ડીપ વેઇન થ્રોમ્બોસિસ

ડીપ વેઈન થ્રોમ્બોસિસ શું છે?

ડીપ વેઈન થ્રોમ્બોસિસ એ એક ગંભીર સ્થિતિ છે જેમાં શરીરની ઊંડી નસોમાં, સામાન્ય રીતે પગમાં, લોહીનો ગંઠાઈ જવા અથવા થ્રોમ્બસ બને છે. આ થ્રોમ્બસ ઘણા કારણોસર બની શકે છે, જેમાં લાંબા સમય સુધી બેસી રહેવું, શસ્ત્રક્રિયા અથવા ઈજા અને ચોક્કસ તબીબી સ્થિતિઓનો સમાવેશ થાય છે.

જો ડીપ વેઇન થ્રોમ્બોસિસ નિદાન ન કરવામાં આવે અને તેની સારવાર ન કરવામાં આવે તો તે જીવલેણ બની શકે છે કારણ કે થ્રોમ્બસ છૂટી શકે છે અને ફેફસામાં જઈ શકે છે, જેને પલ્મોનરી એમ્બોલિઝમ કહેવાય છે. પલ્મોનરી એમ્બોલિઝમ ફેફસામાં રક્ત પ્રવાહને અવરોધિત કરી શકે છે અને છાતીમાં દુખાવો, શ્વાસ લેવામાં તકલીફ અને અચાનક મૃત્યુનું કારણ બની શકે છે.

ડીપ વેઈન થ્રોમ્બોસિસના કારણો શું છે?

ડીપ વેઈન થ્રોમ્બોસિસ ના કારણો

ડીપ વેઈન થ્રોમ્બોસિસ (ડીવીટી) એ એક ગંભીર સ્થિતિ છે જેમાં શરીરની ઊંડી નસોમાં, સામાન્ય રીતે પગમાં, લોહીનો ગંઠાઈ જવા અથવા થ્રોમ્બસ બને છે. ઘણા પરિબળો ડીવીટીના જોખમને વધારી શકે છે, જેમાં શામેલ છે:

1. શારીરિક નિષ્ક્રિયતા: લાંબા સમય સુધી બેસી રહેવાથી, ખાસ કરીને થાપા ની જગ્યાએ, રક્ત પ્રવાહ ધીમો થઈ શકે છે અને થ્રોમ્બસ બનવાની શક્યતા વધી શકે છે. આ લાંબા વિમાન પ્રવાસ, શસ્ત્રક્રિયા પછીના આરામ અથવા ઈજાના કારણે થઈ શકે છે.
2. વય: 65 વર્ષથી વધુ ઉંમરના લોકોમાં ડીવીટીનું જોખમ વધારે હોય છે.
3. સ્થૂળતા: વધુ પડતું વજન હોવાથી રક્ત પ્રવાહ ધીમો થઈ શકે છે અને ડીવીટીનું જોખમ વધી શકે છે.
4. ગર્ભાવસ્થા: ગર્ભાવસ્થા દરમિયાન, એક સ્ત્રીનું શરીર વધુ એસ્ટ્રોજન અને પ્રોજેસ્ટોરોનનું ઉત્પાદન કરે છે, જે લોહીના ગંઠાવાનું જોખમ વધારી શકે છે.
5. પૂર્વ ડીવીટી અથવા પલ્મોનરી એમ્બોલિઝમ: જે લોકોને પહેલેથી જ ડીવીટી અથવા પલ્મોનરી એમ્બોલિઝમ થયો હોય તેમને ફરીથી થવાનું જોખમ વધારે હોય છે.
6. ચોક્કસ તબીબી સ્થિતિઓ: કેટલીક તબીબી સ્થિતિઓ, જેમ કે કેન્સર, હૃદય રોગ અને પ્રદાહક આંતરડા રોગ (IBD), ડીવીટીના જોખમને વધારી શકે છે.
7. કેટલીક દવાઓ: કેટલીક દવાઓ, જેમ કે હોર્મોન રિપ્લેસમેન્ટ થેરાપી અને કેટલીક કેન્સરની સારવાર, ડીવીટીના જોખમને વધારી શકે છે.
8. શસ્ત્રક્રિયા અથવા ઈજા: મોટી શસ્ત્રક્રિયા અથવા ગંભીર ઈજા ડીવીટીના જોખમને વધારી શકે છે.
9. ધૂમ્રપાન: ધૂમ્રપાન લોહીના ગંઠાવાનું જોખમ વધારે છે.
10. લાંબા સમય સુધી બેસવું: લાંબા સમય સુધી એક જ સ્થિતિમાં બેસવાથી, જેમ કે વિમાનમાં અથવા કારમાં, રક્ત પ્રવાહ ધીમો પડી શકે છે અને ગંઠા બનવાનું જોખમ વધી શકે છે.
11. પારિવારિક ઇતિહાસ: જો તમારા પરિવારમાં કોઈને ડીવીટીનો ઇતિહાસ હોય, તો તમને પણ જોખમ વધારે હોઈ શકે છે.
12. હોર્મોન રિપ્લેસમેન્ટ થેરાપી (HRT): મેનોપોઝ પછીના સ્ત્રીઓમાં HRT લેવાથી ડીપ વેઈન થ્રોમ્બોસિસ નું જોખમ વધી શકે છે.

ડીપ વેઈન થ્રોમ્બોસિસના ચિહ્નો શું છે?

