એન્કીલોઝિંગ સ્પોન્ડિલાઈટિસ (Ankylosing spondylitis)

એન્કીલોઝિંગ સ્પોન્ડિલાઈટિસ શું છે?

એન્કીલોઝિંગ સ્પોન્ડિલાઈટિસ (AS) એ એક પ્રકારનું સંધિવા છે જે મુખ્યત્વે કરોડરજ્જુને અસર કરે છે. તે ક્રમિક કઠોરતા અને સોજોનું કારણ બની શકે છે, જેનાથી કરોડરજ્જુ જડ બની જાય છે અને ગતિશીલતા મુશ્કેલ બની જાય છે. AS શરીરના અન્ય સાંધા, જેમ કે ખભા, હિપ્સ અને ઘૂંટણને પણ અસર કરી શકે છે.

ASનું કારણ અજ્ઞાત છે, પરંતુ આનુવંશિકતા ભૂમિકા ભજવે છે તેવું માનવામાં આવે છે. પુરુષોમાં સ્ત્રીઓ કરતાં AS થવાનું જોખમ વધારે હોય છે, અને તે સામાન્ય રીતે 17 થી 45 વર્ષની વચ્ચેના લોકોમાં શરૂ થાય છે.

એન્કીલોઝિંગ સ્પોન્ડિલાઈટિસ ના કારણો શું છે?

એન્કીલોઝિંગ સ્પોન્ડિલાઈટિસ (AS)નું ચોક્કસ કારણ અજ્ઞાત છે, પરંતુ એવું માનવામાં આવે છે કે તે આનુવંશિક અને પર્યાવરણીય પરિબળોના સંયોજનને કારણે થાય છે.

જીન એ AS ના વિકાસમાં ભૂમિકા ભજવે છે તેવું સૂચવવા માટે પુરાવા છે. જો તમારા પરિવારમાં કોઈને AS હોય, તો તમને તે થવાનું જોખમ વધારે હોય છે. AS સાથે સંકળાયેલા ઘણા જનીનો ઓળખવામાં આવ્યા છે, પરંતુ તેઓ સ્થિતિ કેવી રીતે વિકસાવે છે તે સંપૂર્ણપણે સમજાયેલું નથી.

પર્યાવરણીય પરિબળો પણ AS ના વિકાસમાં ભૂમિકા ભજવી શકે છે. ચેપ, આંતરડાના માઇક્રોબાયોમ અને તણાવ એ કેટલાક પર્યાવરણીય પરિબળો છે જે સંકળાયેલા હોઈ શકે છે.

જો કે, એ નોંધવું અગત્યનું છે કે આ પરિબળો કેવી રીતે કાર્ય કરે છે તે સંપૂર્ણપણે સમજાયેલું નથી અને AS ના દરેક કિસ્સા માટે તે જવાબદાર નથી. સંશોધકો હજુ પણ સ્થિતિના કારણોને સમજવા માટે કામ કરી રહ્યા છે.

એન્કીલોઝિંગ સ્પોન્ડિલાઈટિસના કેટલાક સંભવિત કારણો અંગે વધુ વિગતો અહીં આપેલ છે:

• જીન: HLA-B27 એ એક જનીન છે જે AS સાથે સૌથી મજબૂતીથી સંકળાયેલ છે. જો કે, HLA-B27 ધરાવતા દરેકને AS થતો નથી, અને કેટલાક લોકો જેમને જનીન નથી તેમને પણ સ્થિતિ થઈ શકે છે. આ સૂચવે છે કે અન્ય જનીનો પણ ભૂમિકા ભજવી શકે છે.
• ચેપ: કેટલાક સંશોધકો માને છે કે ચેપ, જેમ કે આંતરડાના બેક્ટેરિયાથી, AS ના વિકાસમાં ફાળો આપી શકે છે. જો કે, આ સિદ્ધાંતને ટેકો આપવા માટે પુરાવા હજુ પણ નબળા છે.
• આંતરડાનો માઇક્રોબાયોમ: આંતરડામાં રહેતા બેક્ટેરિયાનો સમૂહ, આંતરડાનો માઇક્રોબાયોમ, રોગપ્રતિકારક તંત્રને અસર કરી શકે છે અને AS ના વિકાસમાં ભૂમિકા ભજવી શકે છે.
• તણાવ: તણાવ રોગપ્રતિકારક તંત્રને પણ અસર કરી શકે છે અને AS ના લક્ષણોને વધુ ખરાબ બનાવી શકે છે. જો કે, તણાવ સ્વયં સ્થિતિનું કારણ નથી.

એન્કીલોઝિંગ સ્પોન્ડિલાઈટિસ ના ચિહ્નો અને લક્ષણો શું છે?

