હૃદયના ધબકારા કેટલા હોવા જોઈએ?

સામાન્ય રીતે, પુખ્ત વ્યક્તિના હૃદયના ધબકારા મિનિટમાં 60 થી 100 વખત હોય છે.

હાર્ટ રેટ, અથવા પલ્સ, એ એક માપ છે કે હૃદય પ્રતિ મિનિટ (bpm) કેટલી વાર ધબકે છે. તે કાર્ડિયોવેસ્ક્યુલર આરોગ્ય અને એકંદર શારીરિક તંદુરસ્તીનું નિર્ણાયક સૂચક છે. સામાન્ય હૃદયના ધબકારા ઘણા પરિબળોને આધારે બદલાય છે, જેમાં ઉંમર, માવજત સ્તર અને વ્યક્તિગત સ્વાસ્થ્ય સ્થિતિનો સમાવેશ થાય છે.

પુખ્ત વયના લોકો માટે, સામાન્ય આરામ કરતા હૃદયના ધબકારા 60 થી 100 bpm સુધીના હોય છે. જો કે, સારી રીતે પ્રશિક્ષિત એથ્લેટ્સ આરામ કરતા હૃદયના ધબકારા 40 bpm જેટલા ઓછા હોઈ શકે છે. સામાન્ય હ્રદયના ધબકારા શું છે તે સમજવું અને તેનું નિયમિતપણે નિરીક્ષણ કરવું એ વ્યક્તિના સ્વાસ્થ્યની સ્થિતિ વિશે જરૂરી આંતરદૃષ્ટિ પ્રદાન કરી શકે છે અને સંભવિત સ્વાસ્થ્ય સમસ્યાઓને વહેલી તકે શોધવામાં મદદ કરી શકે છે.

જો કે, ધ્યાનમાં લેવા કેટલાક અન્ય પરિબળો પણ છે, જેમ કે:

• ઉંમર: બાળકો અને નાના બાળકોના હૃદયના ધબકારા પુખ્ત વયના લોકો કરતાં ઝડપી હોય છે.
• વ્યાયામ: જ્યારે તમે કસરત કરો છો ત્યારે તમારા હૃદયના ધબકારા વધી જાય છે.
• લાગણીઓ: તણાવ, ચિંતા અથવા ઉત્તેજના જેવી લાગણીઓ પણ હૃદયના ધબકારા વધારી શકે છે.
• દવાઓ: કેટલીક દવાઓ હૃદયના ધબકારાને અસર કરી શકે છે.
• તબીબી સ્થિતિઓ: કેટલીક તબીબી સ્થિતિઓ, જેમ કે હૃદય રોગ, થાઇરોઇડ સમસ્યાઓ અથવા એનિમિયા, હૃદયના ધબકારાને અસર કરી શકે છે.

જો તમને તમારા હૃદયના ધબકારા ઝડપી, ધીમા અથવા અનિયમિત લાગે, તો તમારે ડૉક્ટરને મળવું જોઈએ.

તમારા હૃદયના ધબકારાને માપવા માટે, તમે તમારા ગળા પર અથવા તમારા કાંડા પર સ્પંદન અનુભવી શકો છો. તમે સ્ટેથોસ્કોપનો ઉપયોગ કરીને ડૉક્ટરના ઑફિસમાં પણ તમારા હૃદયના ધબકારાને માપી શકો છો.

હૃદયના ધબકારાને સ્વસ્થ રાખવા માટે, તમે નીચેના પગલાં લઈ શકો છો:

• નિયમિત કસરત કરો: અઠવાડિયામાં મોટાભાગના દિવસોમાં ઓછામાં ઓછા 30 મિનિટ મધ્યમ-તીવ્રતાની કસરત કરો.
• સ્વસ્થ વજન જાળવો: જો તમે વધુ વજન ધરાવો છો, તો તમારા હૃદયના ધબકારાને ઘટાડવા માટે વજન ઘટાડવું મદદ કરી શકે છે.
• ધૂમ્રપાન ટાળો: ધૂમ્રપાન હૃદયના ધબકારા વધારી શકે છે અને હૃદય રોગના જોખમને વધારી શકે છે.
• સ્વસ્થ આહાર લો: ફળો, શાકભાજી અને આખા અનાજથી ભરપૂર આહાર ખાઓ.
• તણાવનું સ્તર ઘટાડો: તણાવ હૃદયના ધબકારા વધારી શકે છે. યોગ, ધ્યાન અથવા ઊંડી શ્વાસ લેવા જેવી તણાવ-ઘટાડતી તકનીકોનો અભ્યાસ કરો.
• પૂરતી ઊંઘ લો: દર રાત્રે 7-8 કલાકની ઊંઘ લેવાનો પ્રયાસ કરો.