ડીપ વેઈન થ્રોમ્બોસિસના પ્રારંભિક લક્ષણોને ઓળખવાથી તાત્કાલિક અને અસરકારક સારવાર સુનિશ્ચિત કરીને જીવન બચાવી શકાય છે.અહીં ડીપ વેઈન થ્રોમ્બોસિસ ના સામાન્ય ચિહ્નો વધુ વિગતવાર છે:

સોજો:પગમાં સોજો એ પ્રાથમિક પ્રારંભિક તબક્કાના ડીપ વેઈન થ્રોમ્બોસિસ લક્ષણોમાંનું એક છે.આ એક અથવા બંને પગમાં થઈ શકે છે પરંતુ સામાન્ય રીતે ફક્ત એક જ પગમાં જોવા મળે છે. આવું એટલા માટે થાય છે કારણ કે લોહીના ગંઠાવાનું લોહીના પ્રવાહને અવરોધે છે, જેના કારણે તે પગમાં એકત્ર થાય છે

પીડા અને માયા:ડીપ વેઈન થ્રોમ્બોસિસ સાથે સંકળાયેલ દુખાવો ઘણીવાર ગૅસ્ટ્રોકનેમીસ અને સોલિસ સ્નાયુમાં શરૂ થાય છે અને તે ખેંચાણ અથવા દુખાવો જેવો અનુભવ કરી શકે છે. જોરદાર વર્કઆઉટ પછી અથવા જ્યારે તમે લાંબા સમય સુધી ઊભા રહો છો ત્યારે તમને જે અનુભૂતિ થાય છે તેના જેવી જ છે. જો કે, ડીપ વેઈન થ્રોમ્બોસિસ સાથે સંકળાયેલ અગવડતા આરામથી દૂર થતી નથી અને જ્યારે તમે ઊભા થાવ છો અથવા ચાલતા હોવ ત્યારે તે વધુ ખરાબ થઈ શકે છે.

હૂંફ:જો તમે જોશો કે તમારા પગનો વિસ્તાર આસપાસની ત્વચા કરતાં વધુ ગરમ લાગે છે, તો તે ડીપ વેઈન થ્રોમ્બોસિસ ની નિશાની હોઈ શકે છે. લોહીની ગંઠાઇ જવાને કારણે થતી બળતરા તાપમાનમાં સ્થાનિક વધારો તરફ દોરી જાય છે.
ચામડીનું વિકૃતિકરણ લોહીના ગંઠાવા પરની ચામડીનો રંગ બદલાઈ શકે છે, તે નિસ્તેજ, લાલ અથવા તો વાદળી બની શકે છે. આ વિકૃતિ રક્ત પ્રવાહમાં અવરોધને કારણે અસરગ્રસ્ત વિસ્તારમાં ઓક્સિજનનો પુરવઠો ઓછો થવાને કારણે છે.

પગનો થાક:પગમાં સતત થાક કે ભારેપણું એ ડીપ વેઈન થ્રોમ્બોસિસનું લક્ષણ હોઈ શકે છે. આ થાક આરામથી દૂર થતો નથી અને પગમાં લોહી વહી જવાને કારણે આખો દિવસ તે વધુ ખરાબ થઈ શકે છે.

ગંભીર પગમાં દુખાવો:જો તમારા પગનો દુખાવો ઉત્તેજક હોય, સમય જતાં વધુ બગડતો હોય અને આરામથી અથવા ઓવર-ધ-કાઉન્ટર પેઇન રિલીવર્સથી આરામ ન થતો હોય, તો હેલ્થકેર પ્રોફેશનલની સલાહ લેવાનો આ સમય છે. ભાગ્યે જ, તીવ્ર ધમનીના અવરોધો પણ સોજો તરફ દોરી શકે છે અને તેનું ડીપ વેઈન થ્રોમ્બોસિસ તરીકે ખોટું નિદાન થઈ શકે છે. અનુભવી વેસ્ક્યુલર સર્જન દ્વારા સમયસર મૂલ્યાંકન ઘણું મૂલ્યવાન હશે.

તીવ્ર લક્ષણો:અસરગ્રસ્ત વિસ્તાર પર સોજો, લાલાશ અને ગરમીમાં અચાનક વધારો એ બગડતી સ્થિતિને સૂચવી શકે છે અને તાત્કાલિક તબીબી મૂલ્યાંકનની જરૂર છે.

શ્વાસ લેવામાં તકલીફ: શ્વાસ લેવામાં તકલીફ, છાતીમાં દુખાવો અથવા અગવડતા જે ઊંડા શ્વાસ લેવાથી અથવા ખાંસી સાથે વધુ ખરાબ થાય છે તે પલ્મોનરી એમબોલિઝમના લક્ષણો હોઈ શકે છે. આ એક તબીબી કટોકટી છે અને તાત્કાલિક ધ્યાનની જરૂર છે.

સિંકોપ અથવા મૂર્છા:આ પલ્મોનરી એમબોલિઝમની નિશાની પણ હોઈ શકે છે. અસ્પષ્ટ મૂર્છાનો કોઈપણ એપિસોડ તાત્કાલિક તબીબી સારવાર અને સમર્પિત સઘન સંભાળ એકમમાં દાખલ થવાનો સંકેત આપવો જોઈએ.

આ લક્ષણો વ્યક્તિ-વ્યક્તિમાં અલગ-અલગ હોઈ શકે છે અને પ્રારંભિક તબક્કામાં હળવા હોઈ શકે છે, જે તેમને અવગણવામાં સરળ બનાવે છે અથવા ઓછી ગંભીર સ્થિતિઓ જેમ કે સ્નાયુઓમાં તાણ માટે ભૂલ કરે છે. જો કે, જો તમે આ ચિહ્નો જોશો, ખાસ કરીને જો તે અચાનક દેખાય અને ચાલુ રહે, તો તાત્કાલિક તબીબી સહાય લેવી.

ડીપ વેઈન થ્રોમ્બોસિસના લક્ષણો શું છે?

ડીવીટીના લક્ષણોમાં શામેલ હોઈ શકે છે:

• પગમાં દુખાવો, સોજો અને લાલાશ
• પ્રભાવિત પગમાં ગરમી
• ચામડી પર નસો વધુ દેખાતી હોય

જો તમને ડીવીટીના કોઈપણ લક્ષણો અનુભવાય, તો તમારે તરત જ તબીબી સહાય લેવી જોઈએ. ડીવીટીનું નિદાન સામાન્ય રીતે અલ્ટ્રાસાઉન્ડ દ્વારા કરવામાં આવે છે.

ડીપ વેઈન થ્રોમ્બોસિસનું જોખમ કોને વધારે છે?

ડીપ વેઈન થ્રોમ્બોસિસનું જોખમ વધારતા પરિબળો:

વ્યક્તિગત પરિબળો:

• વય: 65 વર્ષથી વધુ ઉંમરના લોકોમાં ડીપ વેઈન થ્રોમ્બોસિસનું જોખમ વધારે હોય છે.
• સ્થૂળતા: જે લોકોનું વજન વધારે હોય છે તેમનામાં ડીપ વેઈન થ્રોમ્બોસિસનું જોખમ વધારે હોય છે.
• ગર્ભાવસ્થા: ગર્ભાવસ્થા દરમિયાન, સ્ત્રીઓમાં હોર્મોનલ ફેરફારો ડીપ વેઈન થ્રોમ્બોસિસના જોખમને વધારી શકે છે.
• હાલમાં હોર્મોન રિપ્લેસમેન્ટ થેરાપી (HRT) લેવી: HRT લેતી સ્ત્રીઓમાં ડીપ વેઈન થ્રોમ્બોસિસનું જોખમ વધારે હોય છે.
• પૂર્વ ઇતિહાસ: ડીપ વેઈન થ્રોમ્બોસિસ અથવા પલ્મોનરી ઇમ્બોલિઝમ: જે લોકોને પહેલેથી જ ડીપ વેઈન થ્રોમ્બોસિસ અથવા પલ્મોનરી ઇમ્બોલિઝમ થયો હોય તેમનામાં ફરીથી થવાનું જોખમ વધારે હોય છે.
• કેટલીક તબીબી સ્થિતિઓ: કેટલીક તબીબી સ્થિતિઓ, જેમ કે કેન્સર, હૃદય રોગ અને પ્રદાહક આંતરડા રોગ (IBD), ડીપ વેઈન થ્રોમ્બોસિસના જોખમને વધારી શકે છે.
• લાંબા સમય સુધી બેસી રહેવું અથવા પ્રવાસ: લાંબા સમય સુધી બેસી રહેવાથી અથવા પ્રવાસ કરવાથી રક્ત પ્રવાહ ધીમો થઈ શકે છે, જે ડીપ વેઈન થ્રોમ્બોસિસના જોખમને વધારી શકે છે

જીવનશૈલીના પરિબળો:

• ધૂમ્રપાન: ધૂમ્રપાન કરનારાઓમાં ડીપ વેઈન થ્રોમ્બોસિસનું જોખમ વધારે હોય છે.
• અતિશય આલ્કોહોલનું સેવન: જે લોકો વધુ પડતું આલ્કોહોલ પીવે છે તેમનામાં ડીપ વેઈન થ્રોમ્બોસિસનું જોખમ વધારે હોય છે.
• અસ્વસ્થ આહાર: અસ્વસ્થ આહાર, જેમાં વધુ ચરબી અને પ્રોસેસ્ડ ખોરાક હોય છે, તે ડીપ વેઈન થ્રોમ્બોસિસના જોખમને વધારી શકે છે.
• વ્યાયામનો અભાવ: નિયમિત વ્યાયામ ન કરવાથી ડીપ વેઈન થ્રોમ્બોસિસનું જોખમ વધી શકે છે.

દવાઓ:

• કેટલીક દવાઓ, જેમ કે જન્મ નિયંત્રણ ગોળી

ડીપ વેઈન થ્રોમ્બોસિસનું નિદાન કેવી રીતે કરવું?

ડીપ વેઈન થ્રોમ્બોસિસનું નિદાન ડૉક્ટર દ્વારા નીચેના પગલાં દ્વારા કરી શકાય છે:

1. તબીબી ઇતિહાસ અને શારીરિક પરીક્ષા: ડૉક્ટર તમારા તબીબી ઇતિહાસ વિશે પૂછશે અને તમારી શારીરિક પરીક્ષા કરશે. તેઓ તમારા પગમાં સોજો, દુખાવો, લાલાશ અથવા ગરમી શોધી શકે છે.

2. ડાયગ્નોસ્ટિક પરીક્ષણો:

• અલ્ટ્રાસાઉન્ડ: આ એક પરીક્ષણ છે જે રક્તવાહિનીઓમાં રક્તના પ્રવાહની છબીઓ બનાવવા માટે અવાજ તરંગોનો ઉપયોગ કરે છે. ડીપ વેઈન થ્રોમ્બોસિસ હોય તો અલ્ટ્રાસાઉન્ડ દ્વારા રક્તના ગંઠા દેખાઈ શકે છે.
• ડી-ડાયમર ટેસ્ટ: આ એક રક્ત પરીક્ષણ છે જે ડીપ વેઈન થ્રોમ્બોસિસના સંકેત આપતા ડી-ડાયમર નામના પદાર્થના સ્તરને માપે છે.
• CT સ્કેન અથવા MRI: જો અલ્ટ્રાસાઉન્ડ અથવા ડી-ડાયમર ટેસ્ટ નિર્ણાયક ન હોય, તો ડૉક્ટર ડીપ વેઈન થ્રોમ્બોસિસની વધુ વિગતવાર છબીઓ બનાવવા માટે CT સ્કેન અથવા MRIનો આદેશ આપી શકે છે.

જો તમને ડીપ વેઈન થ્રોમ્બોસિસ હોવાનું નિદાન થયું હોય, તો તમારા ડૉક્ટર સારવાર વિકલ્પોની ચર્ચા કરશે. સારવારમાં સામાન્ય રીતે રક્ત પાતળા કરનારા દવાઓ, કમ્પ્રેશન મોજા અને જીવનશૈલીમાં ફેરફારનો સમાવેશ થાય છે. કેટલાક કિસ્સાઓમાં, શસ્ત્રક્રિયા અથવા અન્ય સારવાર જરૂરી બની શકે છે.

ડીપ વેઈન થ્રોમ્બોસિસ એક ગંભીર સ્થિતિ છે જે જીવલેણ બની શકે છે. જો તમને લાગે કે તમને ડીપ વેઈન થ્રોમ્બોસિસ હોઈ શકે છે, તો તાત્કાલિક તબીબી સહાય લેવી મહત્વપૂર્ણ છે.

ડીપ વેઈન થ્રોમ્બોસિસની સારવાર શું છે?

ડીપ વેઈન થ્રોમ્બોસિસ ની સારવારમાં સામાન્ય રીતે એન્ટિકોઆગ્યુલન્ટ્સ (બ્લડ થિનર્સ) નામની દવાઓનો સમાવેશ થાય છે જે લોહીના ગંઠાઓને વધુ મોટા થતા અટકાવે છે અને નવા ગંઠાઓ બનતા અટકાવે છે. કેટલાક કિસ્સાઓમાં, ગંઠાને દૂર કરવા માટે સર્જરી જરૂરી બની શકે છે.

તબીબી સારવાર

એન્ટીકોએગ્યુલન્ટ દવાઓ લોહીના ગંઠાઓને બનતા અટકાવે છે. DVT માટે ઉપયોગમાં લેવાતા ઘણા પ્રકારના એન્ટીકોએગ્યુલન્ટ છે, જેમાં શામેલ છે:

• વોરફરિન (કુમાડિન): આ એક મોં દ્વારા લેવાતી દવા છે જેને સામાન્ય રીતે લાંબા સમય સુધી લેવામાં આવે છે.
• લો-મોલેક્યુલર-વેઇટ હેપેરિન (LMWH): આ દવાઓને ઇન્જેક્શન દ્વારા આપવામાં આવે છે, સામાન્ય રીતે થોડા દિવસો અથવા અઠવાડિયા માટે, અને પછી વોરફરિન સાથે ચાલુ રાખવામાં આવે છે.
• ડાયરેક્ટ ઓરલ એન્ટીકોએગ્યુલન્ટ્સ (DOACs): આ દવાઓ મોં દ્વારા લેવામાં આવે છે અને વોરફરિન જેવા નિયમિત લોહી પરીક્ષણની જરૂર નથી. DOACsના ઉદાહરણોમાં એપિક્સેબેન (એલિકવિસ), રિવારોક્સાબેન (Xarelto), અને ડાબિગાટ્રાન (પ્રાક્સાડક્સ) શામેલ છે.

ડીપ વેઈન થ્રોમ્બોસિસ માટે ફિઝીયોથેરાપી સારવાર શું છે?

ડીપ વેઈન થ્રોમ્બોસિસ (DVT) માટે ફિઝીયોથેરાપી સારવાર

જો કે, ડીપ વેઈન થ્રોમ્બોસિસ ના સારવારમાં ફિઝીયોથેરાપી પણ મહત્વપૂર્ણ ભૂમિકા ભજવે છે. ફિઝીયોથેરાપિસ્ટ ઘણી બધી રીતે મદદ કરી શકે છે, જેમાં શામેલ છે:

સોજો અને દુખાવો ઘટાડવો:

1. મસાજ: સ્નાયુઓને હળવી રીતે મસાજ કરવાથી સોજો ઘટાડવામાં અને રક્ત પ્રવાહમાં સુધારો કરવામાં મદદ મળી શકે છે.
2. કમ્પ્રેશન થેરાપી: સંકોચન મોજા અથવા બાંધકામ પગ પર દબાણ આપીને સોજો ઘટાડવામાં મદદ કરે છે.
3. બરફ થીક થેરાપી: સોજો અને દુખાવો ઘટાડવા માટે 20 મિનિટ સુધી દિવસમાં ઘણી વખત પ્રભાવિત વિસ્તાર પર બરફ થીક થેરાપી આપી શકાય છે.

સ્નાયુઓની શક્તિ અને ગતિશીલતામાં સુધારો:

1. વ્યાયામ: તમારા ફિઝીયોથેરાપિસ્ટ તમને પગની સ્નાયુઓને મજબૂત બનાવવા અને તેમની ગતિશીલતામાં સુધારો કરવા માટે કસરતો શીખવી શકે છે. આમાં ખેંચાણ, ચાલવા અને પાણીમાં વ્યાયામનો સમાવેશ થઈ શકે છે.
2. ગતિશીલતામાં સુધારો: તમારા ફિઝીયોથેરાપિસ્ટ તમારા સાંધાઓની ગતિશીલતામાં સુધારો કરવા માટે સંયુક્ત ગતિશીલતા કસરતો શીખવી શકે છે.

ડીપ વેઈન થ્રોમ્બોસિસ ના પુનરાવર્તનનું જોખમ ઘટાડવું:

1. જીવનશૈલીમાં ફેરફાર: તમારા ફિઝીયોથેરાપિસ્ટ તમને વધુ સક્રિય રહેવા, સ્વસ્થ વજન જાળવવા અને ધૂમ્રપાન ટાળવા જેવા જીવનશૈલીમાં ફેરફાર કરવાની સલાહ આપી શકે છે જે DVT ના પુનરાવર્તનનું જોખમ ઘટાડવામાં મદદ કરી શકે છે.

ડીપ વેઈન થ્રોમ્બોસિસની કસરતો કઈ છે?

ડીપ વેઈન થ્રોમ્બોસિસ માટે કેટલીક ઉપયોગી કસરતોમાં શામેલ છે:

પગના પંજા ઉંચા કરવા:

તમારી પીઠ પર સૂઈ જાઓ.
તમારા પગને સીધા કરો અને તમારા પગની પંજાને છત તરફ ઉંચા કરો.
2-3 સેકંડ માટે પકડી રાખો, પછી ધીમે ધીમે નીચે કરો.
આ કસરત 10-15 વખત, દિવસમાં 2-3 વાર કરો.

પગની ગોળાકાર ગતિ:

તમારી પીઠ પર સૂઈ જાઓ.
તમારા પગને સીધા કરો અને નાના ગોળાકાર ગતિમાં ફેરવો.
દરેક પગ માટે 10-15 વર્તુળો, દિવસમાં 2-3 વાર કરો.

ઘૂંટણ ઉપર લાવવું:

તમારી પીઠ પર સૂઈ જાઓ.
એક ઘૂંટણને તમારી છાતી તરફ લાવો અને 2-3 સેકંડ માટે પકડી રાખો.
ધીમે ધીમે નીચે કરો અને બીજા પગ સાથે પુનરાવર્તન કરો.
દરેક પગ માટે 10-15 વખત, દિવસમાં 2-3 વાર કરો.

પગ ઉંચા કરીને બેસવું:

એક ખુરશી પર બેસો અને તમારા પગને સામે ખેંચો.
તમારા પગને સીધા રાખો અને તમારા એડીને ફ્લોરથી ઉપર ઉંચા કરો.
2-3 સેકંડ માટે પકડી રાખો, પછી ધીમે ધીમે નીચે કરો.
આ કસરત 10-15 વખત, દિવસમાં 2-3 વાર કરો.

પગ નું ખેંચાણ:

તમારી સામે દીવાલ સામે ઉભા રહો.
એક પગને પાછળ લંબાવો અને તમારી એડીને ફ્લોર પર રાખો.
તમારા પગના આગળના ભાગને તમારી તરફ ખેંચો જ્યાં સુધી તમને ખેંચાણ ના અનુભવાય

પાણીમાં ચાલો:

શરૂ કરવા માટેનું એક ઉત્તમ સ્થળ એ પાણીમાં ચાલવું છે, જે તમને પ્રતિરોધ કેવી રીતે સર્જી શકે છે તેની સમજ આપે છે. તમે પાણીમાં ચાલીને તમારા શરીરના નીચેના ભાગ, હાથ અને કોર પર કામ કરી શકો છો. હાથ અથવા પગની ઘૂંટીના વજનનો ઉપયોગ તીવ્રતામાં વધારો કરશે.

કેવી રીતે આચરણ કરવું: તમારી લટાર શરૂ કરવા માટે કમરથી ઊંડા પાણીમાં જાઓ.
તમારા ટીપ્ટો પર ચાલવાને બદલે, તમારી કરોડરજ્જુને લંબાવો અને પહેલા તમારી એડી પર દબાણ કરો, પછી તમારા અંગૂઠા પર.જેમ જેમ તમે ચાલતા હોવ તેમ, તમારા હાથને પાણીમાં તમારી બાજુએ રાખો અને તેમને ખસેડો.
જેમ જેમ તમે ચાલતા જાઓ તેમ, ઊંચા ઊભા રહો અને તમારા કોરનો ઉપયોગ કરો.
વધુ પાંચથી દસ મિનિટ ચાલો.

વોટર આર્મ લિફ્ટ:

આ કસરતના પરિણામે તમારા હાથના સ્નાયુઓ મજબૂત બનશે. પ્રતિકાર વધારવા માટે ફીણથી બનેલા ડમ્બેલ્સનો ઉપયોગ કરવો આવશ્યક છે.

કેવી રીતે આચરણ કરવું: પાણીમાં ખભા-ઊંડે ઊભા રહો.
હથેળીઓ છતની સામે રાખીને, તમારી બાજુઓ પરના ડમ્બેલ્સને પકડો.જેમ જેમ તમે તમારા હાથને પાણીની સપાટી પર ઉભા કરો છો તેમ, તમારી કોણીને તમારા શરીરની નજીક લાવો.
તમારી હથેળીઓને ફેસડાઉન કરવા માટે તમારા કાંડાને સ્પિન કરો.
હાથ નીચેની તરફ ખસેડીને પ્રારંભિક સ્થિતિ પર પાછા આવો.
દરેક હિલચાલ માટે, 10-15 રેપ્સના 1-3 સેટ કરો.

બાજુની હાથની ઊંચાઈ:

આ બીજી એક મહાન ઉપલા-શરીરની કસરત છે જે ફોમ ડમ્બેલ્સ સાથે સારી રીતે કામ કરે છે.

કેવી રીતે આચરણ કરવું: પાણીમાં ખભા-ઊંડે ઊભા રહો.
ડમ્બેલ્સ તમારી બાજુએ રાખવા જોઈએ.
જ્યાં સુધી તમારા ખભા અને પાણી સરખું ન થાય ત્યાં સુધી તમારા હાથને બાજુ તરફ ઉભા કરો.
તમારા હાથને નીચે કરીને તમારી બાજુઓ પર પાછા ફરો.
1-3 સેટમાં 8-14 પુનરાવર્તનો કરો.

બેક વોલ ગ્લાઈડ:

આ વર્કઆઉટ તમારા શરીરના નીચેના ભાગમાં અને કોરના સ્નાયુઓને મજબૂત બનાવવામાં મદદ કરે છે.

કેવી રીતે આચરણ કરવું: તમારા ઘૂંટણને તમારી છાતીની સામે ટેક કરો, તમારા પગને દિવાલની સામે મજબૂત રીતે લગાવો અને પૂલના કિનારે વળગી રહો.
તમે જેટલું કરી શકો તેટલું, દિવાલને દબાણ કરો અને તમારી પીઠ પર તરતા રહો.
તમારા પગને પાણીના તળિયે દબાવો, તમારા ઘૂંટણને તમારી છાતીમાં ખેંચો અને દિવાલ પર પાછા દોડો
5 થી 10 મિનિટ માટે બેક વોલ ગ્લાઈડ કસરત ચાલુ રાખો

પાણીમાં જમ્પિંગ જેક:

જ્યારે તમે જમ્પિંગ જેક કરો છો ત્યારે તમારા શરીરના ઉપરના અને નીચેના સ્નાયુઓ કામ કરે છે. પ્રતિકાર વધારવા માટે પગની ઘૂંટી અને કાંડાના વજનનો ઉપયોગ કરવો આવશ્યક છે.

કેવી રીતે આચરણ કરવું: પાણીમાં છાતી-ઊંડા સ્ટેન્ડ લો.
તમારા પગને એકસાથે મૂકો અને શરૂ કરવા માટે તમારા હાથને તમારી બાજુએ રાખો.
કૂદવા માટે, તમારા પગ લંબાવો અને તે જ ક્ષણે તમારા હાથ તમારા માથા ઉપર ઉભા કરો.
તમારા પગ એકસાથે અને તમારા હાથ તમારી બાજુઓ પર રાખીને, શરૂઆતની સ્થિતિમાં પાછા આવવા માટે ફરી એકવાર કૂદી જાઓ.
1-3 સેટમાં 8-12 પુનરાવર્તનો કરો.

લેગ શૂટ્સ:

આ જોરદાર વર્કઆઉટ તમારા પગ, પીઠના નીચેના ભાગ અને કોરને લક્ષ્ય બનાવે છે.

લેગ થ્રસ્ટ્સ કસરત દરમિયાન, તમારા પગને પૂલના તળિયેથી દૂર રાખો.
તમારી છાતીમાં, તમારા ઘૂંટણને ટેક કરો.
તમારી પીઠ પર ફ્લોટિંગ કરો અને ઝડપથી તમારા પગ અને પગને તમારી સામે ફેંકી દો.
ઘૂંટણને તમારી છાતી પર પાછા ફરો.
તમારી જાતને તમારા પેટ પર તરતી દેખાડવા માટે, તમારા પગ તમારી પાછળ લંબાવો.
તે એકવાર પુનરાવર્તિત થાય છે. 1-3 સેટમાં 8-12 પુનરાવર્તનો કરો.

પગની લાત:

આ કસરત દરમિયાન તમારા પગ અને મુખ્ય સ્નાયુઓ કામ કરશે. તેને વધુ સખત બનાવવા માટે, પગની ઘૂંટીના વજનનો ઉપયોગ કરો.

પૂલના કિનારે સ્થિર રહો અથવા કિકબોર્ડને પકડો.
તમારા પગને લાત મારીને ફફડાવો.
સિઝર કિક વડે પગને લંબાવો અને ફ્લેક્સ કરો.
બ્રેસ્ટસ્ટ્રોકમાં લાત મારવા માટે તમારા પગનો ઉપયોગ કરો.
પછી ડોલ્ફિન કિક્સ ચલાવો.
દરેક કિક પર 1-3 મિનિટ વિતાવો.

ઉચ્ચ ઘૂંટણની લિફ્ટ એક્સટેન્શન:

તમે આ કસરત દ્વારા તમારા શરીરના નીચલા ભાગ અને મુખ્ય સ્નાયુઓને સુધારી શકો છો. તેને સખત બનાવવા માટે, પગની ઘૂંટીના વજનનો સમાવેશ કરો.

પાણીમાં કમર સુધી ઉભા રહો .
તમારા જમણા પગને ઉપાડો અને તમારા ઘૂંટણને વાળો જ્યાં સુધી તમારો પગ તમારા કોરનો ઉપયોગ કરીને પાણી સાથે લેવલ ન થાય.
તમારા પગને ઊંચો કરીને થોભો માટે થોડી ક્ષણો લો.
તમારા પગને સીધો બહાર ખેંચો અને થોડીવાર માટે ત્યાં રહો.
તેની સીધી સ્થિતિ જાળવી રાખીને ધીમે ધીમે પગ નીચે કરો.
ડાબા પગ સાથે, ઉચ્ચ ઘૂંટણની લિફ્ટ એક્સ્ટેંશન ગતિનું પુનરાવર્તન કરો.
પાંચથી દસ મિનિટ માટે ચાલુ રાખો.

ડીપ વેઈન થ્રોમ્બોસિસમાં કઈ કસરત ટાળવી?

ડીપ વેઈન થ્રોમ્બોસિસ (DVT) ના કિસ્સામાં, ડૉક્ટર દ્વારા ભલામણ કરેલ કસરતો કરવી અને નીચેની કસરતો ટાળવી મહત્વપૂર્ણ છે જે DVT ના જોખમને વધારી શકે છે:

1. ઊંડી શિરાઓને સંકોચન કરતી કસરતો:

• ગહન ટીસ્યુ મસાજ: આ મજબૂત દબાણનો ઉપયોગ કરીને સ્નાયુઓને ઊંડાણપૂર્વક મસાજ કરે છે, જે ઊંડી શિરાઓમાં રક્તના પ્રવાહને અવરોધી શકે છે.
• સ્ક્વોટ્સ અને લંજીસ: આ કસરતો પગની સ્નાયુઓને સંકોચન કરે છે, જે ઊંડી શિરાઓમાંથી રક્તને ધકેલી શકે છે.
• વેઇટ લિફ્ટિંગ: ભારે વજન ઉપાડવાથી ઊંડી શિરાઓમાં દબાણ વધી શકે છે, ખાસ કરીને જો તમે યોગ્ય શ્વસન તકનીકોનો ઉપયોગ ન કરતા હોવ.

2. લાંબા સમય સુધી એક જ સ્થિતિમાં રહેવાની કસરતો:

• લાંબા સમય સુધી બેસી રહેવું અથવા ઉભા રહેવું: આ શરીરમાં રક્તના પ્રવાહને ધીમો કરી શકે છે, ખાસ કરીને જો તમારી પાસે પહેલેથી જ DVT નો ઇતિહાસ હોય.
• લાંબા અંતરની ફ્લાઇટ્સ: વિમાનમાં બેસવાથી પગમાં રક્તનો પ્રવાહ ઘટે છે, જે DVT ના જોખમને વધારી શકે છે.

3. ઉચ્ચ-પ્રભાવ કસરતો:

• દોડવું: દોડવાથી પગની શિરાઓ પર ઘણો તાણ આવી શકે છે, ખાસ કરીને જો તમે નવા ન હોવ અથવા યોગ્ય જૂતા પહેરતા ન હોવ.
• જમ્પિંગ કસરતો: જમ્પિંગ જેક્સ અને બર્પીઝ જેવી કસરતો પગની શિરાઓમાં ઝડપથી રક્ત પ્રવાહ કરી શકે છે, જે DVT ના જોખમને વધારી શકે છે.

DVT ને રોકવામાં મદદ કરતી કેટલીક કસરતોમાં શામેલ છે

• ચાલવું: ચાલવું એ એક સરળ અને ઓછા પ્રભાવવાળી કસરત છે જે ઊંડી શિરાઓમાં રક્તના પ્રવાહને વધારવામાં મદદ કરી શકે છે.
• તરવું: તરવું એ એક સમગ્ર શરીરની કસરત છે જે માંસપેશીઓને મજબૂત બનાવવામાં અને રક્તના પ્રવાહમાં સુધારો કરવામાં મદદ કરી શકે છે.

ડીપ વેઈન થ્રોમ્બોસિસ માટે સર્જિકલ સારવાર શું છે?

DVT માટે સર્જરીના બે મુખ્ય પ્રકારો છે:

1. વેનોથ્રોમ્બેક્ટોમી: આ પ્રક્રિયામાં, ડૉક્ટર શસ્ત્રક્રિયા દ્વારા ગંઠાને દૂર કરે છે. આ સામાન્ય રીતે સ્થાનિક એનેસ્થેશિયા હેઠળ કરવામાં આવે છે, જેનો અર્થ છે કે તમને માત્ર તે વિસ્તારમાં સુન કરવામાં આવશે જ્યાં સર્જરી કરવામાં આવી રહી છે.
2. વેનસ ફિલ્ટર ઇન્સર્શન: આ પ્રક્રિયામાં, ડૉક્ટર તમારી ઉપલી પેટની નસમાં નાનું ફિલ્ટર દાખલ કરે છે. આ ફિલ્ટર ગંઠાને ફેફસામાં જવાથી રોકે છે. વેનસ ફિલ્ટર સામાન્ય રીતે અસ્થાયી હોય છે અને થોડા મહિનાઓ પછી તેને દૂર કરવામાં આવે છે.
3. સ્ક્લેરોથેરાપી: આ એક પીડારહિત પ્રક્રિયા છે જેમાં ડાઘ અથવા સ્ક્લેરોઝિંગ એજન્ટને નસમાં દાખલ કરવામાં આવે છે.. તે નસ તૂટી જાય છે અને પછી લોહીના પ્રવાહમાં ફરીથી શોષાય છે. નાની કાયમની અતિશય ફૂલેલી નસો માટે સ્ક્લેરોથેરાપીની ભલામણ કરવામાં આવે છે અને તે સામાન્ય રીતે મોટી અને વ્યાપક વેરિસોઝ નસો માટે યોગ્ય નથી.
4. એન્ડોવેનસ એબ્લેશન: આ પ્રક્રિયામાં, એક પાતળી ટ્યુબ અથવા કેથેટરનો ઉપયોગ કરવામાં આવે છે, અને રેડિયો ફ્રીક્વન્સી તરંગો અથવા લેસર ફાઇબરમાંથી ગરમી ઉત્પન્ન થાય છે અને વેરિસોઝ વેઇન પર લાગુ થાય છે.

ડીપ વેઈન થ્રોમ્બોસિસ (DVT) સર્જરીના કેટલાક જોખમોમાં શામેલ છે:

1. રક્તસ્ત્રાવ
2. ચેપ
3. નસમાં નુકસાન

અન્ય સ્થિતિ જે ડીપ વેઈન થ્રોમ્બોસિસ સાથે સંબંધિત છે?

ઘણી બધી સ્થિતિઓ છે જે ડીપ વેઈન થ્રોમ્બોસિસ (DVT) ના જોખમને વધારી શકે છે. કેટલીક સૌથી સામાન્યમાં શામેલ છે:

1. શસ્ત્રક્રિયા અથવા અન્ય તબીબી પ્રક્રિયાઓ:

• કોઈપણ મોટી શસ્ત્રક્રિયા, ખાસ કરીને પેટ અથવા પગની શસ્ત્રક્રિયા, DVT ના જોખમને વધારી શકે છે.
• કેટલીક તબીબી પ્રક્રિયાઓ, જેમ કે કેથેટર ઇન્સર્શન અથવા બાયોપ્સી, પણ DVT ના જોખમને વધારી શકે છે.

2. લાંબા સમય સુધી બેસી રહેવું અથવા નિષ્ક્રિય રહેવું:

• લાંબા સમય સુધી એક જ સ્થિતિમાં બેસી રહેવાથી, જેમ કે વિમાન અથવા કારમાં લાંબા સમય સુધી મુસાફરી કરતી વખતે, રક્તના પ્રવાહમાં ધીમી થઈ શકે છે અને DVT ના જોખમને વધારી શકે છે.
• હોસ્પિટલમાં રહેવા અથવા લાંબા સમય સુધી બીમાર રહેવાથી પણ નિષ્ક્રિયતા થઈ શકે છે, જે DVT ના જોખમને વધારી શકે છે.

3. સગર્ભાવસ્થા અને પ્રસૂતિ પછીનો સમયગાળો:

• ગર્ભાવસ્થા દરમિયાન, શરીરમાં હોર્મોનલ ફેરફારો અને વધેલા રક્તનું પ્રમાણ DVT ના જોખમને વધારી શકે છે.
• પ્રસૂતિ પછી, ગર્ભાશયમાંથી રક્તસ્રાવ અને ગતિશીલતામાં ઘટાડો પણ DVT ના જોખમને વધારી શકે છે.

4. વૃદ્ધત્વ:

• જેમ જેમ તમે વૃદ્ધ થાઓ છો તેમ તેમ, તમારી શિરાઓ ઓછી લવચીક બનવા લાગે છે અને રક્તના ગંઠા બનવાની શક્યતા વધુ હોય છે.

5. વજનમાં વધારે હોવું:

• વધારાનું વજન શરીર પર દબાણ વધારે છે અને ઊંડી શિરાઓમાંથી રક્તના પ્રવાહને ધીમો કરી શકે છે.

6. તબીબી સ્થિતિઓ:

• કેટલીક તબીબી સ્થિતિઓ, જેમ કે હૃદય રોગ, કેન્સર અને ફેફસાંના રોગો, DVT ના જોખમને વધારી શકે છે.

7. દવાઓ:

• કેટલીક દવાઓ, જેમ કે જન્મ નિયંત્રણ ગોળીઓ, હોર્મોન રિપ્લેસમેન્ટ થેરાપી અને કેટલાક કેન્સરની દવાઓ, DVT ના જોખમને વધારી શકે છે.

8. કૌટુંબિક ઇતિહાસ:

• જો તમારા પરિવારમાં DVT નો ઇતિહાસ હોય, તો તમને પણ DVT થવાનું જોખમ વધારે હોઈ શકે છે

ડીપ વેઈન થ્રોમ્બોસિસનું જોખમ કેવી રીતે ઘટાડવું?

ડીપ વેઈન થ્રોમ્બોસિસ (DVT) ના જોખમને ઘટાડવા માટે તમે ઘણી બધી બાબતો કરી શકો છો, જેમાં શામેલ છે:

1. નિયમિત કસરત કરો: દરરોજ ઓછામાં ઓછા 30 મિનિટ કસરત કરવાનો પ્રયાસ કરો. આ તમારા રક્ત પ્રવાહને સુધારવામાં અને ગંઠા બનવાનું જોખમ ઘટાડવામાં મદદ કરશે.
2. લાંબા સમય સુધી બેસવાનું ટાળો: જો તમે કામ પર અથવા ઘરે લાંબા સમય સુધી બેસવાનું બને, તો દર કલાકે ઓછામાં ઓછા એક મિનિટ માટે ઉભા થાઓ અને ફરો.
3. સ્વસ્થ વજન જાળવો: જો તમે વધુ વજન ધરાવો છો, તો વજન ઘટાડવાથી DVT ના જોખમને ઘટાડવામાં મદદ મળી શકે છે.
4. ધૂમ્રપાન ટાળો: ધૂમ્રપાન લોહીના ગંઠા બનવાનું જોખમ વધારે છે.
5. પુષ્કળ પ્રવાહી પીવો: દરરોજ ઓછામાં ઓછા આઠ ગ્લાસ પાણી પીવો. આ તમારા શરીરને હાઇડ્રેટેડ રાખવામાં અને લોહીના ગંઠા બનવાનું જોખમ ઘટાડવામાં મદદ કરશે.
6. સંકોચન મોજા પહેરો: જો તમને DVT થવાનું જોખમ વધુ હોય, તો તમારા ડૉક્ટર તમને સંકોચન મોજા પહેરવાની ભલામણ કરી શકે છે. આ મોજા પગમાં રક્ત પ્રવાહમાં સુધારો કરવામાં મદદ કરે છે અને ગંઠા બનવાનું જોખમ ઘટાડે છે.

જો તમે લાંબી ફ્લાઇટ લઈ રહ્યા છો, તો ઊભા થવા અને ફરવા માટે દર કલાકે ઓછામાં ઓછા એક વાર થોડો સમય કાઢો.

ડીપ વેઈન થ્રોમ્બોસિસનું પૂર્વસૂચન શું છે?

ડીપ વેઈન થ્રોમ્બોસિસ (DVT) ના પૂર્વસૂચન ઘણા પરિબળો પર આધાર રાખે છે, જેમાં શામેલ છે:

1. DVTનું સ્થાન: પગમાં ગંઠા ફેફસામાં જવાનું જોખમ ઓછું હોય છે તેવી ગંઠા કરતાં વધુ જોખમી હોય છે.
2. ગંઠાનું કદ: મોટા ગંઠા ફેફસામાં જવાનું જોખમ વધુ હોય છે.
3. તમારું સંપૂર્ણ સ્વાસ્થ્ય: જો તમને અન્ય તબીબી સ્થિતિઓ હોય, જેમ કે હૃદય રોગ અથવા ફેફસાના રોગ, તો તમારા પુનઃપ્રાપ્તિનું જોખમ વધુ હોઈ શકે છે.
4. તમે સારવાર કેટલી ઝડપથી લો છો: DVT માટે વહેલી સારવાર ગંભીર જટિલતાઓના જોખમને ઘટાડવામાં મદદ કરી શકે છે.

સારવાર સાથે, મોટાભાગના લોકો DVT માંથી સંપૂર્ણપણે સાજા થઈ જાય છે. જો કે, કેટલાક લોકોને કાયમી સમસ્યાઓ થઈ શકે છે, જેમ કે પગમાં સોજો અને દુખાવો.

ડીપ વેઈન થ્રોમ્બોસિસ માટે સારાંશ

ઊંડા નસ થ્રોમ્બોસિસ (ડીપ વેન થ્રોમ્બોસિસ) શું છે?

ડીવીટી એ એક ગંભીર સ્થિતિ છે જેમાં લોહીનો ગંઠો (થ્રોમ્બસ) ઊંડી નસમાં બને છે, સામાન્ય રીતે પગમાં. આ ગંઠો રક્ત પ્રવાહને અવરોધી શકે છે અને જીવલેણ સ્થિતિ, ફેફસાના થ્રોમ્બસ (પલ્મોનરી એમ્બોલિઝમ) તરફ દોરી શકે છે.

લક્ષણો:

પગમાં દુખાવો, સોજો અને લાલાશ
ગરમી અનુભવવી
સખત અથવા ભારે પગ
ચામડીનો રંગ બદલાવો

જોખમના પરિબળો:

લાંબા સમય સુધી બેસવું અથવા સૂવું
તાજેતરની સર્જરી અથવા હોસ્પિટલમાં રહેવું
વૃદ્ધત્વ
ચરબી
ગર્ભાવસ્થા
કેટલાક તબીબી રોગો, જેમ કે કેન્સર અથવા હૃદય રોગ
કેટલીક દવાઓ, જેમ કે જન્મ નિયંત્રણ ગોળીઓ અને હોર્મોન રિપ્લેસમેન્ટ થેરાપી

નિદાન:

ડોક્ટર શારીરિક પરીક્ષા કરશે અને તમારા લક્ષણો વિશે પૂછશે.
ડીવીટીની પુષ્ટિ કરવા માટે તેઓ અલ્ટ્રાસાઉન્ડ, એમઆરઆઈ અથવા સીટી સ્કેન જેવા ઇમેજિંગ પરીક્ષણોનો આદેશ આપી શકે છે.

સારવાર:

ડીવીટીની સારવાર સામાન્ય રીતે રક્ત-પાતળા કરનારા દવાઓ સાથે કરવામાં આવે છે, જે થ્રોમ્બસને વધુ મોટો થતો અટકાવે છે અને તેને તૂટતો અટકાવે છે.
કેટલાક કિસ્સાઓમાં, થ્રોમ્બસને દૂર કરવા માટે સર્જરી અથવા અન્ય પ્રક્રિયાઓની જરૂર પડી શકે છે.
ડીવીટીના જોખમને ઘટાડવા માટે સંકોચન મોજાં પહેરવા અને નિયમિતપણે કસરત કરવા જેવી જીવનશૈલીમાં ફેરફાર કરવાની પણ ભલામણ કરવામાં આવે છે.

જટિલતાઓ:

ફેફસાના થ્રોમ્બોસિસ: આ એક ગંભીર સ્થિતિ છે જેમાં થ્રોમ્બસ ફેફસામાં મુસાફરી કરે છે અને રક્ત પ્રવાહને અવરોધે છે. તે છાતીમાં દુખાવો, શ્વાસ લેવામાં તકલીફ અને ખાંસી જેવા લક્ષણોનું કારણ બની શકે છે.
પોસ્ટ-થ્રોમ્બોટિક સિન્ડ્રોમ (પીટીએસ): આ ડીવીટીનો એક લાંબા ગાળાનો પરિણામ છે જે પગમાં દુખાવો, સોજો અને થાકનું કારણ બની શકે છે.

નિવારણ:

લાંબા સમય સુધી બેસવા અથવા સૂવાનું ટાળો.

ડીપ વેઈન થ્રોમ્બોસિસ માટે વારંવાર પૂછાતા પ્રશ્નો