બરોળ (Spleen)

બરોળ એટલે શું?

બરોળ, જેને ગુજરાતીમાં “તલી” પણ કહેવાય છે, એ શરીરનું એક મહત્વપૂર્ણ અંગ છે. તે મુઠ્ઠી જેટલું, લંબચોરસ આકારનું અને જાંબુડિયા રંગનું હોય છે. તંદુરસ્ત વ્યક્તિમાં તેનું વજન લગભગ 170 ગ્રામ જેટલું હોય છે.

બરોળ પેટની ઉપર અને પાછળ, ડાબી બાજુએ, પાંસળીની પાછળ અને ડાયાફ્રેમ હેઠળ સ્થિત હોય છે.

શરીરરચના:

બરોળ, જેને ગુજરાતીમાં “તલી” પણ કહેવાય છે, એક મુઠ્ઠી જેટલું, લંબચોરસ આકારનું અને જાંબુડિયા રંગનું અંગ છે. તે પેટની ઉપર અને પાછળ, ડાબી બાજુએ, પાંસળીની પાછળ અને ડાયાફ્રેમ હેઠળ સ્થિત હોય છે.

બરોળના મુખ્ય ભાગો:

• બરોળનો કેપ્સુલ: આ એક સખત, સંયોજક પેશીનો પડદો છે જે બરોળને ઘેરી લે છે અને તેને આકાર આપે છે.
• બરોળનો ગર્ભ: આ બરોળનો મુખ્ય ભાગ છે અને તે રક્ત કોષો, રોગપ્રતિકારક કોષો અને અન્ય પેશીઓથી બનેલો હોય છે.
• બરોળના દ્વાર: આ બરોળમાં પ્રવેશ અને બહાર નીકળવા માટેનું ઉદઘાટન છે.
• બરોળની હિલ્યુમ: આ બરોળને રક્ત પૂરું પાડતી અને તેને શરીર સાથે જોડતી રક્તવાહિનીઓનો બંડલ છે.

બરોળના કોષો અને પેશીઓ:

બરોળ ઘણા બધા પ્રકારના કોષો અને પેશીઓથી બનેલું છે, જેમાં શામેલ છે:

• રક્ત કોષો: લાલ રક્ત કોષો, સફેદ રક્ત કોષો અને પ્લેટલેટ્સ.
• રોગપ્રતિકારક કોષો: લિમ્ફોસાઇટ્સ અને મેક્રોફેજ્સ.
• પ્લાઝ્મા કોષો: એન્ટિબોડીઝનું ઉત્પાદન કરે છે.
• રક્તવાહિની કોષો: રક્તવાહિનીઓની દિવાલો બનાવે છે.
• સંયોજક પેશી કોષો: બરોળને ટેકો અને માળખું પૂરું પાડે છે.

બરોળની રક્ત પુરવઠો:

બરોળને બરોળની હિલ્યુમ દ્વારા રક્ત પૂરું પાડવામાં આવે છે. હિલ્યુમમાં સ્પ્લીનિક ધમની અને સ્પ્લીનિક વેન હોય છે. સ્પ્લીનિક ધમની બરોળમાં ઓક્સિજનયુક્ત લોહી લાવે છે, જ્યારે સ્પ્લીનિક વેન બરોળમાંથી કચરાનું લોહી દૂર કરે છે.

બરોળના મુખ્ય કાર્યો શું છે?

બરોળ, જેને ગુજરાતીમાં “તલી” પણ કહેવાય છે, શરીરનું એક મહત્વપૂર્ણ અંગ છે જે ઘણા મહત્વપૂર્ણ કાર્યો કરે છે. તે મુખ્યત્વે નીચેના કાર્યો માટે જવાબદાર છે:

1. રોગપ્રતિકારક શક્તિ: બરોળ શરીરમાં રોગપ્રતિકારક કોષોનું ઉત્પાદન અને નિયંત્રણ કરે છે. આ કોષો ચેપ સામે લડવા અને શરીરને બીમારીઓથી બચાવવા માટે મહત્વપૂર્ણ છે.