તમારા હૃદયના ધબકારા અને તમારી પાસે કઈ તબીબી સ્થિતિ છે તેના આધારે ઘણા પરિબળો છે. સામાન્ય રીતે, આરામ કરતી વખતે પુખ્ત વ્યક્તિનો હૃદય દર 60 થી 100 ધબકારા પ્રતિ મિનિટ (BPM) હોય છે. જો કે, બાળકો, કિશોરો અને વૃદ્ધ લોકોમાં હૃદય દર સામાન્ય રીતે થોડો વધારે હોય છે. ગર્ભવતી મહિલાઓમાં પણ હૃદય દર વધારે હોય છે.

વ્યાયામ દરમિયાન, તમારા હૃદય દર વધશે કારણ કે તમારા શરીરને વધુ ઓક્સિજન અને પોષક તત્વોની જરૂર હોય છે. તમારા તાણના સ્તર, તાપમાન અને દવાઓ સહિત અન્ય પરિબળો પણ તમારા હૃદય દરને અસર કરી શકે છે.

જો તમને હૃદય રોગ હોય, તો તમારા હૃદય દર સામાન્ય કરતાં ધીમો અથવા ઝડપી હોઈ શકે છે. કોરોનરી હાર્ટ ડિસીઝ (CHD) જેવા કેટલાક પ્રકારના હૃદય રોગ, હૃદયના સ્નાયુને નુકસાન પહોંચાડી શકે છે, જેનાથી તે ઓછા અસરકારક રીતે ધબકી શકે છે. આનાથી હૃદય દર ધીમો થઈ શકે છે, જેને બ્રેડીકાર્ડિયા કહેવાય છે.

અન્ય પ્રકારના હૃદય રોગ, જેમ કે એટ્રિયલ ફાઇબ્રિલેશન, અનિયમિત હૃદયના ધબકારાનું કારણ બની શકે છે. આનો અર્થ એ છે કે તમારા હૃદયનો ધબકારો ખૂબ ઝડપી, ખૂબ ધીમો અથવા બંને બદલાઈ શકે છે.

જો તમને અન્ય કોઈ તબીબી સ્થિતિ હોય, તો તે તમારા હૃદયના ધબકારાને પણ અસર કરી શકે છે. ઉદાહરણ તરીકે, થાઇરોઇડની સમસ્યાઓ હૃદયના ધબકારાને ખૂબ ઝડપી અથવા ખૂબ ધીમો બનાવી શકે છે. એનિમિયા, જેમાં લોહીમાં ઓછા લાલ રક્ત કોષો હોય છે, તેનાથી હૃદય દર વધી શકે છે.

જો તમને તમારા હૃદયના ધબકારા વિશે ચિંતા હોય, તો તમારા ડૉક્ટર સાથે વાત કરવી મહત્વપૂર્ણ છે. તેઓ તમારા હૃદયના ધબકારાનું મૂલ્યાંકન કરી શકે છે અને કોઈપણ અંતર્ગત તબીબી સ્થિતિઓને નકારી શકે છે.

હૃદયના ધબકારા કેવી રીતે માપવા?

