સારણગાંઠ

સારણગાંઠ શું છે?

સારણગાંઠ એ એક એવી સ્થિતિ છે જેમાં શરીરના કોઈપણ ભાગમાં એક પોલાણ અથવા ખાડામાંથી કોઈ અંગ અથવા પેશી બહાર નીકળી જાય છે. આ સામાન્ય રીતે પેટના વિસ્તારમાં જોવા મળે છે જ્યાં આંતરડા અથવા અન્ય અંગો પેટની દિવાલમાંના એક નબળા ભાગમાંથી બહાર નીકળી શકે છે.

સારણગાંઠના પ્રકાર:

• નાભિની સારણગાંઠ: આ સૌથી સામાન્ય પ્રકારની સારણગાંઠ છે જે નાભિના વિસ્તારમાં થાય છે.
• જાંઘની સારણગાંઠ: આ પ્રકારની સારણગાંઠ જાંઘમાં થાય છે.
• ઇંગુઇનલ સારણગાંઠ: આ પ્રકારની સારણગાંઠ જાંઘ અને પેટના વિસ્તાર વચ્ચે થાય છે.
• હાયેટલ સારણગાંઠ: આ પ્રકારની સારણગાંઠ પેટ અને અન્નનળીને જોડતા ભાગમાં થાય છે.

સારણગાંઠના લક્ષણો:

• સંબંધિત વિસ્તારમાં ગાંઠ અથવા ઉદભૂત ભાગ લાગવો.
• દુખાવો થવો.
• ઉબકા અને ઉલટી થવી.
• કબજિયાત અથવા ઝાડા થવું.
• પેટ ફૂલવું.

સારણગાંઠના કારણો:

• પેટમાં દબાણ વધવું.
• પેટની દિવાલમાં નબળાઈ હોવી.
• ખાંસી, ઉધરસ અથવા ભારે વસ્તુ ઉપાડવી.
• ક્રોનિક કબજિયાત.
• ગર્ભાવસ્થા.

સારણગાંઠની સારવાર:

સારણગાંઠની સારવાર મુખ્યત્વે શસ્ત્રક્રિયા દ્વારા કરવામાં આવે છે. કેટલીકવાર, નાની અને લક્ષણો ન હોય તેવી સારણગાંઠોને દવાઓથી પણ સારી કરી શકાય છે.

નિવારણ:

• સ્વસ્થ વજન જાળવવું.
• ફાઈબરયુક્ત આહાર લેવો.
• ભારે વસ્તુઓ ઉપાડવાનું ટાળવું.
• ખાંસી અને ઉધરસને નિયંત્રણમાં રાખવી.

ક્યારે ડૉક્ટરને મળવું:

જો તમને ઉપર જણાવેલા કોઈપણ લક્ષણો દેખાય તો તરત જ ડૉક્ટરને મળવું જરૂરી છે.

કેટલાક સામાન્ય સારણગાંઠ સ્થાનો શું છે?

સારું પ્રશ્ન પૂછ્યો છે. સારણગાંઠ શરીરના વિવિધ ભાગોમાં થઈ શકે છે, પરંતુ કેટલાક સ્થાનો તો ખાસ સામાન્ય છે. આપણે આ સ્થાનોને સમજીએ અને જો જરૂર હોય તો ચિત્રોની મદદથી વધુ સ્પષ્ટતા કરીએ.

સામાન્ય સારણગાંઠ સ્થાનો:

