સુગર એટલે શું?

સુગર એટલે ખાંડ. ગુજરાતીમાં તેને “ખાંડ” કે “સાકર” પણ કહેવાય છે.

ખાંડ એક સ્ફટિકીય ખાદ્ય પદાર્થ છે જે મુખ્યત્વે સુક્રોઝ નામના કાર્બોહાઇડ્રેટ ધરાવે છે. તેનો સ્વાદ મીઠો હોય છે અને તેનો ઉપયોગ ખોરાક અને પીણામાં મીઠાશ ઉમેરવા માટે થાય છે.

ખાંડ મુખ્યત્વે શેરડી અને શુગર બીટમાંથી મેળવવામાં આવે છે. આ ઉપરાંત, કેટલાક ફળો અને શાકભાજીમાં પણ કુદરતી ખાંડ હોય છે.

ખાંડના ઘણા પ્રકારો હોય છે, જેમાં સફેદ ખાંડ, બ્રાઉન ખાંડ, ગોળ, કાળી ખાંડ અને ઇન્વર્ટેડ સુગરનો સમાવેશ થાય છે. દરેક પ્રકારની ખાંડમાં તેનો અનન્ય સ્વાદ અને ગુણધર્મો હોય છે.

ખાંડનું વધુ પડતું સેવન સ્વાસ્થ્ય માટે હાનિકારક હોઈ શકે છે. તે મેદસ્વિતા, હૃદય રોગ, ડાયાબિટીસ અને દાંતના સડો જેવી સમસ્યાઓનું કારણ બની શકે છે.

તેથી, ખાંડનો સંતુલિત અને મર્યાદિત પ્રમાણમાં સેવન કરવો મહત્વપૂર્ણ છે.

શરીરમાં સુગર લેવલ કેટલું હોવું જોઈએ?

શરીરમાં સુગર (રક્તમાં ગ્લુકોઝ)નું સ્તર ઉંમર, સ્વાસ્થ્ય સ્થિતિ અને દિવસના સમય જેવા ઘણા પરિબળો પર આધાર રાખે છે.

સામાન્ય રીતે, સ્વસ્થ પુખ્ત વ્યક્તિઓ માટે ખાલી પેટ (ફાસ્ટિંગ) ના સમયે રક્તમાં ગ્લુકોઝનું સ્તર 70 થી 100 મિલીગ્રામ પ્રતિ ડેસિલિટર (mg/dL) ની વચ્ચે હોવું જોઈએ.

ખોરાક ખાધા પછી, રક્તમાં ગ્લુકોઝનું સ્તર થોડા સમય માટે વધી શકે છે, પરંતુ બે કલાકની અંદર તે ફરીથી સામાન્ય સ્તરે આવી જવું જોઈએ.

ગર્ભવતી મહિલાઓ માટે, ખાલી પેટનું રક્તમાં ગ્લુકોઝનું સ્તર 90 mg/dL થી ઓછું અને ખોરાક ખાધા પછી બે કલાકે 120 mg/dL થી ઓછું હોવું જોઈએ.

ડાયાબિટીસ ધરાવતા લોકો માટે, લક્ષ્ય રક્તમાં ગ્લુકોઝનું સ્તર તેમના વ્યક્તિગત સ્વાસ્થ્ય અને સારવાર યોજનાના આધારે બદલાય છે.

તમારા માટે શું યોગ્ય છે તે જાણવા માટે તમારે તમારા ડૉક્ટર સાથે વાત કરવી જોઈએ.

અહીં કેટલીક વધારાની માહિતી છે:

• અમેરિકન ડાયાબિટીસ એસોસિએશન (ADA) ની ભલામણો મુજબ:
  • ખાલી પેટનું રક્તમાં ગ્લુકોઝનું સ્તર: 70-130 mg/dL
  • ખોરાક ખાધા પછી બે કલાકનું રક્તમાં ગ્લુકોઝનું સ્તર: 140 mg/dL થી ઓછું
• વર્લ્ડ હેલ્થ ઓર્ગેનાઇઝેશન (WHO) ની ભલામણો મુજબ:
  • ખાલી પેટનું રક્તમાં ગ્લુકોઝનું સ્તર: 70-100 mg/dL
  • ખોરાક ખાધા પછી બે કલાકનું રક્તમાં ગ્લુકોઝનું સ્તર: 140 mg/dL થી ઓછું

તમારા રક્તમાં ગ્લુકોઝનું સ્તર તપાસવા માટે તમારો ડૉક્ટર રક્ત પરીક્ષણ કરી શકે છે.

તમારા રક્તમાં ગ્લુકોઝનું સ્તર નિયંત્રિત રાખવામાં મદદ કરવા માટે તમે ઘણી બધી બાબતો કરી શકો છો, જેમાં:

• સ્વસ્થ આહાર લેવો: ફળો, શાકભાજી, આખા અનાજ અને દુર્બળ પ્રોટીન યુક્ત ખોરાક પર ધ્યાન કેન્દ્રિત કરો. પ્રોસેસ્ડ ફૂડ, ખાંડયુક્ત પીણાં અને સંતૃપ્ત અને અસંતૃપ્ત ચરબી યુક્ત ખોરાકનું સેવન મર્યાદિત કરો.
• નિયમિત કસરત કરવી: અઠવાડિયામાં મોટાભાગના દિવસોમાં ઓછામાં ઓછા 30 મિનિટ

જો શરીરમાં શુગરનું પ્રમાણ વધે તો શું થાય?

જો શરીરમાં સુગર (રક્તમાં ગ્લુકોઝ)નું પ્રમાણ વધુ રહે તો તેને હાઇપરગ્લાયસેમિયા કહેવાય છે.

હાઇપરગ્લાયસેમિયાના ઘણા કારણો હોઈ શકે છે, જેમાં ડાયાબિટીસ, ચોક્કસ દવાઓ, તણાવ, ગર્ભાવસ્થા અને અન્ય સ્વાસ્થ્ય સ્થિતિઓનો સમાવેશ થાય છે.

જો હાઇપરગ્લાયસેમિયા લાંબા સમય સુધી રહે તો તે ગંભીર સ્વાસ્થ્ય સમસ્યાઓનું કારણ બની શકે છે, જેમ કે:

• હૃદય રોગ: હાઇપરગ્લાયસેમિયા રક્ત વાહિનીઓને નુકસાન પહોંચાડી શકે છે અને હૃદય રોગ, સ્ટ્રોક અને પગમાં રક્ત પ્રવાહની સમસ્યાઓનું જોખમ વધારી શકે છે.
• મગજનો સ્ટ્રોક: હાઇપરગ્લાયસેમિયા મગજમાં રક્ત વાહિનીઓને નુકસાન પહોંચાડી શકે છે અને સ્ટ્રોકનું જોખમ વધારી શકે છે.
• ગુર્દાની નિષ્ફળતા: હાઇપરગ્લાયસેમિયા ગુર્દાને નુકસાન પહોંચાડી શકે છે અને ગુર્દાની નિષ્ફળતા તરફ દોરી શકે છે.
• દ્રષ્ટિ ગુમાવવી: હાઇપરગ્લાયસેમિયા આંખોમાં રક્ત વાહિનીઓને નુકસાન પહોંચાડી શકે છે અને દ્રષ્ટિ ગુમાવવા તરફ દોરી શકે છે.
• નર્વ નુકસાન: હાઇપરગ્લાયસેમિયા શરીરમાં ચેતાને નુકસાન પહોંચાડી શકે છે, જેના કારણે સંવેદના, પીડા અને અન્ય સમસ્યાઓ થઈ શકે છે.

હાઇપરગ્લાયસેમિયાના લક્ષણોમાં શામેલ હોઈ શકે છે:

• વધુ પડતી તરસ
• વધુ વાર પेशाબ કરવો
• ભૂખ ઓછી લાગવી
• થાક
• ધુમ્મસવાળી દ્રષ્ટિ
• સુકાઈ ગયેલી ત્વચા
• ધીમી રુઝાવ
• વજન ઘટવું

જો તમને હાઇપરગ્લાયસેમિયાના કોઈપણ લક્ષણો અનુભવાય, તો તમારે તમારા ડૉક્ટરને મળવું જોઈએ.

જો શરીરમાં શુગરનું પ્રમાણ ઘટે તો શું થાય?

જો શરીરમાં સુગર (રક્તમાં ગ્લુકોઝ)નું પ્રમાણ ઘટે તો તેને હાઇપોગ્લાયસેમિયા કહેવાય છે.

હાઇપોગ્લાયસેમિયાના ઘણા કારણો હોઈ શકે છે, જેમાં ડાયાબિટીસની દવાઓનું વધુ પડતું સેવન, પૂરતું ન ખાવું, ખૂબ વધુ કસરત કરવી અને અલ્કોહોલનું સેવનનો સમાવેશ થાય છે.

જો હાઇપોગ્લાયસેમિયા ઝડપથી સારવાર ન કરવામાં આવે તો તે ગંભીર સ્વાસ્થ્ય સમસ્યાઓનું કારણ બની શકે છે, જેમ કે:

• ચેતના ગુમાવવી: ગંભીર કિસ્સાઓમાં, હાઇપોગ્લાયસેમિયાથી દોરા, ખેંચાણ અને કોમા થઈ શકે છે.
• મગજને નુકસાન: લાંબા સમય સુધી ચાલતું હાઇપોગ્લાયસેમિયા મગજને નુકસાન પહોંચાડી શકે છે અને શીખવાની ક્ષમતા, યાદશક્તિ અને એકાગ્રતામાં સમસ્યાઓનું કારણ બની શકે છે.
• મૃત્યુ: ખૂબ જ દુર્લભ કિસ્સાઓમાં, હાઇપોગ્લાયસેમિયા મૃત્યુ તરફ દોરી શકે છે.

હાઇપોગ્લાયસેમિયાના લક્ષણોમાં શામેલ હોઈ શકે છે:

• ધ્રુજારી
• પરસેવો
• ચિંતા
• ભૂખ લાગવી
• ગભરાટ
• ગભરાટ
• ઝડપી હૃદય દબાણ
• માથાનો દુખાવો
• ધુમ્મસવાળી દ્રષ્ટિ
• સુસ્તી
• બોલવામાં મુશ્કેલી
• ગૂંચવણ

જો તમને હાઇપોગ્લાયસેમિયાના કોઈપણ લક્ષણો અનુભવાય, તો તમારે તરત જ ખાંડ અથવા ખાંડયુક્ત પીણું ખાવું જોઈએ. જો તમારા લક્ષણો સુધરતા નથી, તો તમારે તબીબી સહાય લેવી જોઈએ.

તમારા રક્તમાં ગ્લુકોઝનું સ્તર નિયંત્રિત કરવા અને હાઇપોગ્લાયસેમિયાના જોખમને ઘટાડવા માટે તમે ઘણી બધી બાબતો કરી શકો છો, જેમાં:

• તમારા ડૉક્ટર સાથે કામ કરવું: તમારા ડાયાબિટીસની સારવાર યોજના વિશે તમારા ડૉક્ટર સાથે વાત કરો અને ખાતરી કરો કે તમને યોગ્ય દવાઓ અને સૂચનાઓ મળી રહી છે.
• નિયમિત રીતે તમારા રક્તમાં ગ્લુકોઝનું સ્તર તપાસવું: તમારા ડૉક્ટર દ્વારા ભલામણ કરેલા પ્રમાણે તમારા રક્તમાં ગ્લુકોઝનું સ્તર નિયમિતપણે તપાસો.
• સ્વસ્થ આહાર લેવો: ફળો, શાકભાજી, આખા અનાજ અને દુર્બળ પ્રોટીન

શરીરમાં શુગર લેવલ કેવી રીતે જાળવી શકાય?

તમારા શરીરમાં શુગરનું સ્તર (રક્તમાં ગ્લુકોઝ) જાળવવું ખૂબ જ મહત્વપૂર્ણ છે, કારણ કે તે તમારા સંपूर्ण સ્વાસ્થ્ય અને સુખાકારી માટે જરૂરી છે.

અહીં કેટલીક ટિપ્સ આપી છે જે તમને તમારા શરીરમાં શુગરનું સ્તર નિયંત્રિત રાખવામાં મદદ કરી શકે છે:

1. સ્વસ્થ આહાર લો:

• ફળો, શાકભાજી અને આખા અનાજ જેવા પૌષ્ટિક ખોરાક ખાઓ. આ ખોરાક ફાઇબર અને અન્ય પોષક તત્વોથી ભરપુર હોય છે જે તમારા રક્તમાં ગ્લુકોઝનું સ્તર નિયંત્રિત કરવામાં મદદ કરી શકે છે.
• સંતૃપ્ત અને અસંતૃપ્ત ચરબી, પ્રોસેસ્ડ ફૂડ અને ખાંડયુક્ત પીણાંનું સેવન મર્યાદિત કરો. આ ખોરાક તમારા રક્તમાં ગ્લુકોઝનું સ્તર વધારી શકે છે અને વજન વધવાનું કારણ બની શકે છે.

2. નિયમિત કસરત કરો:

• દર અઠવાડિયે ઓછામાં ઓછા 150 મિનિટ મધ્યમ-તીવ્રતાવાળી એરોબિક કસરત કરો. આ તમારા શરીરને ઇન્સ્યુલિનનો વધુ સારી રીતે ઉપયોગ કરવામાં મદદ કરી શકે છે, જે ગ્લુકોઝને કોષોમાં લઈ જવામાં મદદ કરે છે.
• શક્તિ તાલીમનો પણ સમાવેશ કરો, જેમ કે વજન ઉપાડવું અથવા બોડીવેઇટ કસરતો. આ તમારી સ્નાયુઓ બનાવવામાં મદદ કરશે, જે ગ્લુકોઝનો વધુ ઉપયોગ કરવામાં પણ મદદ કરી શકે છે.

3. તમારા વજનનું સંચાલન કરો:

• જો તમે વધારે વજન ધરાવો છો, તો થોડું પણ વજન ઘટાડવાથી તમારા રક્તમાં ગ્લુકોઝનું સ્તર નિયંત્રિત કરવામાં મદદ મળી શકે છે.
• તમારા માટે સ્વસ્થ વજન શું છે તે જાણવા માટે તમારા ડૉક્ટર સાથે વાત કરો.

4. તમારી દવાઓનું સેવન સમયસર કરો:

• જો તમને ડાયાબિટીસ હોય, તો તમારા ડૉક્ટર દ્વારા સૂચવવામાં આવેલી દવાઓનું સેવન સમયસર અને ખાતરીપૂર્વક કરો.
• તમારી દવાઓ તમારા રક્તમાં ગ્લુકોઝનું સ્તર નિયંત્રિત કરવામાં મદદ કરવા માટે ખૂબ જ મહત્વપૂર્ણ છે.

5. તમારા ડૉક્ટર સાથે નિયમિત મુલાકાતો કરો:

• તમારા ડૉક્ટર સાથે નિયમિત મુલાકાતો કરો જેથી તેઓ તમારા રક્તમાં ગ્લુકોઝનું સ્તરનું નિરીક્ષણ કરી શકે અને ખાતરી કરી શકે કે તમારી સારવાર યોજના યોગ્ય રીતે કાર

શરીરમાં શુગરનું સામાન્ય સ્તર શું છે?

શરીરમાં સુગરનું (રક્તમાં ગ્લુકોઝ) સ્તર ઉંમર, સ્વાસ્થ્ય સ્થિતિ અને દિવસના સમય જેવા ઘણા પરિબળો પર આધાર રાખે છે.

સામાન્ય રીતે, સ્વસ્થ પુખ્ત વ્યક્તિઓ માટે ખાલી પેટ (ફાસ્ટિંગ) ના સમયે રક્તમાં ગ્લુકોઝનું સ્તર 70 થી 100 મિલીગ્રામ પ્રતિ ડેસિલિટર (mg/dL) ની વચ્ચે હોવું જોઈએ.

ખોરાક ખાધા પછી, રક્તમાં ગ્લુકોઝનું સ્તર થોડા સમય માટે વધી શકે છે, પરંતુ બે કલાકની અંદર તે ફરીથી સામાન્ય સ્તરે આવી જવું જોઈએ.

ગર્ભવતી મહિલાઓ માટે, ખાલી પેટનું રક્તમાં ગ્લુકોઝનું સ્તર 90 mg/dL થી ઓછું અને ખોરાક ખાધા પછી બે કલાકે 120 mg/dL થી ઓછું હોવું જોઈએ.

ડાયાબિટીસ ધરાવતા લોકો માટે, લક્ષ્ય રક્તમાં ગ્લુકોઝનું સ્તર તેમના વ્યક્તિગત સ્વાસ્થ્ય અને સારવાર યોજનાના આધારે બદલાય છે.

તમારા માટે શું યોગ્ય છે તે જાણવા માટે તમારે તમારા ડૉક્ટર સાથે વાત કરવી જોઈએ.

અહીં કેટલીક વધારાની માહિતી છે:

• અમેરિકન ડાયાબિટીસ એસોસિએશન (ADA) ની ભલામણો મુજબ:
  • ખાલી પેટનું રક્તમાં ગ્લુકોઝનું સ્તર: 70-130 mg/dL
  • ખોરાક ખાધા પછી બે કલાકનું રક્તમાં ગ્લુકોઝનું સ્તર: 140 mg/dL થી ઓછું
• વર્લ્ડ હેલ્થ ઓર્ગેનાઇઝેશન (WHO) ની ભલામણો મુજબ:
  • ખાલી પેટનું રક્તમાં ગ્લુકોઝનું સ્તર: 70-100 mg/dL
  • ખોરાક ખાધા પછી બે કલાકનું રક્તમાં ગ્લુકોઝનું સ્તર: 140 mg/dL થી ઓછું

તમારા રક્તમાં ગ્લુકોઝનું સ્તર તપાસવા માટે તમારો ડૉક્ટર રક્ત પરીક્ષણ કરી શકે છે.

તમારા રક્તમાં ગ્લુકોઝનું સ્તર નિયંત્રિત રાખવામાં મદદ કરવા માટે તમે ઘણી બધી બાબતો કરી શકો છો, જેમાં:

• સ્વસ્થ આહાર લેવો: ફળો, શાકભાજી, આખા અનાજ અને દુર્બળ પ્રોટીન યુક્ત ખોરાક પર ધ્યાન કેન્દ્રિત કરો. પ્રોસેસ્ડ ફૂડ, ખાંડયુક્ત પીણાં અને સંતૃપ્ત અને અસંતૃપ્ત ચરબી યુક્ત ખોરાકનું સેવન મર્યાદિત કરો.
• નિયમિત કસરત કરવી: અઠવાડિયામાં મોટાભાગના દિવસોમાં ઓછામાં ઓછા 30 મિનિટ