તમારા હૃદયના ધબકારા માપવાના બે સરળ तरीके છે:

1. ગળા પર સ્પંદન અનુભવો:

• આરામદાયક બેસો અથવા ઊભા રહો.
• એક હાથના બે આંગળીઓ, તમારા અંગૂઠો અને તર્જીની આંગળી, બીજા હાથનાં આંતરિક કાંડા પર મૂકો, જ્યાં તમને તમારી કાંડાની હાડકી અનુભવી શકાય છે.
• સ્પંદન અનુભવવા માટે હળવા દબાણથી 15 સેકન્ડ માટે આંગળીઓને દબાવો.
• 15 સેકન્ડમાં તમે કેટલા ધબકારા અનુભવો છો તે ગણી લો.
• 60 સેકન્ડના હૃદયના ધબકારા મેળવવા માટે 15 સેકન્ડના ધબકારાને 4 વડે ગુણાકાર કરો.

2. સ્ટેથોસ્કોપનો ઉપયોગ કરો:

• આરામદાયક બેસો અથવા ઊભા રહો.
• સ્ટેથોસ્કોપના ચેસ્ટપીસને તમારા હૃદય પર મૂકો, તમારા સ્તનની ડાબી બાજુ, તમારા સ્તનની હાડકીની નીચે.
• સ્પંદન અનુભવવા માટે ડાયફ્રેમનો ઉપયોગ કરીને ઊંડા શ્વાસ લો.
• એક મિનિટ માટે હૃદયના ધબકારા ગણો.

ધ્યાનમાં રાખવાની બાબતો:

• તમારા હૃદયના ધબકારા માપતી વખતે, ખાતરી કરો કે તમે આરામ કરી રહ્યા છો અને તણાવમાં નથી.
• કેફીન અને નિકોટીન જેવા ઉત્તેજકો હૃદયના ધબકારા વધારી શકે છે, તેથી માપ લેતા પહેલા ઓછામાં ઓછા 30 મિનિટ સુધી તેનું સેવન ટાળો.
• વ્યાયામ કર્યા પછી તરત જ તમારા હૃદયના ધબકારા માપશો નહીં, કારણ કે તે ઉચ્ચ હશે.
• જો તમને તમારા હૃદયના ધબકારા અસામાન્ય લાગે, તો ડૉક્ટરને મળો.

હૃદયના ધબકારા માપવા માટે તમે ઘણી બધી સ્માર્ટફોન એપ્લિકેશનો પણ શોધી શકો છો. જો કે, આ એપ્લિકેશનો હંમેશા સચોટ ન હોઈ શકે તેથી તેનો ઉપયોગ ફક્ત અંદાજ માટે જ કરવો જોઈએ.

કયા રોગોમાં હૃદયના ધબકારા વધે છે?

ઘણા બધા રોગો છે જેમાં હૃદયના ધબકારા વધી શકે છે. તેમાંથી કેટલાક સામાન્ય રોગો નીચે મુજબ છે:

હૃદય રોગ:

• કોરોનરી હૃદય રોગ: આ એક એવી સ્થિતિ છે જેમાં હૃદયની સ્નાયુઓને લોહી પહોંચાડતી ધમનીઓ સંકુચિત અથવા અવરોધાયેલી હોય છે.
• હૃદયની નિષ્ફળતા: આ એક એવી સ્થિતિ છે જેમાં હૃદય નબળું પડી જાય છે અને પૂરતું લોહી પમ્પ કરી શકતું નથી.
• હૃદય વાલ્વ રોગ: આ એક એવી સ્થિતિ છે જેમાં હૃદયના વાલ્વ યોગ્ય રીતે કાર્ય કરતા નથી, જેના કારણે હૃદયને વધુ મહેનત કરવી પડે છે અને ધબકારા વધી શકે છે.
• અનિયમિત હૃદય ગતિ (Arrhythmias): આ એવી સ્થિતિ છે જેમાં હૃદયના ધબકારા ખૂબ ઝડપી, ખૂબ ધીમા અથવા અનિયમિત હોય છે.