1. નાભિ: આ સૌથી સામાન્ય સ્થાન છે જ્યાં સારણગાંઠ થાય છે. નાભિ એ પેટના મધ્ય ભાગમાં એક નાનું ખાડો છે જે જ્યારે આપણે જન્મીએ છીએ ત્યારે નાળને જોડતું હોય છે. આ વિસ્તારમાં પેટની દિવાલ નબળી હોવાથી સારણગાંઠ થવાનું જોખમ વધી જાય છે.
2. જાંઘ: જાંઘમાં પણ સારણગાંઠ થઈ શકે છે. આ પ્રકારની સારણગાંઠને ફેમોરલ હર્નિયા કહેવામાં આવે છે. આ સારણગાંઠ મુખ્યત્વે સ્ત્રીઓમાં જોવા મળે છે.
3. ઇંગુઇનલ વિસ્તાર: આ વિસ્તારને જાંઘ અને પેટ વચ્ચેનો વિસ્તાર કહેવામાં આવે છે. આ વિસ્તારમાં પુરુષો અને સ્ત્રીઓ બંનેમાં સારણગાંઠ થઈ શકે છે. પુરુષોમાં આ વિસ્તારમાં એક નળી હોય છે જે વીર્યને વહન કરે છે. આ નળીમાંથી આંતરડાનો એક ભાગ બહાર નીકળી જાય તો ઇંગુઇનલ સારણગાંઠ થાય છે.
4. હાયેટલ વિસ્તાર: આ વિસ્તાર પેટ અને અન્નનળીને જોડે છે. આ વિસ્તારમાં પેટનો એક ભાગ અન્નનળીમાં પ્રવેશી જાય તો હાયેટલ સારણગાંઠ થાય છે. આ પ્રકારની સારણગાંઠને એસિડ રિફ્લક્સની સમસ્યા સાથે સંકળાયેલી હોય છે.

અન્ય સ્થાનો:

સારણગાંઠ શરીરના અન્ય ભાગો જેવા કે ડાયાફ્રેમ, નાના બાળકોમાં નાભિની નજીક અને પેટના નીચેના ભાગમાં પણ થઈ શકે છે.

ધ્યાનમાં રાખવાના મુદ્દા:

• સારણગાંઠના લક્ષણોમાં ગાંઠ દેખાવી, દુખાવો થવો, ઉબકા આવવી, ઉલટી થવી, કબજિયાત થવી વગેરેનો સમાવેશ થાય છે.
• સારણગાંઠની સારવાર મુખ્યત્વે શસ્ત્રક્રિયા દ્વારા કરવામાં આવે છે.
• જો તમને સારણગાંઠના કોઈપણ લક્ષણો દેખાય તો તરત જ ડૉક્ટરને મળવું જરૂરી છે.

સારણગાંઠના કેટલા પ્રકાર છે?

સારણગાંઠના ઘણા પ્રકાર છે અને તેને વિવિધ રીતે વર્ગીકૃત કરી શકાય છે. તેઓ થતા સ્થાન, કદ, અને તેમાં શું નીકળ્યું છે તેના આધારે વર્ગીકૃત કરવામાં આવે છે.

સામાન્ય રીતે, સારણગાંઠને નીચેના પ્રકારમાં વર્ગીકૃત કરી શકાય છે:

• સ્થાનના આધારે:
  • નાભિની સારણગાંઠ
  • જાંઘની સારણગાંઠ (ફેમોરલ હર્નિયા)
  • ઇંગુઇનલ સારણગાંઠ
  • હાયેટલ સારણગાંઠ
  • ડાયાફ્રેમેટિક સારણગાંઠ
  • નાના બાળકોમાં નાભિની નજીકની સારણગાંઠ
  • પેટના નીચેના ભાગમાં સારણગાંઠ
• શું નીકળ્યું છે તેના આધારે:
  • આંતરડાની સારણગાંઠ
  • ચરબીની સારણગાંઠ
  • ઓમેન્ટમની સારણગાંઠ (ઓમેન્ટમ એ પેટની અંદરની એક પટલ છે)
  • અંડાશયની સારણગાંઠ (સ્ત્રીઓમાં)

અન્ય વર્ગીકરણ:

• કદના આધારે: નાની, મધ્યમ, મોટી
• જટિલતાના આધારે: સરળ, જટિલ (જ્યાં સારણગાંઠમાં ફસાયેલ ભાગને રક્ત પુરવઠો બંધ થઈ જાય)

મહત્વની બાબતો:

• સારણગાંઠના પ્રકારને ઓળખવા માટે ડૉક્ટર ભૌતિક તપાસ, અલ્ટ્રાસાઉન્ડ, સીટી સ્કેન વગેરે જેવા ટેસ્ટ કરી શકે છે.
• સારણગાંઠનો પ્રકાર નક્કી કરવાથી સારવારની પદ્ધતિ નક્કી કરવામાં મદદ મળે છે.
• દરેક પ્રકારની સારણગાંઠના લક્ષણો અને ગંભીરતા અલગ-અલગ હોઈ શકે છે.

સારણગાંઠના કેટલા સામાન્ય છે?

સારણગાંઠ કેટલી સામાન્ય છે તે વિવિધ પરિબળો પર આધારિત છે, જેમ કે ઉંમર, લિંગ, જીવનશૈલી અને કુટુંબનો ઇતિહાસ. જો કે, કેટલીક સામાન્ય બાબતો છે જે ધ્યાનમાં રાખવી જરૂરી છે:

• નાની ઉંમરના બાળકોમાં: નાભિની સારણગાંઠ ખૂબ જ સામાન્ય છે. જન્મના સમયે અથવા થોડા સમય પછી આ સારણગાંઠ જોવા મળી શકે છે.
• વૃદ્ધ વયના લોકોમાં: ઇંગુઇનલ અને હાયેટલ સારણગાંઠ વધુ સામાન્ય છે.
• પુરુષોમાં: ઇંગુઇનલ સારણગાંઠ વધુ સામાન્ય છે.
• સ્ત્રીઓમાં: ફેમોરલ સારણગાંઠ વધુ સામાન્ય છે.
• જીવનશૈલી: કબજિયાત, ભારે વસ્તુઓ ઉપાડવી, ખાંસી, ઉધરસ વગેરે જેવી જીવનશૈલીના પરિબળો સારણગાંઠનું જોખમ વધારી શકે છે.
• કુટુંબનો ઇતિહાસ: જો કુટુંબમાં કોઈને સારણગાંઠ હોય તો તમને થવાનું જોખમ વધી શકે છે.

સારણગાંઠના કારણો

સારણગાંઠ થવાના અનેક કારણો હોઈ શકે છે. સામાન્ય રીતે, પેટની દિવાલમાં કોઈ નબળાઈ અથવા ખામી હોવાથી સારણગાંઠ થાય છે. આ નબળાઈના કારણે આંતરડા અથવા અન્ય અંગો પેટની દિવાલમાંથી બહાર નીકળી જાય છે.

સારણગાંઠના મુખ્ય કારણો:

• પેટમાં દબાણ વધવું: ખાંસી, ઉધરસ, ભારે વસ્તુ ઉપાડવી, કબજિયાત વગેરેના કારણે પેટમાં દબાણ વધી શકે છે અને સારણગાંઠ થવાનું જોખમ વધી શકે છે.
• પેટની દિવાલમાં નબળાઈ: જન્મજાત નબળાઈ, પહેલા થયેલી સર્જરી, ઈજા વગેરેના કારણે પેટની દિવાલ નબળી પડી શકે છે.
• ગર્ભાવસ્થા: ગર્ભાવસ્થા દરમિયાન પેટમાં દબાણ વધવાથી સારણગાંઠ થવાનું જોખમ વધી શકે છે.
• ક્રોનિક કબજિયાત: ક્રોનિક કબજિયાતના કારણે પેટમાં દબાણ વધી શકે છે અને સારણગાંઠ થવાનું જોખમ વધી શકે છે.
• વજન વધવું: વધુ વજન હોવાથી પેટ પર દબાણ વધે છે અને સારણગાંઠ થવાનું જોખમ વધી શકે છે.
• કુટુંબનો ઇતિહાસ: જો કુટુંબમાં કોઈને સારણગાંઠ હોય તો તમને થવાનું જોખમ વધી શકે છે.

સારણગાંઠના લક્ષણો:

સારણગાંઠના લક્ષણો વ્યક્તિએ વ્યક્તિએ અને સારણગાંઠના પ્રકાર અને કદ અનુસાર બદલાતા રહે છે. કેટલાક સામાન્ય લક્ષણો નીચે મુજબ છે:

• ગાંઠ અથવા ઉદભૂત ભાગ: જે વિસ્તારમાં સારણગાંઠ થઈ હોય તે વિસ્તારમાં ગાંઠ અથવા ઉદભૂત ભાગ લાગી શકે છે. આ ગાંઠ ખાસ કરીને ખાસ કરીને જ્યારે તમે ઉભા રહો છો અથવા ખાંસો છો ત્યારે વધુ સ્પષ્ટ દેખાઈ શકે છે.
• દુખાવો: કેટલીક સારણગાંઠોમાં દુખાવો થઈ શકે છે, ખાસ કરીને જ્યારે સારણગાંઠમાં ફસાયેલ ભાગ દબાઈ જાય ત્યારે.
• ઉબકા અને ઉલટી: જો સારણગાંઠમાં આંતરડાનો કોઈ ભાગ ફસાયેલો હોય તો ઉબકા અને ઉલટી થઈ શકે છે.
• કબજિયાત અથવા ઝાડા: જો સારણગાંઠમાં આંતરડાનો કોઈ ભાગ ફસાયેલો હોય તો કબજિયાત અથવા ઝાડા થઈ શકે છે.
• પેટ ફૂલવું: જો સારણગાંઠમાં આંતરડાનો કોઈ ભાગ ફસાયેલો હોય તો પેટ ફૂલવું અને ગેસ થવાની સમસ્યા થઈ શકે છે.
• પેશાબ કરવામાં તકલીફ: જો સારણગાંઠ મૂત્રાશય પર દબાણ કરે તો પેશાબ કરવામાં તકલીફ થઈ શકે છે.
• જઠરાગ્નિની સમસ્યા: જો સારણગાંઠ આંતરડા પર દબાણ કરે તો જઠરાગ્નિની સમસ્યા થઈ શકે છે.

જો તમને ઉપર જણાવેલા કોઈપણ લક્ષણો દેખાય તો તરત જ ડૉક્ટરને મળવું જરૂરી છે.

મહત્વની બાબતો:

• કેટલીક સારણગાંઠોમાં કોઈ લક્ષણો દેખાતા નથી.
• સારણગાંઠની ગંભીરતા અને લક્ષણો સારણગાંઠના પ્રકાર અને કદ પર આધારિત હોય છે.
• જો સારણગાંઠમાં ફસાયેલ ભાગને રક્ત પુરવઠો બંધ થઈ જાય તો તે ખૂબ જ ગંભીર સ્થિતિ બની શકે છે.

ડૉક્ટરની સલાહ લેવી:

જો તમને ઉપર જણાવેલા કોઈપણ લક્ષણો દેખાય તો તરત જ ડૉક્ટરને મળવું જરૂરી છે. ડૉક્ટર તમારી તપાસ કરશે અને જરૂરી ટેસ્ટ કરશે જેમ કે અલ્ટ્રાસાઉન્ડ, સીટી સ્કેન વગેરે. આ ટેસ્ટ્સ દ્વારા ડૉક્ટર સારણગાંઠનું નિદાન કરી શકે છે અને તેની સારવાર કરવા માટે યોગ્ય પગલાં લઈ શકે છે.

સારણગાંઠ કેટલું ગંભીર છે?

સારણગાંઠ કેટલી ગંભીર છે તે તેના પ્રકાર, કદ અને સ્થાન પર આધારિત છે. કેટલીક સારણગાંઠો નાની અને લક્ષણો વિનાની હોય છે, જ્યારે અન્ય મોટી અને દુખાવો કરતી હોય છે.

સારણગાંઠની ગંભીરતાને અસર કરતાં પરિબળો:

• સારણગાંઠનો પ્રકાર: કેટલાક પ્રકારની સારણગાંઠો અન્ય કરતાં વધુ ગંભીર હોય છે. ઉદાહરણ તરીકે, જો સારણગાંઠમાં આંતરડાનો કોઈ ભાગ ફસાયેલો હોય તો તે ખૂબ જ ગંભીર સ્થિતિ બની શકે છે.
• સારણગાંઠનું કદ: મોટી સારણગાંઠો નાની સારણગાંઠો કરતાં વધુ ગંભીર હોય છે.
• સારણગાંઠનું સ્થાન: સારણગાંઠ ક્યાં સ્થિત છે તેના આધારે તેની ગંભીરતા બદલાઈ શકે છે.
• જટિલતા: જો સારણગાંઠમાં ફસાયેલ ભાગને રક્ત પુરવઠો બંધ થઈ જાય તો તે ખૂબ જ ગંભીર સ્થિતિ બની શકે છે. આને સ્ટ્રેંગ્યુલેટેડ હર્નિયા કહેવામાં આવે છે.