એન્કીલોઝિંગ સ્પોન્ડિલાઈટિસ(AS) એ એક પ્રકારનું સંધિવા છે જે મુખ્યત્વે કરોડરજ્જુને અસર કરે છે. તે ક્રમિક કઠોરતા અને સોજોનું કારણ બની શકે છે, જેનાથી કરોડરજ્જુ જડ બની જાય છે અને ગતિશીલતા મુશ્કેલ બની જાય છે. AS શરીરના અન્ય સાંધા, જેમ કે ખભા, હિપ્સ અને ઘૂંટણને પણ અસર કરી શકે છે.

ASના લક્ષણો ધીમે ધીમે વિકસી શકે છે અને વર્ષો સુધી અસ્પષ્ટ હોઈ શકે છે. કેટલાક સામાન્ય લક્ષણોમાં શામેલ છે:

• કરોડરજ્જુમાં દુખાવો અને જડતા: આ AS નું સૌથી સામાન્ય લક્ષણ છે. દુખાવો સામાન્ય રીતે નિતંબ અને કરોડરજ્જુના નીચલા ભાગમાં શરૂ થાય છે અને ઉપર તરફ ફેલાય છે. તે સવારે ખરાબ હોઈ શકે છે અને પ્રવૃત્તિ સાથે સુધારી શકે છે. જડતા, ખાસ કરીને સવારે, સામાન્ય છે.
• કઠોરતા: કરોડરજ્જુ અને અન્ય સાંધામાં કઠોરતા AS નું બીજું સામાન્ય લક્ષણ છે. આ ખાસ કરીને સવારે અનુભવાય છે અને 30 મિનિટથી વધુ સમય સુધી ચાલે છે.
• ગતિશીલતામાં નુકશાન: AS ની પ્રગતિ સાથે, કરોડરજ્જુ જડ બની શકે છે અને ગતિશીલતા મુશ્કેલ બની શકે છે. આ આગળ ઝૂકવવું, પાછળ ઝૂકવવું અથવા બાજુઓ તરફ ફેરવવું મુશ્કેલ બનાવી શકે છે.
• થાક: થાક AS નું સામાન્ય લક્ષણ છે.
• આંખમાં સોજો અને લાલાશ (આઇરાઇટિસ): AS ધરાવતા લગભગ 10% લોકોમાં આંખમાં સોજો અને લાલાશ (આઇરાઇટિસ) થાય છે. આ દુખાવો, સંવેદનશીલતા પ્રકાશ અને ધુળો, અને દ્રષ્ટિમાં સમસ્યાઓનું કારણ બની શકે છે.

એન્કીલોઝિંગ સ્પોન્ડિલાઈટિસના જોખમના પરિબળો:

એન્કીલોઝિંગ સ્પોન્ડિલાઈટિસ(AS)નું ચોક્કસ કારણ અજ્ઞાત છે, પરંતુ કેટલાક પરિબળો છે જે તમારા જોખમને વધારી શકે છે. આમાં શામેલ છે:

જીન:

• HLA-B27: આ જનીન AS સાથે સૌથી મજબૂતીથી સંકળાયેલ છે. જો કે, HLA-B27 ધરાવતા દરેકને AS થતો નથી, અને કેટલાક લોકો જેમને જનીન નથી તેમને પણ સ્થિતિ થઈ શકે છે. આ સૂચવે છે કે અન્ય જનીનો પણ ભૂમિકા ભજવી શકે છે.

પર્યાવરણીય પરિબળો:

• ચેપ: કેટલાક સંશોધકો માને છે કે ચેપ, જેમ કે આંતરડાના બેક્ટેરિયાથી, AS ના વિકાસમાં ફાળો આપી શકે છે. જો કે, આ સિદ્ધાંતને ટેકો આપવા માટે પુરાવા હજુ પણ નબળા છે.
• આંતરડાનો માઇક્રોબાયોમ: આંતરડામાં રહેતા બેક્ટેરિયાનો સમૂહ, આંતરડાનો માઇક્રોબાયોમ, રોગપ્રતિકારક તંત્રને અસર કરી શકે છે અને AS ના વિકાસમાં ભૂમિકા ભજવી શકે છે.
• તણાવ: તણાવ રોગપ્રતિકારક તંત્રને પણ અસર કરી શકે છે અને AS ના લક્ષણોને વધુ ખરાબ બનાવી શકે છે. જો કે, તણાવ સ્વયં સ્થિતિનું કારણ નથી.

અન્ય પરિબળો:

• લિંગ: પુરુષોમાં સ્ત્રીઓ કરતાં AS થવાનું જોખમ વધારે હોય છે.
• વંશીયતા: કેટલાક વંશીય જૂથો, જેમ કે શ્વેત કોકેશિયનો, અન્ય કરતાં AS વિકસાવવાનું વધુ જોખમ ધરાવે છે.
• પારિવારિક ઇતિહાસ: જો તમારા પરિવારમાં કોઈને AS હોય, તો તમને તે થવાનું જોખમ વધારે હોય છે.

એન્કીલોઝિંગ સ્પોન્ડિલાઈટિસનું નિદાન કેવી રીતે કરવું?