2. લોહીનું નિયમન: બરોળ જૂના અને ક્ષતિગ્રસ્ત રક્ત કોષોને ફિલ્ટર કરીને અને નવા રક્ત કોષોના ઉત્પાદનને પ્રોત્સાહન આપીને લોહીના સ્વાસ્થ્યને જાળવવામાં મદદ કરે છે. તે પ્લેટલેટ્સ નામના રક્તના કણોનું પણ ઉત્પાદન કરે છે જે ગુંઠાણ રોકવામાં મદદ કરે છે.

3. રક્તનો સંગ્રહ: બરોળ વધારાના લોહીનો સંગ્રહ કરે છે જેનો ઉપયોગ શરીરને જરૂર પડે ત્યારે થઈ શકે છે. ઉદાહરણ તરીકે, જો કોઈને ગંભીર રીતે રક્તસ્ત્રાવ થાય, તો બરોળનો સંગ્રહિત લોહી શરીરને સ્થિર કરવામાં મદદ કરી શકે છે.

4. અન્ય કાર્યો: બરોળ કેટલાક અન્ય કાર્યો પણ કરે છે, જેમ કે:

• પાચનમાં મદદ કરવી: બરોળ પિત્ત નામનું પ્રવાહી પેદા કરે છે જે ચરબીના પાચનમાં મદદ કરે છે.
• વિટામિન્સ અને ખનિજોનો સંગ્રહ: બરોળ વિટામિન A, D, E અને K સહિતના વિટામિન્સ અને ખનિજોનો સંગ્રહ કરે છે.
• હોર્મોન્સનું ઉત્પાદન: બરોળ ઘણા બધા હોર્મોન્સનું ઉત્પાદન કરે છે જે શરીરના વિવિધ કાર્યોને નિયંત્રિત કરે છે.

બરોળ એ શરીરનું એક મહત્વપૂર્ણ અંગ છે જે ઘણા મહત્વપૂર્ણ કાર્યો કરે છે. સ્વસ્થ રહેવા માટે બરોળનું ધ્યાન રાખવું મહત્વપૂર્ણ છે.

બરોળને કઈ પરિસ્થિતિઓ અને ખામીઓ અસર કરે છે?

બરોળ એક મહત્વપૂર્ણ અંગ છે જે ઘણા મહત્વપૂર્ણ કાર્યો કરે છે. જો કે, તે અનેક પરિસ્થિતિઓ અને વિકૃતિઓથી પણ પ્રભાવિત થઈ શકે છે.

સૌથી સામાન્ય પરિસ્થિતિઓમાં શામેલ છે:

• બરોળનું વિસ્તરણ: આ એવી સ્થિતિ છે જેમાં બરોળ સામાન્ય કરતાં મોટી થઈ જાય છે. તે ઘણા પરિબળોને કારણે થઈ શકે છે, જેમ કે ચેપ, લોહીના રોગો, કેન્સર અને ગર્ભાવસ્થા.
• બરોળનો ચેપ: બરોળ ઘણા પ્રકારના ચેપથી પ્રભાવિત થઈ શકે છે, જેમ કે બેક્ટેરિયલ ચેપ, વાયરલ ચેપ અને પરોજીવી ચેપ.
• બરોળના ટ્યુમર: બરોળ સૌમ્ય અને ગાંઠદાર બંને પ્રકારના ટ્યુમર વિકસાવી શકે છે.
• બરોળનો આઘાત: બરોળને ઈજા થવાથી રક્તસ્ત્રાવ, ડામ અને અન્ય જટિલતાઓ થઈ શકે છે.
• ઓટોઇમ્યુન રોગો: કેટલાક ઓટોઇમ્યુન રોગો, જેમ કે સિસ્ટમિક લ્યુપસ એરિથેમેટોસસ, બરોળને નુકસાન પહોંચાડી શકે છે.

બરોળને અસર કરતી કેટલીક વિકૃતિઓમાં શામેલ છે:

• પ્રાથમિક સ્પ્લીનિક હાયપોપ્લાસિયા: આ એક દુર્લભ વિકૃતિ છે જેમાં બરોળ સામાન્ય કરતાં નાની હોય છે.
• એસ્પ્લીનિયા: આ એવી સ્થિતિ છે જેમાં બરોળ ગુમ થઈ જાય છે અથવા તેનું કાર્ય કરવાનું બંધ કરી દે છે.
• સિકલ સેલ રોગ: આ એક આનુવંશિક વિકૃતિ છે જે લાલ રક્ત કોષોને ગોળાકાર બનાવે છે, જે બરોળમાં અટવાઈ શકે છે અને તેને નુકસાન પહોંચાડી શકે છે.
• થેલેસેમિયા: આ એક આનુવંશિક વિકૃતિ છે જે લાલ રક્ત કોષોના ઉત્પાદનને અસર કરે છે, જે બરોળને મોટી બનાવી શકે છે.

બરોળની પરિસ્થિતિઓ અને ખામીઓના લક્ષણો શું છે?

સામાન્ય લક્ષણો:

• પેટના ઉપરના બાજુમાં અથવા ખભામાં દુખાવો: આ દુખાવો તીવ્ર અથવા ધીમો હોઈ શકે છે અને તે પીઠ અથવા ડાબા ખભામાં પણ ફેલાઈ શકે છે.
• તનવો અથવા પૂર્ણતાની લાગણી: ખાસ કરીને પેટના ઉપરના ભાગમાં.
• ભૂખમાં ઘટાડો
• વેચ્ચાણ
• જાવળું
• થાક
• જ્વર

વધુ ગંભીર લક્ષણો:

• ગંભીર પેટમાં દુખાવો
• ઉલ્ટી જેમાં રક્ત હોય
• કાળા રંગનું ટટ્ટી
• ઝડપી હૃદય દબાણ
• શ્વાસ લેવામાં તકલીફ
• ચેતના ગુમાવવી

બરોળના દુખાવાનું કારણ શું છે?

બરોળના દુખાવાના ઘણા બધા કારણો હોઈ શકે છે, જેમાં નીચેનાનો સમાવેશ થાય છે:

1. બરોળની સમસ્યાઓ:

• સ્પ્લીનોમેગાલી (બરોળનું વિસ્તરણ): જો બરોળ સામાન્ય કરતાં મોટી થઈ જાય, તો તે પેટમાં દુખાવોનું કારણ બની શકે છે.
• સ્પ્લીનિટિસ (બરોળનો ચેપ): બરોળનો ચેપ તાવ, ઠંડી લાગવી, પેટમાં દુખાવો અને અન્ય લક્ષણોનું કારણ બની શકે છે.
• હાયપોસ્પ્લીનિઝમ (બરોળનું કાર્ય ઓછું થવું): જો બરોળ યોગ્ય રીતે કાર્ય કરતી નથી, તો તે ચેપ અને અન્ય સમસ્યાઓનું જોખમ વધારી શકે છે જે પેટમાં દુખાવોનું કારણ બની શકે છે.
• બરોળના ટ્યુમર: બરોળ સૌમ્ય અને ગાંઠદાર બંને પ્રકારના ટ્યુમર વિકસાવી શકે છે. ટ્યુમરના કદ અને સ્થાનના આધારે, તે પેટમાં દુખાવોનું કારણ બની શકે છે.

2. અન્ય તબીબી સ્થિતિઓ:

• પેટમાં ચેપ: ગેસ્ટ્રોએન્ટેરાઇટિસ જેવા પેટમાં ચેપ પેટમાં દુખાવો અને અન્ય લક્ષણોનું કારણ બની શકે છે.
• પેટનો અલ્સર: પેટનો અલ્સર પેટમાં દુખાવો, ખાટો પાચન રસ અને અન્ય લક્ષણોનું કારણ બની શકે છે.
• પેટનો કેન્સર: પેટનો કેન્સર પેટમાં દુખાવો, વજનમાં ઘટાડો અને અન્ય લક્ષણોનું કારણ બની શકે છે.
• પાંસળીમાં ઈજા: પાંસળીમાં ઈજા પેટમાં દુખાવો અને શ્વાસ લેવામાં તકલીફનું કારણ બની શકે છે.
• લોહીના ગંઠાણ: લોહીના ગંઠાણ, જેને સ્પ્લીનિક વેન થ્રોમ્બોસિસ પણ કહેવાય છે, પેટમાં દુખાવો અને અન્ય લક્ષણોનું કારણ બની શકે છે.