અન્ય તબીબી સ્થિતિઓ:

• ઉચ્ચ રક્તદબાણ (Hypertension): આ એક એવી સ્થિતિ છે જેમાં ધમનીઓ પર દબાણ વધી જાય છે, જેના કારણે હૃદયને વધુ મહેનત કરવી પડે છે અને ધબકારા વધી શકે છે.
• થાઇરોઇડ રોગ: આ એક એવી સ્થિતિ છે જેમાં થાઇરોઇડ ગ્રંથી ખૂબ વધુ અથવા ખૂબ ઓછા હોર્મોન્સનું ઉત્પાદન કરે છે, જે હૃદયના ધબકારાને અસર કરી શકે છે.
• એનિમિયા: આ એક એવી સ્થિતિ છે જેમાં લોહીમાં લાલ રક્ત કોશિકાઓ અથવા હીમોગ્લોબિનનો અભાવ હોય છે, જે શરીરના કોષોમાં ઓક્સિજન પહોંચાડવાની ક્ષમતાને અસર કરી શકે છે અને હૃદયના ધબકારા વધારી શકે છે.
• મધુમેહ: આ એક એવી સ્થિતિ છે જેમાં શરીર ઇન્સ્યુલિનનું યોગ્ય રીતે ઉત્પાદન અથવા ઉપયોગ કરતું નથી, જેના કારણે લોહીમાં ખાંડનું સ્તર વધી શકે છે અને હૃદય રોગ સહિતની જટિલતાઓનું જોખમ વધી શકે છે.
• શ્વાસ લેવામાં તકલીફ: શ્વાસ લેવામાં તકલીફ થવાથી શરીરમાં ઓક્સિજનનો સ્તર ઘટી શકે છે, જેના કારણે હૃદયના ધબકારા વધી શકે છે.
• સંક્રમણ: ગંભીર સંક્રમણ શરીરમાં બળતરાનું કારણ બની શકે છે, જે હૃદયના ધબકારા વધારી શકે છે.
• દવાઓ: કેટલીક દવાઓ, જેમ કે ઉત્તેજકો અને સ્ટીરોઇડ્સ, હૃદયના ધબકારાને અસર કરી શકે છે.

કયા રોગોમાં હૃદયના ધબકારા ઘટે છે?

ઘણા બધા રોગો છે જેમાં હૃદયના ધબકારા ઘટી શકે છે. તેમાંથી કેટલાક સામાન્ય રોગો નીચે મુજબ છે:

હૃદય રોગ:

• હૃદય બ્લોક: આ એક એવી સ્થિતિ છે જેમાં હૃદયની સ્નાયુઓને લોહી પહોંચાડતી ધમનીઓ સંપૂર્ણપણે અવરોધાયેલી હોય છે, જેના કારણે હૃદયના કોષોને નુકસાન થાય છે અને હૃદયના ધબકારા ધીમા થઈ શકે છે.
• હૃદયની નિષ્ફળતા: ગંભીર હૃદયની નિષ્ફળતામાં, હૃદય નબળું પડી જાય છે અને પૂરતું લોહી પમ્પ કરી શકતું નથી, જેના કારણે હૃદયના ધબકારા ધીમા થઈ શકે છે.
• સિક સાઇનસ સિન્ડ્રોમ (Sick sinus syndrome): આ એક એવી સ્થિતિ છે જે હૃદયના ગતિને નિયંત્રિત કરતાં કુદરતી પેસમેકરને અસર કરે છે, જેના કારણે હૃદયના ધબકારા ખૂબ ધીમા થઈ શકે છે.
• AV બ્લોક: આ એક એવી સ્થિતિ છે જે હૃદયના ઉપરના ચેમ્બરો અને નીચેના ચેમ્બરો વચ્ચેના વિદ્યુત સંકેતોને અવરોધે છે, જેના કારણે હૃદયના ધબકારા ધીમા થઈ શકે છે.

અન્ય તબીબી સ્થિતિઓ:

• ઓછો રક્તદબાણ (Hypotension): આ એક એવી સ્થિતિ છે જેમાં ધમનીઓમાં દબાણ ઘટી જાય છે, જેના કારણે હૃદયને ઓછું લોહી મળે છે અને ધબકારા ધીમા થઈ શકે છે.
• ઇલેક્ટ્રોલાઇટ અસંતુલન: પોટેશિયમ અને મેગ્નેશિયમ જેવા ઇલેક્ટ્રોલાઇટ્સનું અસંતુલન હૃદયના ગતિને અસર કરી શકે છે અને ધબકારા ધીમા કરી શકે છે.
• બ્રેડીકાર્ડિયા દવાઓ: કેટલીક દવાઓ, જેમ કે બીટા બ્લોકર્સ, હૃદયના ધબકારાને ધીમું કરવા માટે ડિઝાઇન કરવામાં આવી છે અને તેનો ઉપયોગ ઉચ્ચ રક્તદબાણ અથવા હૃદય રોગના સારવાર માટે થાય છે.
• હાઇપોથાઇરોઇડિઝમ: આ એક એવી સ્થિતિ છે જેમાં થાઇરોઇડ ગ્રંથી ખૂબ ઓછા હોર્મોન્સનું ઉત્પાદન કરે છે, જે હૃદયના ધબકારાને ધીમું કરી શકે છે.
• મગજને થયેલી ઈજા: મગજના કેટલાક ભાગોને નુકસાન થવાથી હૃદયના ગતિને નિયંત્રિત કરતી પ્રક્રિયાઓને અસર થઈ શકે છે અને ધબકારા ધીમા થઈ શકે છે.
• ઉંમર: વૃદ્ધ લોકોમાં

હૃદય કેવી રીતે ધબકે છે?

હૃદય એ સ્નાયુઓથી બનેલો એક પંપ છે જે શરીરમાં લોહી ફેરવે છે. તે ચાર કોષો ધરાવે છે: બે ઉપલા કોષોને અટ્રિયા કહેવાય છે, અને બે નીચલા કોષોને વેન્ટ્રિકલ્સ કહેવાય છે.

હૃદયના ધબકારા ચાર મુખ્ય તબક્કાઓમાં વહેંચાયેલા છે:

1. ડાયસ્ટોલ: આરામનો તબક્કો.

• અટ્રિયા લોહીથી ભરાય છે, જ્યારે વેન્ટ્રિકલ્સ ખાલી હોય છે અને શાંત હોય છે.
• હૃદયના વાલ્વ ખુલ્લા હોય છે, જે લોહીને અટ્રિયામાંથી વેન્ટ્રિકલ્સમાં વહેવા દે છે.

2. એટ્રિયલ સંકોચન:

• અટ્રિયા સંકોચાય છે, જે લોહીને વેન્ટ્રિકલ્સમાં ધકેલે છે.
• અટ્રિયોવેન્ટ્રિક્યુલર (AV) વાલ્વ ખુલ્લા હોય છે, જે લોહીને અટ્રિયામાંથી વેન્ટ્રિકલ્સમાં વહેવા દે છે.
• વેન્ટ્રિકલ્સ હજુ પણ આરામમાં હોય છે.

3. વેન્ટ્રિક્યુલર સંકોચન:

• વેન્ટ્રિકલ્સ સંકોચાય છે, જે લોહીને બહાર ધકેલે છે.
• પલ્મોનરી વાલ્વ અને એઓર્ટિક વાલ્વ ખુલ્લા હોય છે, જે લોહીને યોગ્ય રક્તવાહિનીઓમાં વહેવા દે છે.
• ફેફસામાં ઓક્સિજન ઓછા હોય તેવા લોહીને પલ્મોનરી ધમની દ્વારા ફેફસામાં ધકેલવામાં આવે છે.
• શરીરના બાકીના ભાગોમાં ઓક્સિજનયુક્ત લોહીને એઓર્ટા દ્વારા ધકેલવામાં આવે છે.

4. વિશ્રામ:

• વેન્ટ્રિકલ્સ આરામ કરે છે અને ફરીથી લોહીથી ભરાવા લાગે છે.
• AV વાલ્વ બંધ થાય છે, જે લોહીને વેન્ટ્રિકલ્સમાં પાછા ફરતું અટકાવે છે.
• પલ્મોનરી અને એઓર્ટિક વાલ્વ બંધ થાય છે, જે લોહીને રક્તવાહિનીઓમાંથી પાછા હૃદયમાં વહેતું અટકાવે છે.

આ ચાર તબક્કાઓ એક પછી એક ઝડપથી પુનરાવર્તિત થાય છે, જે દર મિનિટે 60 થી 100 વખત ધબકારા પેદા કરે છે.

હૃદયની ધબકારા ઇલેક્ટ્રિકલ સંકેતો દ્વારા નિયંત્રિત થાય છે જે સિનોએટ્રિયલ (SA) નોડ માંથી ઉદ્ભવે છે, જેને “હૃદયનો કુદરતી પેસમેકર” કહેવાય છે. આ સંકેતો હૃદયના સ્નાયુઓને સંકોચન અને વિશ્રામ કરવાનું કહે છે, જે લોહીને પમ્પ કરે છે.

કાર્ડિયાક પેસમેકર કેવી રીતે કામ કરે છે?

કાર્ડિયાક પેસમેકર એ એક નાનું ઇલેક્ટ્રોનિક ઉપકરણ છે જે હૃદયના ધબકારાને નિયંત્રિત કરવામાં મદદ કરે છે. જ્યારે હૃદયનો કુદરતી પેસમેકર ધબકારાને ધીમો કરે છે અથવા બંધ કરે છે, ત્યારે કાર્ડિયાક પેસમેકર યોગ્ય ગતિ અને તાલ સાથે ધબકારાને ઉત્તેજિત કરીને તેની ભૂમિકા ભજવે છે.

કાર્ડિયાક પેસમેકરના મુખ્ય ભાગો:

• પેસમેકર: આ નાનું ઇલેક્ટ્રોનિક ઉપકરણ છે જે બેટરી દ્વારા સંચાલિત થાય છે અને ધબકારાને નિયંત્રિત કરતી વિદ્યુત ધબકારા પેદા કરે છે.
• લીડ્સ: આ પાતળા તાર છે જે પેસમેકરને હૃદયના સ્નાયુઓ સાથે જોડે છે.
• જનરેટર: તે બેટરીમાંથી ઊર્જા લઈને વિદ્યુત ધબકારા બનાવે છે.
• પ્રોગ્રામિંગ ડિવાઇસ: ડૉક્ટર દ્વારા પેસમેકરની સેટિંગ્સને ગોઠવવા માટે ઉપયોગમાં લેવાતું કમ્પ્યુટર.

કાર્ડિયાક પેસમેકર કેવી રીતે કામ કરે છે:

1. સેન્સિંગ: પેસમેકર હૃદયના સ્વાભાવિક ધબકારાનો સંકેત લે છે.
2. ગણતરી: જો હૃદયના ધબકારા ખૂબ ધીમા હોય અથવા ગાયબ હોય, તો પેસમેકર ગણતરી કરે છે કે તેને કેટલી ઝડપથી ધબકારા ઉત્તેજિત કરવાની જરૂર છે.
3. પેસિંગ: પેસમેકર હૃદયના સ્નાયુઓને ઉત્તેજિત કરવા માટે વિદ્યુત ધબકારા મોકલે છે, જે તેમને સંકોચન અને લોહી પમ્પ કરવાનું કહે છે.
4. નિરીક્ષણ: પેસમેકર હૃદયના ધબકારાનું નિરીક્ષણ કરવાનું ચાલુ રાખે છે અને જરૂરિયાત મુજબ તેની ગતિને ગોઠવે છે.

કાર્ડિયાક પેસમેકર કોને ફાયદો કરી શકે છે:

• બ્રેડીકાર્ડિયા: જે લોકોનો હૃદયનો ધબકારો ધીમો હોય છે તેમને.
• હૃદય બ્લોક: જે લોકોના હૃદયના વિદ્યુત સંકેતો અવરોધાયેલા હોય છે તેમને.
• હૃદયની નિષ્ફળતા: જે લોકોનું હૃદય નબળું હોય અને પૂરતું લોહી પમ્પ કરી શકતું નથી તેમને.
• અન્ય હૃદય સંબંધી સમસ્યાઓ: જે લોકોને અન્ય હૃદય સંબંધી સમસ્યાઓ હોય છે.

હાર્ટ રેટ જાળવવામાં કસરતો કેવી રીતે મદદ કરે છે?

કસરત કરવાથી હૃદયના ધબકારા જાળવવામાં ઘણી રીતે મદદ મળી શકે છે:

1. હૃદયની સ્નાયુઓને મજબૂત બનાવે છે:

• નિયમિત કસરત હૃદયની સ્નાયુઓને મજબૂત બનાવે છે, જેનાથી તે દરેક ધબકારા સાથે વધુ લોહી પમ્પ કરી શકે છે.
• આનાથી હૃદયને ઓછી મહેનત કરવાની જરૂર પડે છે અને ધબકારા ધીમા થઈ શકે છે.

2. હૃદયના ધબકારાને વધુ કાર્યક્ષમ બનાવે છે:

• કાર્ડિયો કસરત, જેમ કે દોડવું, તરવું અથવા સાયકલ ચલાવવી, હૃદયને વધુ કાર્યક્ષમ બનાવે છે.
• આનો અર્થ એ છે કે તે ઓછી ઊર્જાનો ઉપયોગ કરીને સમાન માત્રામાં લોહી પમ્પ કરી શકે છે, જે ધબકારાને ધીમો કરવામાં પણ મદદ કરી શકે છે.

3. રક્તદબાણ ઘટાડે છે:

• ઉચ્ચ રક્તદબાણ હૃદય પર વધારાનો તાણ લાવી શકે છે અને ધબકારા વધારી શકે છે.
• કસરત રક્તદબાણ ઘટાડવામાં મદદ કરી શકે છે, જે હૃદય પર તાણ ઘટાડે છે અને ધબકારાને ધીમો કરવામાં મદદ કરી શકે છે.

4. વજન ઘટાડવામાં મદદ કરે છે:

• વધુ પડતું વજન હૃદય પર વધારાનો તાણ લાવી શકે છે અને ધબકારા વધારી શકે છે.
• કસરત વજન ઘટાડવામાં મદદ કરી શકે છે, જે હૃદય પર તાણ ઘટાડે છે અને ધબકારાને ધીમો કરવામાં મદદ કરી શકે છે.

5. તણાવ ઘટાડે છે:

• તણાવ હૃદયના ધબકારા વધારી શકે છે.
• કસરત તણાવ હોર્મોન્સના સ્તરને ઘટાડવામાં મદદ કરી શકે છે, જે હૃદયના ધબકારાને ધીમો કરવામાં મદદ કરી શકે છે.

કસરત શરૂ કરતા પહેલા તમારા ડૉક્ટર સાથે વાત કરવી મહત્વપૂર્ણ છે, ખાસ કરીને જો તમને કોઈ હૃદય સંબંધી સમસ્યાઓ હોય.

તમારા માટે યોગ્ય કસરત પ્રોગ્રામ વિકસાવવામાં તેઓ તમારી મદદ કરી શકે છે.

સામાન્ય હાર્ટ રેટ કેવી રીતે જાળવી શકાય?

સામાન્ય હૃદયના ધબકારા જાળવવા માટે તમે ઘણી બધી બાબતો કરી શકો છો:

જીવનશૈલીમાં ફેરફાર:

• નિયમિત કસરત કરો: દર અઠવાડિયે ઓછામાં ઓછા 150 મિનિટ મધ્યમ-તીવ્રતાવાળી કાર્ડિયો કસરતનો લક્ષ્ય રાખો, જેમ કે દોડવું, તરવું અથવા સાયકલ ચલાવવી.
• સ્વસ્થ વજન જાળવો: જો તમે વધુ વજન ધરાવો છો, તો વજન ઘટાડવાથી તમારા હૃદયના ધબકારાને ઘટાડવામાં મદદ મળી શકે છે.
• ધૂમ્રપાન છોડો: ધૂમ્રપાન હૃદયના ધબકારા વધારે છે અને હૃદય રોગના જોખમને વધારે છે.
• તંદુરસ્ત આહાર લો: ફળો, શાકભાજી, આખા અનાજ અને ઓછી ચરબીવાળા પ્રોટીનથી ભરપૂર આહાર ખાઓ.
• પૂરતી ઊંઘ લો: દર રાત્રે 7-8 કલાકની ઊંઘ લેવાનો લક્ષ્ય રાખો.
• તણાવનું સ્તર ઘટાડો: યોગ, ધ્યાન અથવા ઊંડી શ્વાસ લેવા જેવી તણાવ-ઘટાડવાની તકનીકોનો અભ્યાસ કરો.
• મદ્યનું સેવન મર્યાદિત કરો: જો તમે મદ્યનું સેવન કરો છો, તો તેને મધ્યમ રીતે રાખો. પુરુષો માટે દરરોજ એક કે બે ડ્રિંક્સ અને સ્ત્રીઓ માટે દરરોજ એક ડ્રિંકથી વધુ ન પીવો.