એન્કીલોઝિંગસ્પોન્ડિલાઈટિસ (AS)નું નિદાન:

એન્કીલોઝિંગ સ્પોન્ડિલાઈટિસ (AS)નું નિદાન કરવું મુશ્કેલ હોઈ શકે છે કારણ કે તેના લક્ષણો અન્ય સ્વાસ્થ્ય સ્થિતિઓ સાથે સમાન હોઈ શકે છે. નિદાનની પ્રક્રિયામાં સામાન્ય રીતે નીચેનાનો સમાવેશ થાય છે:

1. તમારા ડૉક્ટર સાથે વાત કરવી:

• તમારા ડૉક્ટર તમારા તબીબી ઇતિહાસ, પરિવારના ઇતિહાસ અને લક્ષણો વિશે પૂછશે.
• તેઓ શારીરિક પરીક્ષા પણ કરશે, જેમાં તમારી કરોડરજ્જુની ગતિશીલતા અને સંધિઓના કાર્યનું મૂલ્યાંકન શામેલ હોઈ શકે છે.

2. ઈમેજિંગ પરીક્ષણો:

• X-ray: કરોડરજ્જુ અને સાંધામાં નુકસાનના ચિહ્નો શોધવા માટે.
• MRI: કરોડરજ્જુ અને સાંધામાં વધુ વિગતવાર છબીઓ મેળવવા માટે.
• CT સ્કેન: જો MRI શક્ય ન હોય તો.

3. લેબોરેટરી પરીક્ષણો:

• HLA-B27 જનીન માટે પરીક્ષણ: AS સાથે સૌથી મજબૂતીથી સંકળાયેલ જનીન.
• રક્ત પરીક્ષણો: સોજો અને અન્ય રોગપ્રતિકારક તંત્રની પ્રવૃત્તિના ચિહ્નો શોધવા માટે.

4. અન્ય પરીક્ષણો:

• સાક્રોઇલિયાઇટિસ માટે X-ray: શરીરના પાછળના ભાગમાં બે હાડકાં વચ્ચે સોજો, જે AS નું પ્રારંભિક ચિહ્ન હોઈ શકે છે.
• આંખોની પરીક્ષણ: આંખમાં સોજો અને લાલાશ (આઇરાઇટિસ) ને બાકાત રાખવા માટે.

એન્કીલોઝિંગ સ્પોન્ડિલાઈટિસ ની સારવાર કેવી રીતે કરવી?

એન્કીલોઝિંગ સ્પોન્ડિલાઈટિસ (AS) ની સારવાર:

એન્કીલોઝિંગ સ્પોન્ડિલાઈટિસ (AS) માટે કોઈ ઈલાજ નથી, પરંતુ સારવાર લક્ષણોને નિયંત્રિત કરવામાં અને ગતિશીલતા અને કાર્ય ક્ષમતામાં સુધારો કરવામાં મદદ કરી શકે છે. AS ની સારવારમાં સામાન્ય રીતે નીચેનાનો સમાવેશ થાય છે:

1. દવાઓ:

• બિન-સ્ટીરોઇડલ એન્ટી-ઇન્ફ્લેમેટરી ડ્રગ્સ (NSAIDs): દુખાવો અને સોજો દૂર કરવા માટે.
• ડિસીઝ-મોડિફાઇંગ એન્ટી-ર્યુમેટિક ડ્રગ્સ (DMARDs): રોગપ્રતિકારક તંત્રને શાંત કરવા અને સંધિઓના નુકસાનને ધીમું કરવા માટે.
• બાયોલોજિકલ્સ: DMARDs કામ ન કરે તો ઉપયોગમાં લેવાતી વધુ શક્તિશાળી દવાઓ.
• કોર્ટિકોસ્ટીરોઇડ્સ: ગંભીર સોજો અને દુખાવો માટે ટૂંકા ગાળા માટે ઉપયોગમાં લેવાય છે.

2. શારીરિક થેરાપી:

• કસરતો અને ખેંચાણ જે ગતિશીલતા, સંતુલન અને સ્નાયુઓની તાકાતમાં સુધારો કરી શકે છે.
• સારી મુદ્રા અને શરીરની મિકેનિક્સ જાળવવામાં મદદ કરવા માટે.

3. શસ્ત્રક્રિયા:

• ગંભીર કિસ્સાઓમાં, સાંધાના નુકસાનને સુધારવા અથવા કરોડરજ્જુના સંકોચનને દૂર કરવા માટે શસ્ત્રક્રિયા જરૂરી બની શકે છે.

4. અન્ય સારવાર:

• જીવનશૈલીમાં ફેરફારો: સ્વસ્થ વજન જાળવવું, ધૂમ્રપાન છોડવું અને તાણનું સ્તર ઘટાડવું.
• પીડા નિયંત્રણ: દવાઓ, ફિઝીકલ થેરાપી અને અન્ય પદ્ધતિઓનો ઉપયોગ દુખાવો અને અન્ય લક્ષણોને નિયંત્રિત કરવા માટે થઈ શકે છે.