3. જીવનશૈલીના પરિબળો:

• વધુ પડતું ખાવું: વધુ પડતું ખાવું પેટમાં દુખાવો અને અસ્વસ્થતાનું કારણ બની શકે છે.
• મસાલેદાર અથવા ચરબીયુક્ત ખોરાક ખાવો: મસાલેદાર અથવા ચરબીયુક્ત ખોરાક પેટમાં દુખાવો અને અપચનું કારણ બની શકે છે.
• પૂરતું પાણી ન પીવું: પૂરતું પાણી ન પીવાથી નિર્જલીકરણ થઈ શકે છે, જે પેટમાં દુખાવો અને અન્ય લક્ષણોનું કારણ બની શકે છે.
• તમાકુનું સેવન: તમાકુનું સેવન પેટના કેન્સર અને અન્ય સ્વાસ્થ્ય સમસ્યાઓનું જો

બરોળમાં કયા રોગો થાય છે?

બરોળને અસર કરતા કેટલાક સામાન્ય રોગો:

1. સ્પ્લીનોમેગાલી (બરોળનું વિસ્તરણ):

• સ્પ્લીનોમેગાલી એ એવી સ્થિતિ છે જેમાં બરોળ સામાન્ય કરતાં મોટી થઈ જાય છે.
• ઘણી બધી સ્થિતિઓ સ્પ્લીનોમેગાલીનું કારણ બની શકે છે, જેમાં ચેપ, લોહીના રોગો, કોષરોગો અને કેન્સરનો સમાવેશ થાય છે.
• સ્પ્લીનોમેગાલીના લક્ષણોમાં પેટમાં દુખાવો, સોજો અને ભારેપણું શામેલ હોઈ શકે છે.

2. સ્પ્લીનિટિસ (બરોળનો ચેપ):

• સ્પ્લીનિટિસ એ બરોળનો ચેપ છે જે બેક્ટેરિયા, વાયરસ અથવા પરોજીવીઓના કારણે થઈ શકે છે.
• સ્પ્લીનિટિસના લક્ષણોમાં તાવ, ઠંડી લાગવી, પેટમાં ઉપર ડાબી બાજુમાં شدید દુખાવો, ઉબકા અને ઉલ્ટી શામેલ હોઈ શકે છે.
• ગંભીર કિસ્સાઓમાં, બરોળ ફાટી શકે છે, જે જીવલેણ હોઈ શકે છે.

3. હાયપોસ્પ્લીનિઝમ (બરોળનું કાર્ય ઓછું થવું):

• હાયપોસ્પ્લીનિઝમ એ એવી સ્થિતિ છે જેમાં બરોળ યોગ્ય રીતે કાર્ય કરતી નથી.
• ચેપ, ઈજા, કેન્સર અથવા અન્ય સ્થિતિઓ હાયપોસ્પ્લીનિઝમનું કારણ બની શકે છે.
• હાયપોસ્પ્લીનિઝમના લક્ષણોમાં ચેપ, થાક અને ઝડપી ચેપ લાગવાનું જોખમ વધે છે.

4. બરોળના ટ્યુમર:

• બરોળ સૌમ્ય અને ગાંઠદાર બંને પ્રકારના ટ્યુમર વિકસાવી શકે છે.
• સૌમ્ય ટ્યુમર સામાન્ય રીતે કેન્સરગ્રસ્ત નથી હોતા અને તેમને દૂર કરવાની જરૂર પડતી નથી.
• ગાંઠદાર ટ્યુમર કેન્સરગ્રસ્ત હોઈ શકે છે અને સારવારની જરૂર પડે છે.
• બરોળના ટ્યુમરના લક્ષણોમાં પેટમાં દુખાવો, સોજો અને ભારેપણું શામેલ હોઈ શકે છે.

5. અન્ય રોગો:

• થેલેસેમિયા, સિકલ સેલ રોગ અને લ્યુકેમિયા જેવા અન્ય ઘણા રોગો પણ બરોળને અસર કરી શકે છે.

બરોળનું પરીક્ષણ કેવી રીતે કરવું?

• બરોળનું પરીક્ષણ કરવા માટે ડૉક્ટર ઘણી બધી પદ્ધતિઓનો ઉપયોગ કરી શકે છે, જેમાં નીચેનાનો સમાવેશ થાય છે:
• 1. શારીરિક પરીક્ષા: ડૉક્ટર તમારા પેટને સ્પર્શ કરીને બરોળનું કદ, સ્થાન અને સુસંગતતા તપાસશે. તેઓ પેટમાં દુખાવો અથવા અન્ય કોઈપણ અસામાન્યતાઓ માટે પણ તપાસ કરશે.
• 2. લોહીના પરીક્ષણો: લોહીના પરીક્ષણો ચેપ, એનિમિયા અથવા બરોળને અસર કરતી અન્ય તબીબી સ્થિતિઓનું નિદાન કરવામાં મદદ કરી શકે છે.
• 3. ઇમેજિંગ પરીક્ષણો: ઇમેજિંગ પરીક્ષણો, જેમ કે અલ્ટ્રાસાઉન્ડ, CT સ્કેન અથવા MRI, ડૉક્ટરને બરોળનું વિગતવાર દૃશ્ય જોવામાં મદદ કરી શકે છે. આ પરીક્ષણો બરોળના કદ, આકાર અને સ્થિતિમાં કોઈપણ અસામાન્યતાઓને ઓળખવામાં મદદ કરી શકે છે.
• 4. બરોળનો બાયોપ્સી: કેટલાક કિસ્સાઓમાં, ડૉક્ટર બરોળના નમૂનાનો અભ્યાસ કરવા માટે બાયોપ્સી કરવાની ભલામણ કરી શકે છે. આ પ્રક્રિયામાં, ડૉક્ટર સૂક્ષ્મ સોયનો ઉપયોગ કરીને બરોળમાંથી થોડા કોષો દૂર કરે છે. કોષોનું પછી માઇક્રોસ્કોપ હેઠળ પરીક્ષણ કરવામાં આવે છે જેથી કોઈપણ ગંભીર બીમારી, જેમ કે કેન્સરનું નિદાન કરી શકાય.

બરોળનું પરીક્ષણ કરવાની જરૂર ક્યારે પડે છે:

• જો તમને પેટમાં ઉપર ડાબી બાજુમાં દુખાવો અનુભવાય
• જો તમારી બરોળ સુજી ગઈ હોય અથવા મોટી થઈ ગઈ હોય
• જો તમને તાવ, ઠંડી લાગવી, થાક અથવા વજન ઘટાડો જેવા અન્ય લક્ષણો અનુભવાય
• જો તમને ચેપ અથવા એનિમિયા જેવી તબીબી સ્થિતિ હોય
• જો તમારા ડૉક્ટરને કોઈ ચિંતા હોય કે તમારી બરોળ યોગ્ય રીતે કાર્ય કરી રહી નથી

બરોળને લગતા રોગોની સારવાર શું છે?

બરોળની સારવાર બરોળને અસર કરતી ચોક્કસ સ્થિતિ પર આધાર રાખે છે.

કેટલીક સામાન્ય સારવારમાં નીચેનાનો સમાવેશ થાય છે:

1. દવાઓ:

• ચેપ: બેક્ટેરિયલ ચેપ માટે એન્ટિબાયોટિક્સ અને વાયરલ ચેપ માટે એન્ટિવાયરલ દવાઓ આપવામાં આવી શકે છે.
• દુખાવો અને સોજો: દુખાવો અને સોજો ઘટાડવા માટે દુખાવો નિવારક દવાઓ આપવામાં આવી શકે છે.
• સ્વયંપ્રતિરક્ષી રોગો: સ્ટીરોઇડ્સ અથવા અન્ય દવાઓનો ઉપયોગ સ્વયંપ્રતિરક્ષી રોગોને દબાવવા માટે થઈ શકે છે જે બરોળને અસર કરે છે.

2. અન્ય સારવાર:

• રક્તસ્ત્રાવ: રક્તસ્ત્રાવને રોકવા માટે રક્ત ઉત્પાદનોની ટ્રાન્સફ્યુઝન આપવામાં આવી શકે છે.
• શરીરની પ્રતિક્રિયાઓ: એલર્જીક પ્રતિક્રિયાઓ અથવા ગંભીર ચેપ જેવી શરીરની પ્રતિક્રિયાઓને નિયંત્રિત કરવા માટે દવાઓ આપવામાં આવી શકે છે.

જીવનશૈલીમાં ફેરફાર:

• સ્વસ્થ આહાર: સ્વસ્થ અને સંતુલિત આહાર ખાવો બરોળ અને સમગ્ર શરીરના સ્વાસ્થ્ય માટે મહત્વપૂર્ણ છે.
• વિશ્રામ: જો તમને ચેપ થયો હોય, તો પુષ્કળ આરામ કરવો મહત્વપૂર્ણ છે જેથી તમારું શરીર તેનો સામનો કરી શકે.
• તમાકુ ન છોડવું: તમાકુનું સેવન બરોળના કેન્સર અને અન્ય સ્વાસ્થ્ય સમસ્યાઓનું જોખમ વધારે છે.
• આલ્કોહોલનું સેવન મર્યાદિત કરો: અતિશય આલ્કોહોલનું સેવન લીવરને નુકસાન પહોંચાડી શકે છે અને બરોળની સમસ્યાઓનું જોખમ વધારી શકે છે.

બરોળની સર્જિકલ સારવાર શું છે?

બરોળની સર્જિકલ સારવાર, જેને સ્પ્લીનેક્ટોમી પણ કહેવાય છે, તેમાં બરોળને સંપૂર્ણપણે અથવા આંશિક રીતે દૂર કરવાનો સમાવેશ થાય છે.

આ પ્રક્રિયા ઘણી સ્થિતિઓ માટે કરવામાં આવી શકે છે, જેમાં નીચેનાનો સમાવેશ થાય છે:

• ગંભીર ચેપ: જો બેક્ટેરિયલ અથવા વાયરલ ચેપ દવાઓથી સુધરે નહીં, તો બરોળને દૂર કરવા માટે શસ્ત્રક્રિયા જરૂરી બની શકે છે.
• ટ્યુમર: ગાંઠદાર ટ્યુમર, જે કેન્સરગ્રસ્ત હોઈ શકે છે, તેને દૂર કરવા માટે શસ્ત્રક્રિયા જરૂરી હોઈ શકે છે.
• બરોળનું વિસ્તરણ (સ્પ્લીનોમેગાલી): જો બરોળ ખૂબ મોટી થઈ જાય, તો તેને દૂર કરવા માટે અથવા તેના કદને ઘટાડવા માટે શસ્ત્રક્રિયા જરૂરી બની શકે છે.
• રક્તસ્ત્રાવ: જો બરોળ ગંભીર રીતે રક્તસ્ત્રાવ થાય, તો તેને રોકવા માટે શસ્ત્રક્રિયા જરૂરી બની શકે છે.
• અન્ય સ્થિતિઓ: થેલેસેમિયા, સિકલ સેલ રોગ અને લ્યુકેમિયા જેવી અન્ય કેટલીક સ્થિતિઓમાં બરોળને દૂર કરવાની જરૂર પડી શકે છે.

બરોળની સર્જિકલ સારવારના બે મુખ્ય પ્રકારો છે:

1. ઓપન સ્પ્લીનેક્ટોમી:

• આ પ્રક્રિયામાં, પેટમાં એક મોટો ચીરો પાડવામાં આવે છે અને પછી બરોળને દૂર કરવામાં આવે છે.
• આ એક મોટી શસ્ત્રક્રિયા છે જેમાં સામાન્ય રીતે હોસ્પિટલમાં રહેવાની જરૂર પડે છે અને પુનઃપ્રાપ્તિમાં ઘણા અઠવાડિયા લાગી શકે છે.

2. લેપ્સકોપિક સ્પ્લીનેક્ટોમી:

• આ પ્રક્રિયામાં, પેટમાં નાના ચીરા દ્વારા નાના કેમેરા અને શસ્ત્રક્રિયાના સાધનો દાખલ કરવામાં આવે છે.
• પછી શસ્ત્રક્રિયા લેપ્સકોપ દ્વારા દૂરથી કરવામાં આવે છે.
• આ એક ઓછી આક્રમક શસ્ત્રક્રિયા છે જેમાં સામાન્ય રીતે ઓછા હોસ્પિટલમાં રહેવાની જરૂર પડે છે અને પુનઃપ્રાપ્તિ ઝડપી હોય છે.

બરોળની સર્જિકલ સારવારના જોખમો શું છે?

બરોળની સર્જિકલ સારવાર, જેને સ્પ્લીનેક્ટોમી પણ કહેવાય છે, તેમાં બરોળને સંપૂર્ણપણે અથવા આંશિક રીતે દૂર કરવાનો સમાવેશ થાય છે.

જ્યારે આ પ્રક્રિયા ઘણી સ્થિતિઓ માટે જરૂરી બની શકે છે, ત્યારે તેના કેટલાક સંભવિત જોખમો પણ હોય છે જેનાથી દર્દીઓ વાકેફ રહેવા જોઈએ.

બરોળની સર્જિકલ સારવારના કેટલાક મુખ્ય જોખમોમાં નીચેનાનો સમાવેશ થાય છે:

1. સંક્રમણ:

• કોઈપણ શસ્ત્રક્રિયા સાથે, ચેપનું જોખમ હંમેશા રહે છે.
• બરોળની સર્જિકલ સારવાર પછી ચેપ ગંભીર હોઈ શકે છે અને તેને દવાઓ અને શસ્ત્રક્રિયા દ્વારા સારવારની જરૂર પડી શકે છે.
• ચેપના લક્ષણોમાં તાવ, ઠંડી લાગવી, ઘા પર લાલાશ, સોજો અને દુખાવો શામેલ હોઈ શકે છે.

2. રક્તસ્ત્રાવ:

• ભારે રક્તસ્ત્રાવ બીજું સંભવિત જોખમ છે.
• આ શસ્ત્રક્રિયા દરમિયાન અથવા પછી થઈ શકે છે.
• ગંભીર રક્તસ્ત્રાવ માટે રક્ત ઉત્પાદનોના ટ્રાન્સફ્યુઝન અથવા ફરીથી શસ્ત્રક્રિયાની જરૂર પડી શકે છે.
• રક્તસ્ત્રાવના લક્ષણોમાં ગભરાટ, શ્વાસ લેવામાં તકલીફ, ઝડપી હૃદયના ધબકારા અને ઝાંખા દેખાવો શામેલ હોઈ શકે છે.

3. એનિસ્થેશિયા પ્રતિક્રિયાઓ:

• એનિસ્થેશિયા પ્રતિક્રિયાઓ દુર્લભ છે, પરંતુ ગંભીર હોઈ શકે છે.
• આ એલર્જીક પ્રતિક્રિયાઓ અથવા એનિસ્થેશિયાની અસરોને કારણે થઈ શકે છે.
• એનિસ્થેશિયા પ્રતિક્રિયાના લક્ષણોમાં શ્વાસ લેવામાં તકલીફ, ઉબકા અને ઉલ્ટી, ચહેરા પર સોજો અને ખંજવાળ શામેલ હોઈ શકે છે.

4. અન્ય જટિલતાઓ:

• અન્ય સંભવિત જટિલતાઓમાં ફેફસાના સંક્રમણ, ન્યુમોનિયા, ઘા પર ડાઘ રહેવો અને બરોળના કાર્યમાં ઘટાડો (હાયપોસ્પ્લીનિઝમ) શામેલ હોઈ શકે છે.

શું આપણે બરોળ વિના જીવી શકીએ?

ના, મોટાભાગના લોકો બરોળ વિના જીવી શકતા નથી.

બરોળ રોગપ્રતિકારક તંત્રનો એક મહત્વપૂર્ણ ભાગ છે અને તે ઘણા મહત્વપૂર્ણ કાર્યો કરે છે, જેમાં શામેલ છે:

• જંતુઓ સામે લડવું: બરોળ સફેદ રક્ત કોષોનું ઉત્પાદન અને સંગ્રહ કરે છે, જે ચેપ સામે લડવા માટે જવાબદાર છે.
• લોહીને ફિલ્ટર કરવું: બરોળ જૂના રક્ત કોષો અને અન્ય કચરાને દૂર કરીને લોહીને શુદ્ધ કરવામાં મદદ કરે છે.
• રક્તના ગંઠાણને નિયંત્રિત કરવું: બરોળ પ્લેટલેટ્સનું ઉત્પાદન કરે છે, જે રક્તના ગંઠાણને બનાવવામાં મદદ કરે છે.

જો કે, કેટલાક અપવાદો છે.

• અસ્પ્લેનિક (asplenic) વ્યક્તિઓ: જેમનો જન્મ બરોળ વિના થયો હોય અથવા તેમની બરોળને સર્જરી દ્વારા દૂર કરી દેવામાં આવી હોય, તેઓ યોગ્ય તબીબી સંભાળ સાથે જીવી શકે છે.
• ઓટોઇમ્યુન રોગો: કેટલાક ઓટોઇમ્યુન રોગો, જેમ કે આઇટીપી (idiopathic thrombocytopenic purpura), બરોળ પર હુમલો કરી શકે છે અને તેને નુકસાન પહોંચાડી શકે છે.
• બરોળના કેન્સર: કેટલાક પ્રકારના બરોળના કેન્સર માટે સર્જરી જરૂરી બની શકે છે જેમાં બરોળને દૂર કરવાનો સમાવેશ થાય છે.

જો તમને બરોળ વિના જીવવાની જરૂર હોય, તો તમારે ચેપ, ગંભીર રક્તસ્ત્રાવ અને અન્ય જટિલતાઓના જોખમને ઘટાડવા માટે વિશેષ સાવચેતી રાખવાની જરૂર પડશે.

આમાં નિયમિત તબીબી તપાસ, ચેપથી બચવા માટે પગલાં લેવા અને ડૉક્ટર દ્વારા સૂચવવામાં આવેલી કોઈપણ દવાઓ લેવાનો સમાવેશ થાય છે.

અંતિમ નિષ્કર્ષ:

બરોળ, જેને ગુજરાતીમાં “તલી” પણ કહેવાય છે, એ શરીરનું એક મહત્વપૂર્ણ અંગ છે. તે મુઠ્ઠી જેટલું, લંબચોરસ આકારનું અને જાંબુડિયા રંગનું હોય છે. તંદુરસ્ત વ્યક્તિમાં તેનું વજન લગભગ 170 ગ્રામ જેટલું હોય છે.

બરોળ પેટની ઉપર અને પાછળ, ડાબી બાજુએ, પાંસળીની પાછળ અને ડાયાફ્રેમ હેઠળ સ્થિત હોય છે.

બરોળ એ શરીરનું એક મહત્વપૂર્ણ અંગ છે જે ઘણા મહત્વપૂર્ણ કાર્યો કરે છે, જેમાં શામેલ છે:

• રક્ત ફિલ્ટર કરવું: જૂના, ક્ષતિગ્રસ્ત અને ચેપગ્રસ્ત રક્ત કોષોને દૂર કરે છે.
• સફેદ રક્ત કોષોનું ઉત્પાદન: શરીરને બેક્ટેરિયા અને વાયરસ સામે લડવામાં મદદ કરે છે.
• લાલ રક્ત કોષોનો સંગ્રહ: જરૂરિયાત મુજબ ઉપયોગમાં લેવા માટે લાલ રક્ત કોષોનો સંગ્રહ કરે છે.
• રોગપ્રતિકારક પ્રતિભાવમાં મદદ: રોગપ્રતિકારક પ્રતિભાવને નિયંત્રિત કરવામાં મદદ કરે છે.
• અન્ય કાર્યો: હાડકાંના મજ્જામાં લાલ રક્ત કોષોના ઉત્પાદનને નિયંત્રિત કરવામાં અને લોહીમાં આયર્નના સ્તરને નિયંત્રિત કરવામાં પણ મદદ કરે છે.

બરોળ ઘણી બધી પરિસ્થિતિઓ અને ખામીઓથી પ્રભાવિત થઈ શકે છે, જેમાં ચેપ, આઘાત, બ્લડ ક્લોટ્સ, કેન્સર, રક્તના રોગો અને અન્યનો સમાવેશ થાય છે.

જો તમને બરોળમાં દુખાવો, સોજો અથવા અન્ય કોઈ સમસ્યાઓનો અનુભવ થાય, તો તમારે તાત્કાલિક તબીબી સહાય લેવી જોઈએ.

ડૉક્ટર તમારી સ્થિતિનું નિદાન કરવા અને યોગ્ય સારવાર આપવા માટે પરીક્ષણો કરશે.

બરોળનું સ્વાસ્થ્ય જાળવવા માટે, તમારે સંતુલિત આહાર લેવો જોઈએ, નિયમિત કસરત કરવી જોઈએ અને ચેપને રોકવા માટે પગલાં લેવા જોઈએ.

વારંવાર પૂછતા પ્રશ્નો: