પથરી

પથરી શું છે?

પથરી એ એક સામાન્ય સ્વાસ્થ્ય સમસ્યા છે જેમાં કિડનીમાં ખનિજ અને એસિડના કણો એકઠા થઈને સખત પદાર્થ બનાવે છે. આ પદાર્થોને પથરી કહેવામાં આવે છે. આ પથરીઓ વિવિધ કદની હોઈ શકે છે, રેતીના કણ જેટલી નાનીથી લઈને ગોલ્ફ બોલ જેટલી મોટી પણ હોઈ શકે છે.

પથરી થવાના કારણો:

• પેશાબમાં ખનિજોનું વધુ પ્રમાણ: કેલ્શિયમ, યુરિક એસિડ વગેરે જેવા ખનિજોનું પેશાબમાં વધુ પ્રમાણ હોવાથી પથરી બની શકે છે.
• પેશાબનું ઓછું પ્રમાણ: પૂરતું પાણી ન પીવાથી પેશાબ ઘટ્ટ થાય છે અને ખનિજો એકઠા થવાની શક્યતા વધી જાય છે.
• પેશાબના માર્ગમાં ચેપ: ચેપને કારણે પેશાબમાં કેટલાક રસાયણો છૂટા પડે છે જે પથરી બનાવવામાં મદદ કરે છે.
• કુટુંબિક ઇતિહાસ: જો કુટુંબમાં કોઈને પથરી થઈ હોય તો બીજા સભ્યોને પણ થવાની શક્યતા વધુ હોય છે.
• કેટલીક દવાઓ: કેટલીક દવાઓ પણ પથરી થવાનું જોખમ વધારી શકે છે.

પથરીના લક્ષણો:

• પીઠના નીચેના ભાગમાં અથવા પેટમાં તીવ્ર દુખાવો: આ દુખાવો તરંગોની જેમ આવતો અને જતો રહે છે.
• પેશાબ કરતી વખતે દુખાવો અથવા બળતરા:
• પેશાબમાં લોહી આવવું:
• પેશાબમાં વાદળછાયું દેખાવ:
• પેશાબ કરવાની વારંવાર ઇચ્છા:
• ઉબકા અને ઉલટી:
• તાવ:

પથરીની સારવાર:

પથરીની સારવાર પથરીના કદ, સ્થાન અને લક્ષણો પર આધારિત હોય છે. સામાન્ય રીતે નાની પથરી પોતે જ પેશાબ સાથે બહાર નીકળી જાય છે. જો પથરી મોટી હોય તો નીચેની સારવાર કરવામાં આવે છે:

• દવાઓ: દુખાવો ઓછો કરવા અને પથરીને બહાર નીકળવામાં મદદ કરવા માટે દવાઓ આપવામાં આવે છે.
• શોક વેવ થેરાપી: આ પદ્ધતિમાં શરીરની બહારથી શોક વેવ્સ મોકલીને પથરીને નાના ટુકડા કરવામાં આવે છે જેથી તે પેશાબ સાથે બહાર નીકળી શકે.
• સર્જરી: જો પથરી ખૂબ મોટી હોય અથવા અન્ય સારવાર કામ ન કરે તો સર્જરી કરવામાં આવે છે.

પથરીથી બચવાના ઉપાયો:

• પુષ્કળ પ્રમાણમાં પાણી પીવું: દિવસમાં ઓછામાં ઓછું 2-3 લિટર પાણી પીવું જોઈએ.
• સંતુલિત આહાર લેવો: કેલ્શિયમ, સોડિયમ અને પ્રોટીનનું પ્રમાણ ઓછું રાખવું જોઈએ.
• વધુ પડતું વજન ઓછું કરવું:
• નિયમિત કસરત કરવી:

મહત્વની વાત:

જો તમને ઉપર જણાવેલા કોઈ પણ લક્ષણો દેખાય તો તરત જ તમારા ડૉક્ટરને મળો.

પથરી થવાના કારણો

પથરી એ એક સામાન્ય સ્વાસ્થ્ય સમસ્યા છે જેમાં કિડનીમાં ખનિજ અને એસિડના કણો એકઠા થઈને સખત પદાર્થ બનાવે છે. આ પદાર્થોને પથરી કહેવામાં આવે છે.

પથરી થવાના મુખ્ય કારણો:

• પેશાબમાં ખનિજોનું વધુ પ્રમાણ: કેલ્શિયમ, યુરિક એસિડ વગેરે જેવા ખનિજોનું પેશાબમાં વધુ પ્રમાણ હોવાથી પથરી બની શકે છે.
• પેશાબનું ઓછું પ્રમાણ: પૂરતું પાણી ન પીવાથી પેશાબ ઘટ્ટ થાય છે અને ખનિજો એકઠા થવાની શક્યતા વધી જાય છે.
• પેશાબના માર્ગમાં ચેપ: ચેપને કારણે પેશાબમાં કેટલાક રસાયણો છૂટા પડે છે જે પથરી બનાવવામાં મદદ કરે છે.
• કુટુંબિક ઇતિહાસ: જો કુટુંબમાં કોઈને પથરી થઈ હોય તો બીજા સભ્યોને પણ થવાની શક્યતા વધુ હોય છે.
• કેટલીક દવાઓ: કેટલીક દવાઓ પણ પથરી થવાનું જોખમ વધારી શકે છે.
• આહાર: વધુ પડતું પ્રોટીન, સોડિયમ અને ખાંડવાળું ખોરાક લેવાથી પથરી થવાની શક્યતા વધી શકે છે.
• જીવનશૈલી: ઓછી શારીરિક પ્રવૃત્તિ અને મેદસ્વીપણાથી પણ પથરી થવાનું જોખમ વધે છે.
• પાચનતંત્રના રોગો: ગેસ્ટ્રોઇન્ટેસ્ટાઇનલ બાયપાસ સર્જરી જેવા કેટલાક પાચનતંત્રના રોગો પણ પથરી થવાનું જોખમ વધારી શકે છે.

પથરી થવાના અન્ય કારણો:

• મોસમ: ગરમ અને સૂકા વાતાવરણમાં પથરી થવાની શક્યતા વધુ હોય છે.
• કેટલાક ચોક્કસ રોગો: થાઇરોઇડની સમસ્યાઓ, પેરોથાઇરોઇડ ગ્રંથીની સમસ્યાઓ અને કિડનીના ક્રોનિક રોગો પણ પથરી થવાનું જોખમ વધારી શકે છે.

પથરીના લક્ષણો

પથરી એ એક સામાન્ય સ્વાસ્થ્ય સમસ્યા છે જેમાં કિડનીમાં ખનિજ અને એસિડના કણો એકઠા થઈને સખત પદાર્થ બનાવે છે. આ પદાર્થોને પથરી કહેવામાં આવે છે.

જ્યારે આ પથરીઓ કિડનીમાંથી પેશાબના માર્ગમાં જાય છે ત્યારે તેના કારણે દુખાવો અને અન્ય લક્ષણો થઈ શકે છે.

પથરીના સામાન્ય લક્ષણો:

• તીવ્ર દુખાવો: પીઠના નીચેના ભાગમાં અથવા પેટમાં તીવ્ર દુખાવો થઈ શકે છે. આ દુખાવો તરંગોની જેમ આવતો અને જતો રહે છે.
• પેશાબ કરતી વખતે દુખાવો: પેશાબ કરતી વખતે બળતરા અથવા દુખાવો થઈ શકે છે.
• પેશાબમાં લોહી આવવું: પેશાબ લાલ, ગુલાબી અથવા કથ્થઈ રંગનો થઈ શકે છે.
• પેશાબમાં વાદળછાયું દેખાવ: પેશાબ વાદળછાયું અથવા ગંદો લાગી શકે છે.
• પેશાબ કરવાની વારંવાર ઇચ્છા: પેશાબ કરવાની વારંવાર ઇચ્છા થાય છે, પરંતુ થોડું જ પેશાબ થાય છે.
• ઉબકા અને ઉલટી: દુખાવાને કારણે ઉબકા અને ઉલટી થઈ શકે છે.
• તાવ અને ઠંડી લાગવી: જો ચેપ લાગ્યો હોય તો તાવ અને ઠંડી લાગી શકે છે.
• પેશાબમાં ગંધ આવવી: પેશાબમાં અપ્રિય ગંધ આવી શકે છે.

જો તમને આમાંથી કોઈ પણ લક્ષણો દેખાય તો તરત જ તમારા ડૉક્ટરને મળો.

પથરીના લક્ષણો દરેક વ્યક્તિમાં અલગ-અલગ હોઈ શકે છે અને કેટલીક વખત કોઈ લક્ષણો પણ ન દેખાય.

કોને પથરીનું જોખમ વધારે છે?

પથરી થવાનું જોખમ કેટલાક લોકોમાં વધુ હોય છે. આવા લોકોમાં નીચેનાનો સમાવેશ થાય છે:

• કુટુંબિક ઇતિહાસ: જો તમારા પરિવારમાં કોઈને પથરી થઈ હોય તો તમને પણ થવાની શક્યતા વધુ હોય છે.
• પુરુષો: પુરુષોમાં સ્ત્રીઓ કરતાં પથરી થવાનું જોખમ વધુ હોય છે.
• મોટાપાવાળા લોકો: મોટાપાવાળા લોકોમાં પથરી થવાનું જોખમ વધુ હોય છે.
• જે લોકો ઓછું પાણી પીવે છે: પૂરતું પાણી ન પીવાથી પેશાબ ઘટ્ટ થાય છે અને ખનિજો એકઠા થવાની શક્યતા વધી જાય છે.
• કેટલીક દવાઓ લેનારા લોકો: કેટલીક દવાઓ પણ પથરી થવાનું જોખમ વધારી શકે છે.
• કેટલાક ખોરાક લેનારા લોકો: વધુ પડતું પ્રોટીન, સોડિયમ અને ખાંડવાળું ખોરાક લેવાથી પથરી થવાની શક્યતા વધી શકે છે.
• પાચનતંત્રના રોગો ધરાવતા લોકો: ગેસ્ટ્રોઇન્ટેસ્ટાઇનલ બાયપાસ સર્જરી જેવા કેટલાક પાચનતંત્રના રોગો પણ પથરી થવાનું જોખમ વધારી શકે છે.
• કેટલાક ચોક્કસ રોગો ધરાવતા લોકો: થાઇરોઇડની સમસ્યાઓ, પેરોથાઇરોઇડ ગ્રંથીની સમસ્યાઓ અને કિડનીના ક્રોનિક રોગો પણ પથરી થવાનું જોખમ વધારી શકે છે.

પથરી થવાનું જોખમ ઘટાડવા માટે તમે શું કરી શકો?

• પુષ્કળ પ્રમાણમાં પાણી પીવું: દિવસમાં ઓછામાં ઓછું 2-3 લિટર પાણી પીવું જોઈએ.
• સંતુલિત આહાર લેવો: કેલ્શિયમ, સોડિયમ અને પ્રોટીનનું પ્રમાણ ઓછું રાખવું જોઈએ.
• વધુ પડતું વજન ઓછું કરવું:
• નિયમિત કસરત કરવી:

પથરીનું નિદાન કેવી રીતે કરવું?

પથરીનું નિદાન કરવા માટે ડૉક્ટર તમારા લક્ષણો, તબીબી ઇતિહાસ અને કેટલીક તપાસો પર આધાર રાખે છે.

પથરીનું નિદાન કરવા માટે કઈ તપાસો થાય છે?

• પેશાબનું પરીક્ષણ: પેશાબમાં લોહી, બેક્ટેરિયા અથવા અન્ય અસામાન્ય પદાર્થોની તપાસ કરવા માટે.
• અલ્ટ્રાસાઉન્ડ: કિડની અને પેશાબના માર્ગની તસવીર લેવા માટે.
• CT સ્કેન: કિડની અને પેશાબના માર્ગની વધુ વિગતવાર તસવીર લેવા માટે.
• X-ray: કિડની અને પેશાબના માર્ગની તસવીર લેવા માટે.
• IVP (Intravenous Pyelogram): આ એક વિશેષ પ્રકારનો X-ray છે જેમાં ડાય કોન્ટ્રાસ્ટ એજન્ટનો ઉપયોગ કરવામાં આવે છે.
• MRI (Magnetic Resonance Imaging): આ એક અન્ય પ્રકારની તપાસ છે જેમાં મજબૂત ચુંબકીય ક્ષેત્રનો ઉપયોગ કરવામાં આવે છે.

ડૉક્ટર કઈ રીતે નિદાન કરે છે?

1. લક્ષણો વિશે પૂછપરછ: ડૉક્ટર તમને તમારા લક્ષણો વિશે વિગતવાર પૂછશે. જેમ કે, દુખાવો ક્યાં થાય છે, કેટલો સમય થાય છે, દુખાવાની તીવ્રતા કેવી છે, પેશાબમાં કેવો ફેરફાર થયો છે વગેરે.
2. શારીરિક તપાસ: ડૉક્ટર તમારું શરીર તપાસશે અને પેટના ભાગને દબાવીને જોશે.
3. તબીબી ઇતિહાસ: ડૉક્ટર તમારા પહેલાના રોગો અને દવાઓ વિશે પૂછશે.
4. તપાસો: ઉપર જણાવેલ તપાસો કરીને ડૉક્ટર પથરીનું કદ, સ્થાન અને પ્રકાર નક્કી કરશે.

નિદાન કેમ મહત્વનું છે?

• પથરીનું નિદાન કરવાથી ડૉક્ટર યોગ્ય સારવાર આપી શકે છે.
• નિદાનથી પથરીના કારણો જાણી શકાય છે અને ભવિષ્યમાં પથરી થવાની શક્યતા ઘટાડવા માટેના પગલાં લઈ શકાય છે.

પથરીની સારવાર શું છે?

પથરીની સારવાર પથરીના કદ, સ્થાન અને પ્રકાર પર આધારિત હોય છે. નાની પથરી ઘણીવાર પોતે જ પેશાબ સાથે બહાર નીકળી જાય છે, પરંતુ મોટી પથરી અથવા જ્યારે પથરીને કારણે દુખાવો અથવા અન્ય ગંભીર લક્ષણો થાય ત્યારે સારવારની જરૂર પડે છે.

પથરીની સારવાર માટેની કેટલીક સામાન્ય પદ્ધતિઓ:

• દવાઓ:
  • દુખાવાની દવાઓ: પથરીને કારણે થતા દુખાવાને ઓછો કરવા માટે દુખાવાની દવાઓ આપવામાં આવે છે.
  • અન્ય દવાઓ: કેટલીક દવાઓ પથરીને નાની કરવામાં અને તેને પેશાબ સાથે બહાર નીકળવામાં મદદ કરે છે.
• શોક વેવ થેરાપી (Extracorporeal Shock Wave Lithotripsy, ESWL): આ પદ્ધતિમાં શરીરની બહારથી શોક વેવ્સ મોકલીને પથરીને નાના ટુકડા કરવામાં આવે છે જેથી તે પેશાબ સાથે બહાર નીકળી શકે.
• યુરેટરોસ્કોપી: આ એક નાની સર્જરી છે જેમાં એક પાતળું ટ્યુબ જેવું સાધન પેશાબના માર્ગમાં દાખલ કરીને પથરીને તોડવામાં આવે છે અથવા બહાર કાઢવામાં આવે છે.
• પેરક્યુટેનિયસ નેફ્રોલિથોટ્રિપ્સી (Percutaneous Nephrolithotomy, PCNL): આ પદ્ધતિમાં પીઠમાં નાનો ચીરો કરીને પથરીને દૂર કરવામાં આવે છે.
• ઓપન સર્જરી: જો ઉપર જણાવેલ પદ્ધતિઓ કામ ન કરે તો ઓપન સર્જરી કરવામાં આવે છે.

પથરીની સારવાર પસંદ કરતી વખતે ડૉક્ટર નીચેના પર વિચાર કરશે:

• પથરીનું કદ અને સ્થાન
• પથરીનો પ્રકાર
• દર્દીની ઉંમર અને એકંદર સ્વાસ્થ્ય
• દર્દીના લક્ષણો

પથરીની સારવાર પછી:

• પુષ્કળ પ્રમાણમાં પાણી પીવું
• ડૉક્ટરની સલાહ મુજબ દવાઓ લેવી
• નિયમિત ફોલો-અપ કરવું

મહત્વની વાત:

પથરીની સારવાર માટે તમારે હંમેશા ડૉક્ટરની સલાહ લેવી જોઈએ. ઘરેલુ ઉપચારો કરવાથી બચો.

પથરીનું ઓપરેશન

પથરીનું ઓપરેશન એ પથરીની સારવારની એક પદ્ધતિ છે જેમાં પથરીને શરીરમાંથી દૂર કરવા માટે શસ્ત્રક્રિયા કરવામાં આવે છે. આ ઓપરેશન સામાન્ય રીતે ત્યારે જ કરવામાં આવે છે જ્યારે અન્ય સારવાર જેવી કે દવાઓ અથવા શોક વેવ થેરાપી કામ ન કરે અથવા જ્યારે પથરી ખૂબ મોટી હોય અથવા જટિલ સ્થિતિમાં હોય.

પથરીના ઓપરેશનના પ્રકાર:

પથરીનું ઓપરેશન કેટલાક પ્રકારના હોય છે, જેમાંથી મુખ્ય છે:

• પેરક્યુટેનિયસ નેફ્રોલિથોટ્રિપ્સી (PCNL): આમાં પીઠમાં નાનો ચીરો કરીને પથરીને દૂર કરવામાં આવે છે. આ પદ્ધતિ મોટી પથરી માટે વધુ ઉપયોગી છે.
• યુરેટરોસ્કોપી: આમાં એક નાનો ટ્યુબ જેવું સાધન પેશાબના માર્ગમાં દાખલ કરીને પથરીને તોડવામાં આવે છે અથવા બહાર કાઢવામાં આવે છે.
• ઓપન સર્જરી: જ્યારે ઉપર જણાવેલ પદ્ધતિઓ કામ ન કરે ત્યારે ઓપન સર્જરી કરવામાં આવે છે. આમાં પેટમાં મોટો ચીરો કરીને પથરીને દૂર કરવામાં આવે છે.

ઓપરેશન પહેલા:

• ડૉક્ટર તમારી તબીબી સ્થિતિ અને પથરી વિશે વિગતવાર માહિતી લેશે.
• તમારે ઓપરેશન પહેલા કેટલીક તપાસો કરાવવી પડશે.
• ડૉક્ટર તમને ઓપરેશન વિશે સંપૂર્ણ માહિતી આપશે અને તમારી બધી શંકાઓનું નિરાકરણ કરશે.
• ઓપરેશન પહેલા તમારે ઉપવાસ રાખવો પડશે.

ઓપરેશન પછી:

• ઓપરેશન પછી તમને થોડા દિવસો હોસ્પિટલમાં રાખવામાં આવશે.
• તમને દુખાવો અને સોજો ઓછો કરવા માટે દવાઓ આપવામાં આવશે.
• તમારે ડૉક્ટરની સલાહ મુજબ નિયમિત ફોલો-અપ કરવું પડશે.

ઓપરેશનના ફાયદા:

• પથરીને સંપૂર્ણ રીતે દૂર કરી શકાય છે.
• દુખાવાથી રાહત મળે છે.
• ભવિષ્યમાં પથરી થવાની શક્યતા ઘટાડે છે.

ઓપરેશનના ગેરફાયદા:

• દરેક ઓપરેશનની જેમ પથરીના ઓપરેશનમાં પણ કેટલાક જોખમો રહેલા હોય છે જેમ કે ચેપ, રક્તસ્ત્રાવ વગેરે.
• ઓપરેશન પછી થોડા સમય માટે તમને પીડા થઈ શકે છે.
• ઓપરેશન ખર્ચાળ હોઈ શકે છે.

મહત્વની વાત:

પથરીનું ઓપરેશન એક ગંભીર નિર્ણય છે. આ નિર્ણય લેતા પહેલા તમારે તમારા ડૉક્ટર સાથે વિગતવાર ચર્ચા કરવી જોઈએ.

પથરી ના દુખાવા ને બંધ કરવા

પથરીના દુખાવાથી રાહત મેળવવી ખૂબ જ મહત્વપૂર્ણ છે. જો તમને પથરીનો દુખાવો થઈ રહ્યો હોય તો તરત જ તમારા ડૉક્ટરને મળો. ડૉક્ટર તમને દુખાવાની દવાઓ અને અન્ય સારવાર આપી શકે છે.

પથરીના દુખાવાને ઓછો કરવા માટે તમે ઘરે કેટલીક વસ્તુઓ કરી શકો છો:

• પુષ્કળ પ્રમાણમાં પાણી પીવું: પાણી પીવાથી પેશાબ વધુ આવશે અને પથરીને બહાર નીકળવામાં મદદ મળશે.
• ગરમ પાણીની બેઠક: ગરમ પાણીની બેઠક લેવાથી દુખાવો ઓછો થઈ શકે છે.
• દુખાવાની દવાઓ: ડૉક્ટરની સલાહ મુજબ દુખાવાની દવાઓ લઈ શકો છો.
• આરામ કરો: જ્યાં સુધી તમને દુખાવો થાય ત્યાં સુધી આરામ કરો.
• ગરમ કપડા પહેરો: ગરમ કપડા પહેરવાથી શરીર ગરમ રહેશે અને દુખાવો ઓછો થશે.

મહત્વની વાત:

• ઘરેલુ ઉપચારો કરવાથી પહેલા તમારા ડૉક્ટરની સલાહ લેવી જરૂરી છે.
• જો દુખાવો વધુ હોય તો તરત જ ડૉક્ટરને મળો.
• પથરીની સારવાર માટે ડૉક્ટરની સલાહ લેવી જરૂરી છે.

પથરીના દુખાવાથી બચવા માટે તમે શું કરી શકો?

• પુષ્કળ પ્રમાણમાં પાણી પીવું.
• સંતુલિત આહાર લેવો.
• વધુ પડતું વજન ઓછું કરવું.
• નિયમિત કસરત કરવી.

પથરી ની દેશી દવા

પથરીની સમસ્યા એક સામાન્ય સમસ્યા છે અને તેના માટે આયુર્વેદમાં અનેક ઘરેલુ ઉપચારો જણાવ્યા છે. જો કે, કોઈપણ ઘરેલુ ઉપચાર શરૂ કરતા પહેલા તમારા ડૉક્ટરને જરૂરથી જણાવો.

પથરી માટે કેટલાક ઘરેલુ ઉપચારો:

• લીંબુ અને મધ: લીંબુમાં સિટ્રિક એસિડ હોય છે જે પથરીને ઓગાળવામાં મદદ કરે છે. દરરોજ સવારે એક ગ્લાસ ગરમ પાણીમાં એક ચમચી લીંબુનો રસ અને એક ચમચી મધ મેળવીને પીવાથી ફાયદો થાય છે.
• ગોખરુ: ગોખરુ એક આયુર્વેદિક ઔષધ છે જે પથરીને ઓગાળવામાં મદદ કરે છે. ગોખરુનું ચૂર્ણ મધ સાથે ચાટવાથી ફાયદો થાય છે.
• ત્રિફળા: ત્રિફળા એક આયુર્વેદિક ઔષધ છે જે પાચનતંત્રને સ્વસ્થ રાખે છે અને પથરીને બહાર નીકળવામાં મદદ કરે છે. ત્રિફળા ચૂર્ણને ગરમ પાણીમાં મેળવીને પીવાથી ફાયદો થાય છે.
• આમળા: આમળામાં વિટામિન સી ભરપૂર માત્રામાં હોય છે જે પથરીને ઓગાળવામાં મદદ કરે છે. આમળાનું જ્યુસ અથવા આમળાનું ચૂર્ણ દરરોજ લેવાથી ફાયદો થાય છે.
• પાણી: પુષ્કળ પ્રમાણમાં પાણી પીવાથી પેશાબ વધુ આવશે અને પથરીને બહાર નીકળવામાં મદદ મળશે.

મહત્વની નોંધ:

• ઉપર જણાવેલા ઉપચારો માત્ર પૂરક છે અને તે કોઈપણ પ્રકારની દવા અથવા ડૉક્ટરની સલાહને બદલી શકતા નથી.
• જો તમને પથરીની સમસ્યા હોય તો તમારા ડૉક્ટરની સલાહ લેવી ખૂબ જ જરૂરી છે.
• ગર્ભવતી સ્ત્રીઓ અને સ્તનપાન કરાવતી સ્ત્રીઓએ કોઈપણ આયુર્વેદિક ઉપચાર શરૂ કરતા પહેલા ડૉક્ટરની સલાહ લેવી જોઈએ.

પથરીની સમસ્યાને રોકવા માટે:

• પુષ્કળ પ્રમાણમાં પાણી પીવું.
• સંતુલિત આહાર લેવો.
• વધુ પડતું વજન ઓછું કરવું.
• નિયમિત કસરત કરવી.

પથરી ની આયુર્વેદિક દવા

પથરી માટે આયુર્વેદમાં ઘણા બધા ઉપચારો છે. આ ઉપચારો મુખ્યત્વે પથરીને ઓગાળવા અને તેને શરીરમાંથી બહાર કાઢવામાં મદદ કરે છે. જો કે, કોઈપણ આયુર્વેદિક ઉપચાર શરૂ કરતા પહેલા તમારા ડૉક્ટરને જરૂરથી જણાવો.

પથરી માટે કેટલાક આયુર્વેદિક ઉપચારો:

• લીંબુ અને મધ: લીંબુમાં સિટ્રિક એસિડ હોય છે જે પથરીને ઓગાળવામાં મદદ કરે છે. દરરોજ સવારે એક ગ્લાસ ગરમ પાણીમાં એક ચમચી લીંબુનો રસ અને એક ચમચી મધ મેળવીને પીવાથી ફાયદો થાય છે.
• ગોખરુ: ગોખરુ એક આયુર્વેદિક ઔષધ છે જે પથરીને ઓગાળવામાં મદદ કરે છે. ગોખરુનું ચૂર્ણ મધ સાથે ચાટવાથી ફાયદો થાય છે.
• ત્રિફળા: ત્રિફળા એક આયુર્વેદિક ઔષધ છે જે પાચનતંત્રને સ્વસ્થ રાખે છે અને પથરીને બહાર નીકળવામાં મદદ કરે છે. ત્રિફળા ચૂર્ણને ગરમ પાણીમાં મેળવીને પીવાથી ફાયદો થાય છે.
• આમળા: આમળામાં વિટામિન સી ભરપૂર માત્રામાં હોય છે જે પથરીને ઓગાળવામાં મદદ કરે છે. આમળાનું જ્યુસ અથવા આમળાનું ચૂર્ણ દરરોજ લેવાથી ફાયદો થાય છે.
• પાણી: પુષ્કળ પ્રમાણમાં પાણી પીવાથી પેશાબ વધુ આવશે અને પથરીને બહાર નીકળવામાં મદદ મળશે.

મહત્વની નોંધ:

• ઉપર જણાવેલા ઉપચારો માત્ર પૂરક છે અને તે કોઈપણ પ્રકારની દવા અથવા ડૉક્ટરની સલાહને બદલી શકતા નથી.
• જો તમને પથરીની સમસ્યા હોય તો તમારા ડૉક્ટરની સલાહ લેવી ખૂબ જ જરૂરી છે.
• ગર્ભવતી સ્ત્રીઓ અને સ્તનપાન કરાવતી સ્ત્રીઓએ કોઈપણ આયુર્વેદિક ઉપચાર શરૂ કરતા પહેલા ડૉક્ટરની સલાહ લેવી જોઈએ.

પથરીમાં શું ખાવું અને શું ન ખાવું?

પથરીની સમસ્યા હોય ત્યારે ખાવા-પીવાની બાબતો પર ખાસ ધ્યાન આપવું ખૂબ જ જરૂરી છે. કારણ કે ખોરાકમાં રહેલા કેટલાક તત્વો પથરીને વધારવામાં મદદ કરે છે.

શું ખાવું:

• પુષ્કળ પ્રમાણમાં પાણી: દિવસભર પુષ્કળ પાણી પીવાથી પેશાબ વધુ આવશે અને પથરીને બહાર નીકળવામાં મદદ મળશે.
• ફળો અને શાકભાજી: ખાસ કરીને લીંબુ, નારંગી, તરબૂચ, કાકડી, ગાજર જેવા ફળો અને શાકભાજી ખાવાથી ફાયદો થાય છે.
• લો-સોડિયમ આહાર: મીઠું ઓછું લેવું જોઈએ.
• પોટેશિયમથી ભરપૂર ખોરાક: કેળા, નારંગી, આંબા જેવા ફળો અને શાકભાજી ખાવાથી ફાયદો થાય છે.

શું ન ખાવું:

• ઓક્સાલેટથી ભરપૂર ખોરાક: પાલક, ચણા, બદામ, ચોકલેટ, સ્ટ્રોબેરી, રબરબ જેવા ખોરાક ઓછા ખાવા જોઈએ.
• પ્રોટીન: માંસ, દૂધ અને દૂધની બનાવટો જેવા પ્રોટીનથી ભરપૂર ખોરાક ઓછા ખાવા જોઈએ.
• સોડિયમ: મીઠું અને પ્રોસેસ્ડ ફૂડમાં સોડિયમ વધુ હોય છે, તેથી તેનું સેવન ઓછું કરવું જોઈએ.
• કાર્બોનેટેડ પીણા: કોલ્ડડ્રિંક્સ અને સોડા જેવા કાર્બોનેટેડ પીણા પીવાનું ટાળવું જોઈએ.
• ઓક્સાલિક એસિડ ધરાવતા ખોરાક: ચોકલેટ, બદામ, સ્પિનચ જેવા ખોરાક ઓછા ખાવા જોઈએ.

મહત્વની નોંધ:

• આ માત્ર સામાન્ય માહિતી છે. પથરીની સારવાર માટે હંમેશા તમારા ડૉક્ટરની સલાહ લો.
• તમારા ડૉક્ટર તમને તમારા પ્રકારની પથરી અનુસાર ખાવા-પીવાની સલાહ આપશે.

પથરીની સારવાર માટે આયુર્વેદિક ઉપચારો:

• લીંબુ અને મધ: દરરોજ સવારે એક ગ્લાસ ગરમ પાણીમાં એક ચમચી લીંબુનો રસ અને એક ચમચી મધ મેળવીને પીવાથી ફાયદો થાય છે.
• ગોખરુ: ગોખરુનું ચૂર્ણ મધ સાથે ચાટવાથી ફાયદો થાય છે.
• ત્રિફળા: ત્રિફળા ચૂર્ણને ગરમ પાણીમાં મેળવીને પીવાથી ફાયદો થાય છે.
• આમળા: આમળાનું જ્યુસ અથવા આમળાનું ચૂર્ણ દરરોજ લેવાથી ફાયદો થાય છે.

પથરીનું જોખમ કેવી રીતે ઘટાડવું?

પથરીનું જોખમ ઘટાડવા માટે તમે નીચેના ઉપાયો કરી શકો છો:

• પુષ્કળ પાણી પીવું: દિવસભર પુષ્કળ પાણી પીવાથી પેશાબ વધુ આવશે અને પથરી બનવાની શક્યતા ઓછી થશે.
• સંતુલિત આહાર: સોડિયમ, પ્રોટીન અને ઓક્સાલેટ જેવા પદાર્થો વધુ હોય તેવા ખોરાક ઓછા ખાવા જોઈએ.
  • ઓછું ખાવું: મીઠું, માંસ, દૂધ અને દૂધની બનાવટો, કોળા, પાલક, બદામ, ચોકલેટ
  • વધારે ખાવું: ફળો, શાકભાજી, લીંબુ, નારંગી
• વજન ઓછું કરવું: વધુ વજન હોવાથી પથરી થવાનું જોખમ વધી જાય છે.
• નિયમિત કસરત: નિયમિત કસરત કરવાથી શરીરમાં પાણીનું પ્રમાણ વધે છે અને પેશાબ વધુ આવે છે.
• ચોક્કસ દવાઓ: જો તમને કિડની સ્ટોન થવાનું જોખમ વધારે હોય તો તમારા ડૉક્ટર તમને કેટલીક દવાઓ આપી શકે છે.

સારાંશ

પથરી એ એક સામાન્ય સ્વાસ્થ્ય સમસ્યા છે જેમાં કિડની, પિત્તાશય અથવા મૂત્રમાર્ગમાં સખત પદાર્થો બની જાય છે. આ પદાર્થોને પથરી કહેવામાં આવે છે.

પથરીના પ્રકાર:

• કિડનીની પથરી: આ સૌથી સામાન્ય પ્રકારની પથરી છે. આ પથરી કિડનીમાં બને છે અને પેશાબના માર્ગમાંથી પસાર થતી વખતે દુખાવો કરે છે.
• પિત્તાશયની પથરી: આ પથરી પિત્તાશયમાં બને છે અને પિત્તાશયમાં અથવા પિત્તાશયમાંથી પસાર થતી વખતે દુખાવો કરે છે.

પથરીના લક્ષણો:

• પેટમાં તીવ્ર દુખાવો
• ઉલટી
• ઉબકા
• પીઠનો દુખાવો
• પેશાબ કરતી વખતે દુખાવો
• પેશાબમાં લોહી આવવું
• પેશાબમાં ગંધ આવવી
• બુખાર
• ઠંડી લાગવી

પથરીના કારણો:

• પાણી ઓછું પીવું
• ખોરાકમાં કેલ્શિયમ, ઓક્સાલેટ અને યુરિક એસિડ વધુ હોય તો
• કિડનીની બીમારીઓ
• મેટાબોલિક ડિસઓર્ડર
• આંતરડાની બીમારીઓ
• કેટલીક દવાઓ

પથરીની સારવાર:

પથરીની સારવાર પથરીના કદ, સ્થાન અને પ્રકાર પર આધારિત હોય છે. નાની પથરી ઘણીવાર પોતે જ પેશાબ સાથે બહાર નીકળી જાય છે, પરંતુ મોટી પથરી અથવા જ્યારે પથરીને કારણે દુખાવો અથવા અન્ય ગંભીર લક્ષણો થાય ત્યારે સારવારની જરૂર પડે છે.

• દવાઓ: દુખાવાની દવાઓ, પથરીને નાની કરવાની દવાઓ
• શોક વેવ થેરાપી: આ પદ્ધતિમાં શરીરની બહારથી શોક વેવ્સ મોકલીને પથરીને નાના ટુકડા કરવામાં આવે છે.
• યુરેટરોસ્કોપી: આ એક નાની સર્જરી છે જેમાં એક પાતળું ટ્યુબ જેવું સાધન પેશાબના માર્ગમાં દાખલ કરીને પથરીને તોડવામાં આવે છે અથવા બહાર કાઢવામાં આવે છે.
• પેરક્યુટેનિયસ નેફ્રોલિથોટ્રિપ્સી: આ પદ્ધતિમાં પીઠમાં નાનો ચીરો કરીને પથરીને દૂર કરવામાં આવે છે.
• ઓપન સર્જરી: જો ઉપર જણાવેલ પદ્ધતિઓ કામ ન કરે તો ઓપન સર્જરી કરવામાં આવે છે.

પથરીનું જોખમ કેવી રીતે ઘટાડવું?

• પુષ્કળ પાણી પીવું
• સંતુલિત આહાર લેવું
• વધુ પડતું વજન ઓછું કરવું
• નિયમિત કસરત કરવી

મહત્વની નોંધ:

• આ માત્ર સામાન્ય માહિતી છે. પથરીની સારવાર માટે હંમેશા તમારા ડૉક્ટરની સલાહ લો.
• જો તમને પથરી થઈ હોય તો તમારા ડૉક્ટરની સલાહ મુજબ નિયમિત ફોલો-અપ કરવું જરૂરી છે.