એન્કીલોઝિંગ સ્પોન્ડિલાઈટિસમાં ફિઝીયોથેરાપી સારવાર શું છે?

એન્કીલોઝિંગ સ્પોન્ડિલાઈટિસ (AS) માં ફિઝીયોથેરાપી સારવાર:

એન્કીલોઝિંગ સ્પોન્ડિલાઈટિસ (AS) એ એક પ્રકારનું સંધિવાતુ છે જે મુખ્યત્વે કરોડરજ્જુને અસર કરે છે. તે ક્રમિક કઠોરતા અને સોજોનું કારણ બની શકે છે, જેનાથી કરોડરજ્જુ જડ બની જાય છે અને ગતિશીલતા મુશ્કેલ બની જાય છે. AS શરીરના અન્ય સાંધા, જેમ કે ખભા, હિપ્સ અને ઘૂંટણને પણ અસર કરી શકે છે.

ફિઝીયોથેરાપી એ AS ના સંચાલનમાં મહત્વપૂર્ણ ભૂમિકા ભજવે છે. તે લક્ષણોને નિયંત્રિત કરવા, ગતિશીલતા અને કાર્ય ક્ષમતામાં સુધારો કરવા અને જીવનની ગુણવત્તા સુધારવામાં મદદ કરી શકે છે.

AS માટે ફિઝીયોથેરાપીમાં સામાન્ય રીતે નીચેનાનો સમાવેશ થાય છે:

• વ્યાયામ:
  • ગતિશીલતા વ્યાયામ: કરોડરજ્જુ અને સાંધાઓની ગતિશીલતામાં સુધારો કરવા માટે.
  • શક્તિ તાલીમ: સ્નાયુઓની તાકાત વધારવા માટે, ખાસ કરીને કરોડરજ્જુને ટેકો આપતા સ્નાયુઓ.
  • લવચીકતા વ્યાયામ: સાંધાની ગતિશીલતામાં સુધારો કરવા અને સ્નાયુઓની તંગી ઘટાડવા માટે.
  • સંતુલન તાલીમ: પડવાનું જોખમ ઘટાડવા માટે.
• પીડા નિયંત્રણ:
  • ગરમી અને ઠંડી ઉપચાર: દુખાવો અને સોજો ઘટાડવા માટે.
  • ટ્રાન્સઇલેક્ટ્રિકલ ન્યુરોમસ્ક્યુલર સ્ટિમ્યુલેશન (TENS): દુખાવો દૂર કરવા માટે.
  • મસાજ: સ્નાયુઓની તંગી અને દુખાવો ઘટાડવા માટે.
• શિક્ષણ અને સલાહ:
  • સારી મુદ્રા અને શરીરની મિકેનિક્સ જાળવવી કેવી રીતે.
  • તમારી સ્થિતિનું સંચાલન કેવી રીતે કરવું.
  • તમારી દૈનિક પ્રવૃત્તિઓમાં સુરક્ષિત અને અસરકારક રીતે કેવી રીતે ફરવું.

એન્કીલોઝિંગ સ્પોન્ડિલાઈટિસ માટે કઈ કસરત શ્રેષ્ઠ છે?

એન્કીલોઝિંગ સ્પોન્ડિલાઈટિસ (AS) માટે શ્રેષ્ઠ કસરતો:

એન્કીલોઝિંગ સ્પોન્ડિલિટિસ (AS) એ એક પ્રકારનું સંધિવાતુ છે જે મુખ્યત્વે કરોડરજ્જુને અસર કરે છે. તે ક્રમિક કઠોરતા અને સોજોનું કારણ બની શકે છે, જેનાથી કરોડરજ્જુ જડ બની જાય છે અને ગતિશીલતા મુશ્કેલ બની જાય છે. AS શરીરના અન્ય સાંધા, જેમ કે ખભા, હિપ્સ અને ઘૂંટણને પણ અસર કરી શકે છે.

AS માટે શ્રેષ્ઠ કસરતો તે છે જે તમારી કરોડરજ્જુ અને સાંધાઓની ગતિશીલતા, શક્તિ અને લવચીકતામાં સુધારો કરે છે.

શ્વાસ લેવાની કસરતો:

1. પ્રાણાયામ:

• આ યોગમાં શ્વાસ નિયંત્રણની પ્રાચીન ભારતીય પદ્ધતિ છે.
• ઘણી બધી પ્રાણાયામ કસરતો છે, જેમાં અનુલોમ વિલોમ, ભ્રામરી, કપાલભાતિ અને બ્રાહ્મરીનો સમાવેશ થાય છે.
• દરેક કસરતનો શરીર અને મન પર અલગ અલગ અસર થાય છે.

2. ડાયફ્રેગ્મેટિક શ્વાસ:

• આ ઊંડા, ધીમા શ્વાસ છે જે ડાયફ્રેમનો ઉપયોગ કરીને લેવામાં આવે છે, જે પેટની સ્નાયુઓની નીચે આવેલો મોટો સ્નાયુ છે.
• ડાયફ્રેગ્મેટિક શ્વાસ તણાવ ઘટાડવા અને પાચન સુધારવામાં મદદ કરી શકે છે.

3. પુરક શ્વાસ:

• આ ધીમા, ઊંડા શ્વાસ છે જે નાક દ્વારા લેવામાં આવે છે અને પેટ અને છાતીને ફુલાવીને પૂર્ણ કરવામાં આવે છે.
• પુરક શ્વાસ તમારા શરીરને ઑક્સીજનથી ભરવામાં અને શાંતિ પ્રાપ્ત કરવામાં મદદ કરી શકે છે.

4. શ્વાસ બહાર કાઢવાની કસરત:

• આ કસરતોમાં ધીમે ધીમે શ્વાસ બહાર કાઢવો અથવા શ્વાસને થોડા સમય માટે પકડી રાખવાનો સમાવેશ થાય છે.
• શ્વાસ બહાર કાઢવાની કસરતો તમારા શરીરમાંથી કાર્બન ડાયોક્સાઇડ દૂર કરવામાં અને તમારા ચેતાતંત્રને શાંત કરવામાં મદદ કરી શકે છે.

પુલ-અપ્સ:

•   શરૂઆતની સ્થિતિ: તમારા શરીરને સીધું રાખો, પગો સાથે મળીને અને થોડા ઘૂંટણ વાળીને. તમારા પગની આંગળીઓ ફ્લોરને સ્પર્શવી જોઈએ નહીં.
•   ઉપર ખેંચો: તમારા ખભાને તમારી બાજુઓ તરફ ખેંચીને અને તમારી કોણીને વાળીને તમારા શરીરને ઉપર ખેંચો જ્યાં સુધી તમારી છાતી બારને સ્પર્શ ન કરે.
• નીચે જાઓ: ધીમે ધીમે શરૂઆતની સ્થિતિમાં પાછા આવો, તમારા ખભાને તમારી બાજુઓથી દૂર કરો અને તમારી કોણીને સીધી કરો.

પ્લાન્ક:

• શરૂઆતી સ્થિતિ: ફ્લોર પર પેટ પર સૂઈ જાઓ, તમારા પગને ખભા-પહોળાઈથી અલગ રાખો અને તમારા પગની આંગળીઓ ફ્લોર તરફ દોરો. તમારી કોણીને 90 ડિગ્રી પર વાળીને અને તમારા ફોરઆર્મ્સને ફ્લોર પર સીધા રાખીને તમારા શરીરને ટેકો આપો. ખાતરી કરો કે તમારા ખભા તમારા કાનની નીચે સીધા છે.
• કોરને જોડો: તમારા પેટના સ્નાયુઓને સક્રિય કરો અને તમારા શરીરને સીધી રેખામાં રાખો, માથાથી ઘૂંટણ સુધી. તમારા નિતંબ અને પગના સ્નાયુઓને પણ સહેજ સક્રિય કરો.
• શ્વાસ લો: ધીમે ધીમે અને ઊંડા શ્વાસ લો અને બહાર કાઢો. તમારા શ્વાસને રોકશો નહીં.
• હોલ્ડ કરો: 30 સેકન્ડ સુધી પ્લાન્ક પોઝિશન રાખો. જો તમે શરૂઆત કરનારા છો, તો 10-15 સેકન્ડથી શરૂ કરો અને ધીમે ધીમે સમય વધારો.
• રાહત મેળવો: તમારા પૂર્વભાવ પર પાછા આવવા માટે તમારા પીઠના સ્નાયુઓને ધીમે ધીમે છૂટા કરો.

સીટ-અપ્સ:

• ફ્લોર પર પીઠ પર સૂઈ જાઓ, તમારા પગ વાળીને અને તમારા પગની આંગળીઓ ફ્લોરને સ્પર્શતી હોય.
• તમારા હાથને તમારા માથા પાછળ મૂકો, અથવા તમારા કાનની પાછળ રાખો.
• તમારા પેટના સ્નાયુઓને સક્રિય કરો અને તમારા ખભાને ફ્લોરથી ઉપર ઉઠાવો જ્યાં સુધી તમારી છાતી તમારા ઘૂંટણને સ્પર્શ ન કરે.
• શ્વાસ બહાર કાઢતી વખતે, તમારા પેટના સ્નાયુઓનો ઉપયોગ કરીને તમારા ખભા અને છાતીને ફ્લોરથી ઉપર ઉઠાવો.
• થોડી સેકન્ડ માટે ઉપરની સ્થિતિમાં રોકાવો.
• શ્વાસ લેતી વખતે, ધીમે ધીમે શરૂઆતની સ્થિતિમાં પાછા આવો.

લેગ રેઇઝ:

• ફ્લોર પર પીઠ પર સૂઈ જાઓ, તમારા પગ સીધા રાખો અને તમારા પગની આંગળીઓ ફ્લોરની બાજુએ દોરો.
• તમારા હાથને તમારા શરીરની બાજુમાં રાખો, હથેળીઓ ફ્લોર પર દબાવો.
• તમારા પેટના સ્નાયુઓને સક્રિય કરો અને તમારા પગને ફ્લોરથી થોડા ઇંચ ઉપર ઉઠાવો જ્યાં સુધી તમારા પગ 90 ડિગ્રીના ખૂણા પર ન બને.
• શ્વાસ બહાર કાઢતી વખતે, તમારા પેટના સ્નાયુઓનો ઉપયોગ કરીને તમારા પગને ધીમે ધીમે ફ્લોર તરફ નીચે લઈ જાઓ, જ્યાં સુધી તે ફ્લોરને સ્પર્શ ન કરે.
• થોડી સેકન્ડ માટે નીચેની સ્થિતિમાં રોકાવો.
• શ્વાસ લેતી વખતે, ધીમે ધીમે તમારા પગને પાછા 90 ડિગ્રીની સ્થિતિમાં ઉપર ઉઠાવો.

સ્ક્વોટ્સ:

• સીધા ઉભા રહો, તમારા પગ ખભા-પહોળાઈથી અલગ રાખો.
• તમારા પગની આંગળીઓને થોડા બહારની તરફ ઇશારો કરો.
• તમારા હાથ તમારા બાજુ પર રાખો અથવા તમારી છાતીની સામે મુઠ્ઠી બાંધો.
• જાણે તમે ખુરશી પર બેસવા જઈ રહ્યા છો તેમ તમારા નિતંબને પાછળ અને નીચે ધકેલો.
• તમારા ઘૂંટણને વાળો જ્યાં સુધી તે તમારા ખભાની સીધા રેખામાં ન આવે.
• ખાતરી કરો કે તમારા ઘૂંટણ તમારા પગની આંગળીઓથી આગળ ન જાય.
• તમારા પગના સ્નાયુઓનો ઉપયોગ કરીને ફરીથી ઉભા થાઓ.

લંજીસ:

• સીધા ઉભા રહો, તમારા પગ ખભા-પહોળાઈથી અલગ રાખો.
• તમારા હાથ તમારા બાજુ પર રાખો અથવા તમારી છાતીની સામે મુઠ્ઠી બાંધો.
• એક પગને આગળ લાવો અને તમારા ઘૂંટણને વાળો જ્યાં સુધી તે તમારા ખભાની સીધા રેખામાં ન આવે. ખાતરી કરો કે તમારા ઘૂંટણ તમારા પગની આંગળીઓથી આગળ ન જાય.
• તમારા પાછળના પગને ફ્લોર પર રાખો, તમારા પગની આંગળીઓ ફ્લોર તરફ દોરો.
• તમારા પગના સ્નાયુઓનો ઉપયોગ કરીને શરૂઆતી સ્થિતિમાં પાછા આવો.
• બીજા પગ સાથે પગલું 1 અને 2નું પુનરાવર્તન કરો.

બ્રિજિંગ:

• એ નિતંબમાં સ્નાયુઓનું જૂથ છે. જો તેઓ ચુસ્ત હોય, તો તેઓ સિયાટિક ચેતા પર દબાવી શકે છે.
• ઘૂંટણ વળાંક સાથે ફ્લોર પર તમારી પીઠ પર સૂઈ જાઓ. પગ લગભગ ખભા-પહોળાઈથી અલગ હોવા જોઈએ. તમારી બાજુઓ પર હાથને આરામ કરો.
• હીલ્સ દ્વારા દબાણ કરીને, તમારા હિપ્સને ત્યાં સુધી ઉઠાવો જ્યાં સુધી તમારું શરીર ઘૂંટણથી ખભા સુધી સીધી રેખા ન બનાવે.
•  થોડી સેકંડ માટે સ્થિતિને પકડી રાખો.
• ધીમે ધીમે હિપ્સને ફ્લોર પર નીચે કરો. પછી પુનરાવર્તન કરો.
• આ કસરત માટે સારું ફોર્મ મહત્વપૂર્ણ છે. પીઠને કમાન અથવા ગોળાકાર કરવાનું ટાળો. 8 થી 10 પુનરાવર્તનોના 2 અથવા 3 સેટ માટે પ્રયાસ કરો.