દવાઓ:

• જો તમને હૃદય રોગ અથવા અન્ય તબીબી સ્થિતિ હોય, તો તમારા ડૉક્ટર દ્વારા સૂચવવામાં આવેલી કોઈપણ દવાઓ લો.

નિયમિત તપાસ:

• તમારા હૃદયના ધબકારા અને તમારા સંપૂર્ણ સ્વાસ્થ્યનું નિરીક્ષણ કરવા માટે નિયમિતપણે તમારા ડૉક્ટરની મુલાકાત લો.

યાદ રાખો, દરેક વ્યક્તિ અલગ હોય છે, અને તમારા માટે શું કામ કરે છે તે બીજા માટે કામ કરી શકતું નથી. તમારા હૃદયના ધબકારાને કેવી રીતે સ્વસ્થ રાખવો તે અંગે કોઈપણ પ્રશ્નો અથવા ચિંતાઓ માટે હંમેશા તમારા ડૉક્ટર સાથે વાત કરો.

પલ્સ રેટ (નાડી ના ધબકારા) કેટલા હોવા જોઈએ?

એક સામાન્ય પુખ્ત વ્યક્તિનો આરામદાયક હૃદયનો ધબકારો 60 થી 100 ધબકારા પ્રતિ મિનિટ હોય છે.

જો કે, ઘણા પરિબળો હૃદયના ધબકારાને અસર કરી શકે છે, જેમ કે:

• વય: બાળકો અને નાના બાળકોનો હૃદયનો ધબકારો પુખ્ત વયના લોકો કરતાં ઝડપી હોય છે.
• વ્યાયામ: જ્યારે તમે કસરત કરો છો ત્યારે તમારા હૃદયના ધબકારા વધે છે.
• તણાવ: જ્યારે તમે તણાવમાં હોવ ત્યારે તમારા હૃદયના ધબકારા વધે છે.
• તાપમાન: ગરમ હવામાનમાં તમારા હૃદયના ધબકારા વધે છે.
• દવાઓ: કેટલીક દવાઓ હૃદયના ધબકારાને અસર કરી શકે છે.
• તબીબી સ્થિતિઓ: કેટલીક તબીબી સ્થિતિઓ, જેમ કે હૃદય રોગ, થાઇરોઇડ રોગ અને એનિમિયા, હૃદયના ધબકારાને અસર કરી શકે છે.

તમારા માટે સામાન્ય શું છે તે જાણવાનો શ્રેષ્ઠ માર્ગ એ છે કે તમારા ડૉક્ટર સાથે વાત કરો. તેઓ તમારા હૃદયના ધબકારાને માપી શકે છે અને તમને કહી શકે છે કે તે સામાન્ય શ્રેણીમાં છે કે નહીં.

અહીં કેટલીક વધારાની માહિતી છે જે મદદરૂપ થઈ શકે છે:

• બ્રેડીકાર્ડિયા: આ એવી સ્થિતિ છે જેમાં હૃદયનો ધબકારો ખૂબ ધીમો હોય છે (60 ધબકારા પ્રતિ મિનિટથી ઓછો).
• ટેકીકાર્ડિયા: આ એવી સ્થિતિ છે જેમાં હૃદયનો ધબકારો ખૂબ ઝડપી હોય છે (100 ધબકારા પ્રતિ મિનિટથી વધુ).
• અનિયમિત હૃદય ગતિ: આ એવી સ્થિતિ છે જેમાં હૃદયનો ધબકારો નિયમિત ગતિમાં ધબકતો નથી.

જો તમને તમારા હૃદયના ધબકારા વિશે કોઈ ચિંતા હોય, તો તમારા ડૉક્ટર સાથે વાત કરવી મહત્વપૂર્ણ છે.