કોને સારણગાંઠનું જોખમ વધારે છે?

સારણગાંઠ થવાનું જોખમ કેટલાક લોકોમાં વધુ હોય છે. આવા કેટલાક પરિબળો નીચે મુજબ છે:

• ઉંમર: વૃદ્ધ વયના લોકોમાં સારણગાંઠ થવાનું જોખમ વધુ હોય છે.
• લિંગ: પુરુષોમાં ઇંગુઇનલ સારણગાંઠ થવાનું જોખમ વધુ હોય છે, જ્યારે સ્ત્રીઓમાં ફેમોરલ સારણગાંઠ થવાનું જોખમ વધુ હોય છે.
• કુટુંબનો ઇતિહાસ: જો કુટુંબમાં કોઈને સારણગાંઠ હોય તો તમને થવાનું જોખમ વધી શકે છે.
• જીવનશૈલી:
  • વજન વધવું: વધુ વજન હોવાથી પેટ પર દબાણ વધે છે અને સારણગાંઠ થવાનું જોખમ વધી શકે છે.
  • કબજિયાત: ક્રોનિક કબજિયાતના કારણે પેટમાં દબાણ વધી શકે છે અને સારણગાંઠ થવાનું જોખમ વધી શકે છે.
  • ભારે વસ્તુઓ ઉપાડવી: ભારે વસ્તુઓ ઉપાડવાથી પેટમાં દબાણ વધી શકે છે અને સારણગાંઠ થવાનું જોખમ વધી શકે છે.
  • ખાંસી અને ઉધરસ: ખાંસી અને ઉધરસના કારણે પેટમાં દબાણ વધી શકે છે અને સારણગાંઠ થવાનું જોખમ વધી શકે છે.
• અન્ય સ્વાસ્થ્ય સમસ્યાઓ: કેટલીક સ્વાસ્થ્ય સમસ્યાઓ જેમ કે ક્રોનિક અસ્થમા, ક્રોનિક બ્રોન્કાઇટિસ, કોલેજન રોગો વગેરે સારણગાંઠ થવાનું જોખમ વધારી શકે છે.
• ગર્ભાવસ્થા: ગર્ભાવસ્થા દરમિયાન પેટમાં દબાણ વધવાથી સારણગાંઠ થવાનું જોખમ વધી શકે છે.
• પહેલા થયેલી સર્જરી: પેટની સર્જરી થઈ હોય તેવા લોકોમાં સારણગાંઠ થવાનું જોખમ વધી શકે છે.

જો તમને સારણગાંઠ થવાનું જોખમ વધુ હોય તો તમારે નિયમિત તબીબી તપાસ કરાવવી જોઈએ.

સારણગાંઠનું નિદાન કેવી રીતે કરવું?

સારણગાંઠનું નિદાન કરવા માટે ડૉક્ટર વિવિધ પદ્ધતિઓનો ઉપયોગ કરે છે. આ પદ્ધતિઓમાં દર્દીનો ઇતિહાસ લેવો, શારીરિક પરીક્ષણ કરવું અને જરૂરી ટેસ્ટ કરવાનો સમાવેશ થાય છે.

સારણગાંઠનું નિદાન કરવા માટેની પદ્ધતિઓ:

• દર્દીનો ઇતિહાસ લેવો: ડૉક્ટર દર્દીને તેના લક્ષણો, કુટુંબના ઇતિહાસ અને જીવનશૈલી વિશે પ્રશ્નો પૂછશે.
• શારીરિક પરીક્ષણ: ડૉક્ટર શારીરિક પરીક્ષણ દ્વારા સારણગાંઠની જગ્યા અને કદ નક્કી કરશે.
• અલ્ટ્રાસાઉન્ડ: અલ્ટ્રાસાઉન્ડ એક પીડારહિત ટેસ્ટ છે જેમાં ધ્વનિ તરંગોનો ઉપયોગ કરીને સારણગાંઠનું ચિત્ર લેવામાં આવે છે.
• સીટી સ્કેન: સીટી સ્કેન એક વધુ વિગતવાર ટેસ્ટ છે જેમાં એક્સ-રેનો ઉપયોગ કરીને સારણગાંઠનું ચિત્ર લેવામાં આવે છે.
• એમઆરઆઈ: એમઆરઆઈ એક ખૂબ જ વિગતવાર ટેસ્ટ છે જેમાં મેગ્નેટિક ફિલ્ડનો ઉપયોગ કરીને સારણગાંઠનું ચિત્ર લેવામાં આવે છે.

સારણગાંઠનું નિદાન કરવામાં આવ્યા પછી, ડૉક્ટર સારવારનો એક યોજના બનાવશે.

સારણગાંઠની સારવાર:

સારણગાંઠની સારવાર મુખ્યત્વે શસ્ત્રક્રિયા દ્વારા કરવામાં આવે છે. જો કે, કેટલીક નાની અને લક્ષણો ન હોય તેવી સારણગાંઠોને દવાઓથી પણ સારી કરી શકાય છે.

સારણગાંઠની સારવારના વિકલ્પો:

• શસ્ત્રક્રિયા: આ સારણગાંઠની સારવારનો સૌથી સામાન્ય વિકલ્પ છે. શસ્ત્રક્રિયા દરમિયાન, સર્જન નબળા પડેલા વિસ્તારને મજબૂત બનાવશે અને બહાર નીકળેલા અંગને તેની જગ્યાએ પાછા મૂકશે.
  • ઓપન સર્જરી: આમાં પેટમાં એક મોટો ચીરો લેવામાં આવે છે.
  • લેપ્રોસ્કોપિક સર્જરી: આમાં નાના ચીરાઓ દ્વારા નાના સાધનો અને કેમેરાનો ઉપયોગ કરીને સર્જરી કરવામાં આવે છે.
• દવાઓ: કેટલીકવાર, નાની અને લક્ષણો ન હોય તેવી સારણગાંઠોને દવાઓથી પણ સારી કરી શકાય છે. દવાઓનો ઉપયોગ દુખાવો અને અન્ય લક્ષણોને નિયંત્રિત કરવા માટે પણ કરી શકાય છે.

શસ્ત્રક્રિયા પછીની કાળજી:

• શસ્ત્રક્રિયા પછી, દર્દીને થોડા દિવસો હોસ્પિટલમાં રહેવું પડે છે.
• ડૉક્ટર દ્વારા સૂચવેલ દવાઓ લેવી જરૂરી છે.
• ડૉક્ટરની સલાહ મુજબ નિયમિત ફોલો-અપ કરવું જરૂરી છે.

સારણગાંઠની સારવાર ન કરાવવાના પરિણામો:

• જો સારણગાંઠની સારવાર ન કરાવવામાં આવે તો તે વધુ મોટી અને ગંભીર બની શકે છે.
• સારણગાંઠમાં ફસાયેલ ભાગને રક્ત પુરવઠો બંધ થઈ શકે છે, જે ખૂબ જ ગંભીર સ્થિતિ છે.
• સારણગાંઠને કારણે આંતરડામાં અવરોધ આવી શકે છે.

સારણગાંઠની સારવાર વિશે વધુ જાણવા માટે તમારે તમારા ડૉક્ટર સાથે વાત કરવી જોઈએ.

સારણગાંઠની સારવાર પસંદ કરતી વખતે ધ્યાનમાં લેવાના પરિબળો:

• સારણગાંઠનું કદ અને સ્થાન
• દર્દીની ઉંમર અને સામાન્ય સ્વાસ્થ્ય
• સારણગાંઠના લક્ષણો
• દર્દીની જીવનશૈલી

મહત્વની બાબત:

સારણગાંઠ એક ગંભીર સ્થિતિ હોઈ શકે છે. જો તમને સારણગાંઠના કોઈપણ લક્ષણો દેખાય તો તરત જ ડૉક્ટરને મળવું જરૂરી છે. વહેલી સારવારથી ગંભીર ગૂંચવણો ટાળી શકાય છે.

સારણગાંઠની શસ્ત્રક્રિયા

સારણગાંઠની શસ્ત્રક્રિયા એ સારણગાંઠની સારવારનો સૌથી સામાન્ય વિકલ્પ છે. આ શસ્ત્રક્રિયા દરમિયાન, સર્જન નબળા પડેલા વિસ્તારને મજબૂત બનાવશે અને બહાર નીકળેલા અંગને તેની જગ્યાએ પાછા મૂકશે.

સારણગાંઠની શસ્ત્રક્રિયાના પ્રકાર:

• ઓપન સર્જરી: આમાં પેટમાં એક મોટો ચીરો લેવામાં આવે છે. આ પ્રકારની શસ્ત્રક્રિયા મોટી અથવા જટિલ સારણગાંઠો માટે કરવામાં આવે છે.
• લેપ્રોસ્કોપિક સર્જરી: આમાં નાના ચીરાઓ દ્વારા નાના સાધનો અને કેમેરાનો ઉપયોગ કરીને સર્જરી કરવામાં આવે છે. આ પ્રકારની શસ્ત્રક્રિયા ઓછા ઘાવ, ઓછું દુખાવું અને ઝડપી સાજા થવાના ફાયદા સાથે આવે છે.

શસ્ત્રક્રિયા પહેલા:

• ડૉક્ટર તમને શસ્ત્રક્રિયા વિશે સંપૂર્ણ માહિતી આપશે.
• તમારે શસ્ત્રક્રિયા પહેલા કેટલાક ટેસ્ટ કરાવવા પડશે.
• તમારે શસ્ત્રક્રિયા પહેલા 12 કલાક સુધી કંઈપણ ખાવું-પીવું નહીં.

શસ્ત્રક્રિયા પછી:

• શસ્ત્રક્રિયા પછી, તમને થોડા દિવસો હોસ્પિટલમાં રહેવું પડશે.
• ડૉક્ટર દ્વારા સૂચવેલ દવાઓ લેવી જરૂરી છે.
• ડૉક્ટરની સલાહ મુજબ નિયમિત ફોલો-અપ કરવું જરૂરી છે.
• શસ્ત્રક્રિયા પછી થોડા દિવસો સુધી ભારે કામ કરવાનું ટાળવું જોઈએ.

શસ્ત્રક્રિયાના ફાયદા:

• સારણગાંઠને સંપૂર્ણપણે દૂર કરી શકાય છે.
• ગૂંચવણોનું જોખમ ઓછું હોય છે.
• દર્દી ઝડપથી સાજો થાય છે.

શસ્ત્રક્રિયાના ગેરફાયદા:

• દરેક શસ્ત્રક્રિયામાં ચેપ લાગવાનું જોખમ રહેલું હોય છે.
• શસ્ત્રક્રિયા પછી દુખાવો થઈ શકે છે.
• શસ્ત્રક્રિયા પછી ઘાવ થઈ શકે છે.

શસ્ત્રક્રિયા વિશે વધુ જાણવા માટે તમારે તમારા ડૉક્ટર સાથે વાત કરવી જોઈએ.

મહત્વની બાબત:

સારણગાંઠની શસ્ત્રક્રિયા એ સારવારનો સૌથી અસરકારક વિકલ્પ છે. જો તમને સારણગાંઠ હોય તો તમારે ડૉક્ટરની સલાહ લેવી જોઈએ અને જલ્દીથી શસ્ત્રક્રિયા કરાવવી જોઈએ.

સારણગાંઠનું જોખમ કેવી રીતે ઘટાડવું?

સારણગાંઠનું જોખમ ઘટાડવા માટે તમે નીચેના પગલાં લઈ શકો છો:

• સ્વસ્થ વજન જાળવો: વધુ વજન હોવાથી પેટ પર દબાણ વધે છે અને સારણગાંઠ થવાનું જોખમ વધી શકે છે.
• સંતુલિત આહાર લો: ફાઇબરયુક્ત આહાર લેવાથી કબજિયાત ટાળી શકાય છે અને પેટમાં દબાણ ઓછું થાય છે.
• ભારે વસ્તુઓ ઉપાડવાનું ટાળો: ભારે વસ્તુઓ ઉપાડવાથી પેટમાં દબાણ વધી શકે છે અને સારણગાંઠ થવાનું જોખમ વધી શકે છે.
• ખાંસી અને ઉધરસને નિયંત્રણમાં રાખો: ખાંસી અને ઉધરસના કારણે પેટમાં દબાણ વધી શકે છે અને સારણગાંઠ થવાનું જોખમ વધી શકે છે.
• નિયમિત કસરત કરો: નિયમિત કસરત કરવાથી પાચનતંત્ર સ્વસ્થ રહે છે અને કબજિયાતનું જોખમ ઓછું થાય છે.
• ધૂમ્રપાન છોડો: ધૂમ્રપાન કરવાથી ક્રોનિક ખાંસી અને ઉધરસ થઈ શકે છે, જે સારણગાંઠનું જોખમ વધારે છે.
• નિયમિત તબીબી તપાસ કરાવો: જો તમને સારણગાંઠ થવાનું જોખમ વધુ હોય તો તમારે નિયમિત તબીબી તપાસ કરાવવી જોઈએ.

મહત્વની વાત: જો તમને સારણગાંઠના કોઈપણ લક્ષણો દેખાય તો તરત જ ડૉક્ટરને મળવું જરૂરી છે. વહેલી સારવારથી ગંભીર ગૂંચવણો ટાળી શકાય છે.

સારાંશ

હર્નીયા એ એવી સ્થિતિ છે જ્યાં શરીરના કોઈ અંગ અથવા પેશી તેની સામાન્ય સ્થિતિમાંથી બહાર નીકળી જાય છે અને શરીરના અન્ય ભાગમાં દાખલ થાય છે. સામાન્ય રીતે, આ કોઈ નબળા સ્નાયુ અથવા પેશી દ્વારા થાય છે.

હર્નીયાના મુખ્ય પ્રકારો:

• ઇંગુઇનલ હર્નીયા: આ સૌથી સામાન્ય પ્રકારની હર્નીયા છે. આમાં આંતરડાનો એક ભાગ પેટની દિવાલમાંના એક નબળા ભાગમાંથી બહાર નીકળી જાય છે.
• ફેમોરલ હર્નીયા: આ પ્રકારની હર્નીયા મહિલાઓમાં વધુ જોવા મળે છે. આમાં આંતરડાનો એક ભાગ જાંઘમાંના એક નબળા ભાગમાંથી બહાર નીકળી જાય છે.
• નાભિની હર્નીયા: આ પ્રકારની હર્નીયા બાળકોમાં વધુ જોવા મળે છે. આમાં આંતરડાનો એક ભાગ નાભિની પાસેના એક નબળા ભાગમાંથી બહાર નીકળી જાય છે.
• હાઇએટલ હર્નીયા: આમાં પેટનો એક ભાગ છાતીમાં આવી જાય છે.

હર્નીયાના લક્ષણો:

• ગાંઠ અથવા ઉદભૂત ભાગ
• દુખાવો
• ઉબકા અને ઉલટી
• કબજિયાત અથવા ઝાડા
• પેટ ફૂલવું
• પેશાબ કરવામાં તકલીફ
• જઠરાગ્નિની સમસ્યા

હર્નીયાનું નિદાન:

ડૉક્ટર શારીરિક પરીક્ષણ અને કેટલીકવાર અલ્ટ્રાસાઉન્ડ, સીટી સ્કેન અથવા એમઆરઆઈ જેવા ટેસ્ટ કરીને હર્નીયાનું નિદાન કરી શકે છે.

હર્નીયાની સારવાર:

હર્નીયાની સારવાર મુખ્યત્વે શસ્ત્રક્રિયા દ્વારા કરવામાં આવે છે. કેટલીકવાર, નાની અને લક્ષણો ન હોય તેવી હર્નીયાને દવાઓથી પણ સારી કરી શકાય છે.

હર્નીયાનું નિવારણ:

• સ્વસ્થ વજન જાળવવું.
• ફાઈબરયુક્ત આહાર લેવો.
• ભારે વસ્તુઓ ઉપાડવાનું ટાળવું.
• ખાંસી અને ઉધરસને નિયંત્રણમાં રાખવી.

મહત્વની બાબત:

હર્નીયા એક ગંભીર સ્થિતિ હોઈ શકે છે. જો તમને હર્નીયાના કોઈપણ લક્ષણો દેખાય તો તરત જ ડૉક્ટરને મળવું જરૂરી છે. વહેલી સારવારથી ગંભીર ગૂંચવણો ટાળી શકાય છે.