ક્વોડ્રિસેપ્સ સ્ટ્રેચ:

• સીધા ઉભા રહો, તમારા પગ ખભા-પહોળાઈથી અલગ રાખો.
• તમારા હાથ તમારા બાજુ પર રાખો.
• તમારા જમણા પગને પાછળ વાળો અને તમારા પગની ઘૂંટલીને તમારા હાથથી પકડો.
• ખાતરી કરો કે તમારા પગની આંગળીઓ ફ્લોર તરફ દોરવામાં આવી છે અને તમારા ઘૂંટણ તમારા છાતીની નજીક છે
• ધીમે ધીમે તમારા પગને તમારા શરીર તરફ ખેંચો જ્યાં સુધી તમને તમારા ક્વોડ્રિસેપ્સમાં ખેંચાણ અનુભવાય.
• 30 સેકન્ડ માટે પકડી રાખો.
• તમારા પગને નીચે મૂકો અને પગલું 2 અને 3 ને તમારા ડાબા પગ સાથે પુનરાવર્તન કરો.

હેમસ્ટ્રિંગ સ્ટ્રેચ:

• તમારાપગ સીધા તમારીસામે અને તમારાઅંગૂઠા છત તરફનિર્દેશ કરીને ફ્લોરપર બેસો.
• જ્યાંસુધી તમને તમારાહેમસ્ટ્રિંગ્સમાં ખેંચાણ ન લાગે ત્યાં સુધીતમારા પગ તરફધીમે ધીમે આગળઝુકાવો. જોતમે તમારા અંગૂઠાનેસ્પર્શ કરી શકતાનથી તો ચિંતાકરશો નહીં
• 30 સેકન્ડ માટેપોઝિશન પકડી રાખોઅને પછી સીધાબેસો.

એન્કીલોઝિંગ સ્પોન્ડિલાઈટિસ માટે કઈ કસરત ટાળવી?

એન્કીલોઝિંગ સ્પોન્ડિલાઈટિસ (AS) માટે ટાળવા જેવી કસરતો:

એન્કીલોઝિંગ સ્પોન્ડિલાઈટિસ (AS) એ એક પ્રકારનું સંધિવાતુ છે જે મુખ્યત્વે કરોડરજ્જુને અસર કરે છે. તે ક્રમિક કઠોરતા અને સોજોનું કારણ બની શકે છે, જેનાથી કરોડરજ્જુ જડ બની જાય છે અને ગતિશીલતા મુશ્કેલ બની જાય છે. AS શરીરના અન્ય સાંધા, જેમ કે ખભા, હિપ્સ અને ઘૂંટણને પણ અસર કરી શકે છે.

AS ધરાવતા લોકોએ નીચેની કસરતો ટાળવી જોઈએ:

• જોરદાર અથવા આંચકાજનક પ્રવૃત્તિઓ: દોડવું, કૂદવું, બાસ્કેટબોલ અથવા ફૂટબોલ જેવી ટીમ રમતો, સ્કીઇંગ અથવા સ્નોબોર્ડિંગ. આ પ્રવૃત્તિઓ સાંધાઓ પર તાણ લાવી શકે છે અને લક્ષણોને વધુ ખરાબ બનાવી શકે છે.
• સંપૂર્ણ શરીરના વિસ્તરણ: ડિપ્સ, પુલ-અપ્સ, સિટ-અપ્સ જેવી કસરતો જે સંપૂર્ણ શરીરને ખેંચે છે તે કરોડરજ્જુ પર તાણ લાવી શકે છે અને દુખાવો વધારી શકે છે.
• જે કસરતો દુખાવો વધારે છે: જો કોઈ કસરત દુખાવો પેદા કરે છે, તો તેને તરત જ બંધ કરવી મહત્વપૂર્ણ છે. દુખાવો વધુ સોજો અને નુકસાનનું કારણ બની શકે છે.

એન્કીલોઝિંગ સ્પોન્ડિલાઈટિસ કેવી રીતે અટકાવવી?

એન્કીલોઝિંગ સ્પોન્ડિલાઈટિસ (AS) ને અટકાવવું:

દુર્ભાગ્યે, એન્કીલોઝિંગ સ્પોન્ડિલાઈટિસ (AS) ને અટકાવવાની કોઈ ખાતરીપૂર્વક રીત નથી.

જો કે, તમે કેટલાક જોખમી પરિબળોને નિયંત્રિત કરીને AS ના વિકાસના જોખમને ઘટાડવામાં મદદ કરી શકો છો, જેમ કે:

1. જીનેટિક્સ:

• AS એક આનુવંશિક સ્થિતિ છે, જેનો અર્થ એ છે કે જો તમારા પરિવારમાં કોઈને AS હોય તો તમને તે થવાનું જોખમ વધારે હોય છે.
• જો તમને AS ના જોખમી જનીન હોવાનું જાણ હોય, તો તમારા ડૉક્ટર સાથે વાત કરો કે તમારા માટે શું અર્થ થાય છે.

2. ધૂમ્રપાન:

• ધૂમ્રપાન AS ના વિકાસના જોખમને વધારે છે.
• જો તમે ધૂમ્રપાન કરો છો, તો છોડવાથી તમારા સ્વાસ્થ્ય માટે ઘણા ફાયદા થશે, જેમાં AS ના જોખમને ઘટાડવાનો પણ સમાવેશ થાય છે.

3. આહાર:

• કેટલાક અભ્યાસો દર્શાવે છે કે કેટલાક ખોરાક, જેમ કે લાલ માંસ અને પ્રોસેસ્ડ ફૂડ, AS ના જોખમને વધારી શકે છે.
• તમારા આહારમાં વધુ ફળો, શાકભાજી અને આખા અનાજનો સમાવેશ કરવાથી AS ના જોખમને ઘટાડવામાં મદદ મળી શકે છે.

4. ચેપ:

• કેટલાક ચેપ, જેમ કે આંતરડાનો ચેપ, AS ના વિકાસમાં ભૂમિકા ભજવી શકે છે.
• તમારા હાથ ધોવા અને સારી સ્વચ્છતા જાળવવા જેવી સારી સ્વચ્છતા પ્રથાઓનું પાલન કરીને તમે આ ચેપને રોકવામાં મદદ કરી શકો છો.

અંતિમ નિષ્કર્ષ

એન્કીલોઝિંગ સ્પોન્ડિલાઈટિસ (AS) એ એક પ્રકારનું સંધિવા છે જે મુખ્યત્વે કરોડરજ્જુને અસર કરે છે. તે ક્રમિક કઠોરતા અને સોજોનું કારણ બની શકે છે, જેનાથી કરોડરજ્જુ જડ બની જાય છે અને ગતિશીલતા મુશ્કેલ બની જાય છે. AS શરીરના અન્ય સાંધા, જેમ કે ખભા, હિપ્સ અને ઘૂંટણને પણ અસર કરી શકે છે.

ASના લક્ષણોમાં શામેલ હોઈ શકે છે:

• કરોડરજ્જુમાં દુખાવો અને જડતા, જે સામાન્ય રીતે સવારે ખરાબ હોય છે અને પ્રવૃત્તિ સાથે સુધારે છે.
• કઠોરતા જે ખાસ કરીને સવારે અનુભવાય છે અને 30 મિનિટથી વધુ સમય સુધી ચાલે છે.
• ઊંડી શ્વાસ લેવામાં મુશ્કેલી.
• થાક.
• આંખમાં સોજો અને લાલાશ (આઇરાઇટિસ).

જો તમને આમાંથી કોઈપણ લક્ષણો હોય, તો તમારા ડૉક્ટરને મળવું મહત્વપૂર્ણ છે. ASનું નિદાન શારીરિક પરીક્ષા, X-ray અને MRI દ્વારા કરી શકાય છે.

એન્કીલોઝિંગ સ્પોન્ડિલાઈટિસ (AS) માટે કોઈ ઈલાજ નથી, પરંતુ સારવાર લક્ષણોને નિયંત્રિત કરવા અને ગતિશીલતા અને કાર્ય ક્ષમતામાં સુધારો કરવામાં મદદ કરી શકે છે.

AS ની સારવારમાં સામાન્ય રીતે નીચેનાનો સમાવેશ થાય છે:

• દવાઓ:
  • બિન-સ્ટીરોઇડલ એન્ટી-ઇન્ફ્લેમેટરી ડ્રગ્સ (NSAIDs): દુખાવો અને સોજો દૂર કરવા માટે.
  • ડિસીઝ-મોડિફાઇંગ એન્ટી-ર્યુમેટિક ડ્રગ્સ (DMARDs): રોગપ્રતિકારક તંત્રને શાંત કરવા અને સંધિઓના નુકસાનને ધીમું કરવા માટે.
  • બાયોલોજિકલ્સ: DMARDs કામ ન કરે તો ઉપયોગમાં લેવાતી વધુ શક્તિશાળી દવાઓ.
  • કોર્ટિકોસ્ટીરોઇડ્સ: ગંભીર સોજો અને દુખાવો માટે ટૂંકા ગાળા માટે ઉપયોગમાં લેવાય છે.
• શારીરિક થેરાપી:
  • કસરતો અને ખેંચાણ જે ગતિશીલતા, સંતુલન અને સ્નાયુઓની તાકાતમાં સુધારો કરી શકે છે.
  • સારી મુદ્રા અને શરીરની મિકેનિક્સ જાળવવામાં મદદ કરવા માટે.
• શસ્ત્રક્રિયા:
  • ગંભીર કિસ્સાઓમાં, સાંધાના નુકસાનને સુધારવા અથવા કરોડરજ્જુના સંકોચનને દૂર કરવા માટે શસ્ત્રક્રિયા જરૂરી બની શકે છે.
• જીવનશૈલીમાં ફેરફારો:
  • સ્વસ્થ વજન જાળવવું, ધૂમ્રપાન છોડવું અને તાણનું સ્તર ઘટાડવું.
  • પીડા નિયંત્રણ: દવાઓ, ફિઝીયોથેરાપી અને અન્ય પદ્ધતિઓનો ઉપયોગ દુખાવો અને અન્ય લક્ષણોને નિયંત્રિત કરવા માટે થઈ શકે છે.

વારંવાર પૂછતા પ્રશ્નો: