હિમોગ્લોબિન

હિમોગ્લોબિન શું છે?

હિમોગ્લોબિન એ લાલ રક્ત કોશિકાઓમાં જોવા મળતું એક પ્રોટીન છે. તે શરીરમાં ઓક્સિજનનું પરિવહન કરવાનું મહત્વપૂર્ણ કાર્ય કરે છે. હિમોગ્લોબિનમાં આયર્ન ધરાવતો એક ભાગ હોય છે જે ઓક્સિજનના પરમાણુઓને બાંધી શકે છે.

જ્યારે આપણે શ્વાસ લઈએ છીએ, ત્યારે ફેફસાંમાંથી ઓક્સિજન હિમોગ્લોબિન સાથે જોડાય છે. પછી, હિમોગ્લોબિન આ ઓક્સિજનને શરીરના બધા ભાગોમાં લઈ જાય છે, જ્યાં તેનો ઉપયોગ કોષો દ્વારા ઊર્જા ઉત્પન્ન કરવા માટે થાય છે.

જ્યારે આપણે શ્વાસ છોડીએ છીએ, ત્યારે કાર્બન ડાયોક્સાઇડ નામનો કચરો વાયુ ફેફસાંમાં પાછો ફરે છે અને શરીરમાંથી બહાર નીકળી જાય છે.

હિમોગ્લોબિનનું સ્તર મહત્વપૂર્ણ છે કારણ કે તે શરીરના બધા કોષોને યોગ્ય રીતે કાર્ય કરવા માટે જરૂરી ઓક્સિજન પૂરો પાડે છે. જો હિમોગ્લોબિનનું સ્તર ઓછું હોય, તો તેને એનિમિયા કહેવામાં આવે છે. એનિમિયાના લક્ષણોમાં થાક, શ્વાસ લેવામાં તકલીફ અને ચક્કર આવવાનો સમાવેશ થઈ શકે છે.

હિમોગ્લોબિનનું સ્તર વધારવા માટે ઘણી બધી બાબતો કરી શકાય છે, જેમાં:

• આયર્નથી ભરપૂર ખોરાક ખાવો: માંસ, માછલી, ડાઈમ, કઠોળ, લીલા શાકભાજી અને આયર્નથી સમૃદ્ધ ખોરાકનો સમાવેશ કરો.
• વિટામિન સી યુક્ત ખોરાક ખાવો: વિટામિન સી શરીર દ્વારા આયર્નના શોષણમાં મદદ કરે છે. સંતરા, દ્રાક્ષ, શેમળા મરીચાં અને સ્ટ્રોબેરી જેવા ફળો અને શાકભાજીમાં વિટામિન સી ભરપૂર માત્રામાં હોય છે.
• આયર્ન સપ્લીમેન્ટ લેવું: જો તમને એનિમિયા હોય, તો તમારા ડૉક્ટર તમને આયર્ન સપ્લીમેન્ટ લેવાની સલાહ આપી શકે છે.

જો તમને થાક, શ્વાસ લેવામાં તકલીફ અથવા ચક્કર આવવા જેવા લક્ષણો અનુભવાય, તો તમારા હિમોગ્લોબિનનું સ્તર તપાસવા માટે ડૉક્ટરને મળવું મહત્વપૂર્ણ છે.

હિમોગ્લોબિન કેવી રીતે માપવામાં આવે છે?

હિમોગ્લોબિનનું સ્તર માપવા માટે ઘણી પદ્ધતિઓ છે, જેમાં શામેલ છે:

1. સંપૂર્ણ રક્ત ગણતરી (CBC):

આ એક સામાન્ય રક્ત પરીક્ષણ છે જે હિમોગ્લોબિન સહિત ઘણા બધા રક્ત કોષોના સ્તરને માપે છે. CBC લેવા માટે, તમારા હાથમાંથી થોડું લોહી લેવામાં આવશે.

2. હેમોગ્લોબિન ટેસ્ટ:

આ એક ઝડપી અને સરળ પરીક્ષણ છે જે ફક્ત હિમોગ્લોબિનના સ્તરને માપે છે. આ પરીક્ષણ માટે, તમારા આંગળીના ફુલામાંથી થોડું લોહી લેવામાં આવશે.

3. પલ્સ ઓક્સિમીટર:

આ એક નાનું ડિવાઇસ છે જે આંગળી અથવા કાનના લોબ પર મૂકવામાં આવે છે. તે તમારા રક્તમાં ઓક્સિજનનું સ્તર માપી શકે છે, જે હિમોગ્લોબિનના સ્તરનો અંદાજ કાઢવા માટે ઉપયોગમાં લઈ શકાય છે.

તમારા હિમોગ્લોબિનનું સ્તર માપવા માટે કઈ પદ્ધતિનો ઉપયોગ થાય છે તે તમારા ડૉક્ટર અને તમારી વ્યક્તિગત પરિસ્થિતિ પર આધાર રાખે છે.

તમારા હિમોગ્લોબિનનું સ્તર સામાન્ય શ્રેણીમાં છે કે કેમ તે નક્કી કરવા માટે તમારા ડૉક્ટર તમારા પરિણામોનું મૂલ્યાંકન કરશે.

જો તમને એનિમિયા હોય, તો તમારા ડૉક્ટર એનિમિયાના કારણનો ઉપચાર કરવા અને તમારા હિમોગ્લોબિનનું સ્તર વધારવા માટે સારવારની યોજના બનાવશે.

સામાન્ય હિમોગ્લોબિન સ્તર શું છે?

સામાન્ય હિમોગ્લોબિન સ્તર ઉંમર, લિંગ અને ગર્ભાવસ્થાની સ્થિતિ જેવા વિવિધ પરિબળો પર આધાર રાખે છે.

પુખ્ત વયના લોકો માટે સામાન્ય હિમોગ્લોબિન સ્તર નીચે મુજબ છે:

• પુરુષો: 13.8 થી 17.5 ગ્રામ પ્રતિ ડેસીલિટર (g/dL)
• મહિલાઓ: 12.1 થી 15.1 g/dL

ગર્ભવતી મહિલાઓ માટે સામાન્ય હિમોગ્લોબિન સ્તર થોડું ઓછું હોય છે:

• ગર્ભાવસ્થાના બીજા ત્રિમાસિકમાં: 11.6 થી 14.6 g/dL
• ગર્ભાવસ્થાના ત્રીજા ત્રિમાસિકમાં: 10.7 થી 13.8 g/dL

6 મહિનાથી 5 વર્ષની વચ્ચેના બાળકો માટે સામાન્ય હિમોગ્લોબિન સ્તર:

• 11.0 થી 13.5 g/dL

5 થી 11 વર્ષની વચ્ચેના બાળકો માટે સામાન્ય હિમોગ્લોબિન સ્તર:

• 11.5 થી 15.5 g/dL

12 થી 19 વર્ષની વચ્ચેના કિશોરો માટે સામાન્ય હિમોગ્લોબિન સ્તર:

• 12.5 થી 16.0 g/dL

65 વર્ષ અને તેથી વધુ ઉંમરના પુખ્ત વયના લોકો માટે સામાન્ય હિમોગ્લોબિન સ્તર:

• 12.0 થી 16.0 g/dL

તમારા માટે શું સામાન્ય છે તે નક્કી કરવાની શ્રેષ્ઠ રીત એ છે કે તમારા ડૉક્ટર સાથે વાત કરો. તેઓ તમારા વ્યક્તિગત પરિબળોના આધારે તમારા માટે શું સામાન્ય છે તે નક્કી કરી શકે છે અને તમારા હિમોગ્લોબિનનું સ્તર ઓછું હોવાનું કોઈ કારણ છે કે કેમ તે તપાસી શકે છે.

જો તમને એનિમિયાના લક્ષણો અનુભવાય, જેમ કે થાક, શ્વાસ લેવામાં તકલીફ અથવા ચક્કર આવવા, તો તમારા ડૉક્ટરને મળવું મહત્વપૂર્ણ છે. તેઓ તમારા હિમોગ્લોબિનનું સ્તર તપાસી શકે છે અને જો જરૂરી હોય તો સારવાર આપી શકે છે.

હિમોગ્લોબિનનું કયું સ્તર જોખમી છે?

હિમોગ્લોબિનનું નીચું સ્તર એનિમિયાની હાજરી સૂચવે છે, અને એનિમિયાનું કારણ નક્કી કરવું જોઈએ. જ્યારે સામાન્ય શ્રેણીમાં હિમોગ્લોબિન માટેના મૂલ્યો વિવિધ પ્રયોગશાળાઓ અને સાધનો વચ્ચે સહેજ બદલાઈ શકે છે; સામાન્ય રીતે, ઉપર દર્શાવેલ સામાન્ય સ્તર કરતાં નીચા મૂલ્યો વધુ તબીબી તપાસની ખાતરી આપે છે.

ઓછું હિમોગ્લોબિન સ્તરનો અર્થ શું છે?

નીચા હિમોગ્લોબિન સ્તરને એનિમિયા અથવા લો રેડ બ્લડ કાઉન્ટ તરીકે ઓળખવામાં આવે છે. લાલ રક્તકણોની સામાન્ય કરતાં ઓછી સંખ્યાને એનિમિયા તરીકે ઓળખવામાં આવે છે અને હિમોગ્લોબિનનું સ્તર આ સંખ્યાને પ્રતિબિંબિત કરે છે. એનિમિયાના ઘણા કારણો (કારણો) છે.

ઓછું હિમોગ્લોબિન સ્તરનું કારણ શું છે?

એનિમિયાના કેટલાક સામાન્ય કારણોમાં નીચેનાનો સમાવેશ થાય છે:

• લોહીની ખોટ (આઘાતજનક ઈજા, સર્જરી, રક્તસ્ત્રાવ, કોલોન કેન્સર, અથવા પેટમાં અલ્સર)
• પોષણની ઉણપ (આયર્ન, વિટામિન બી 12, ફોલેટ)
• અસ્થિ મજ્જાની સમસ્યાઓ (કેન્સર દ્વારા અસ્થિ મજ્જાની બદલી)
• કીમોથેરાપી દવાઓ દ્વારા લાલ રક્ત કોશિકાઓના સંશ્લેષણ દ્વારા દમન
• કિડની નિષ્ફળતા
• અસામાન્ય હિમોગ્લોબિન માળખું (સિકલ સેલ એનિમિયા અથવા થેલેસેમિયા)

ઓછું હિમોગ્લોબિન, પરંતુ સામાન્ય આયર્ન સ્તર શું સૂચવે છે?

અમુક ક્રોનિક રોગો સહિત દાહક પરિસ્થિતિઓમાં, શરીરમાં આયર્નનું પ્રમાણ સામાન્ય અથવા ક્યારેક વધે છે પરંતુ લોહીમાં હિમોગ્લોબિનનું નીચું સ્તર હોય છે. પર્યાપ્ત તંદુરસ્ત લાલ રક્ત કોશિકાઓ બનાવવા માટે સંગ્રહિત આયર્નના ઉપયોગને બળતરા અટકાવી શકે છે, જે એનિમિયા તરફ દોરી જાય છે.

આ સ્થિતિને બળતરાની એનિમિયા અથવા ક્રોનિક ડિસીઝ (ACD)ની એનિમિયા તરીકે ઓળખવામાં આવે છે. આ પ્રકારનો એનિમિયા એવા લોકોમાં જોવા મળે છે જેમને ચેપ, સ્વયંપ્રતિરક્ષા રોગો, કેન્સર અને ક્રોનિક કિડની ડિસીઝ જેવી સ્થિતિ હોય છે.

ઓછા હિમોગ્લોબિનનાં લક્ષણો શું છે?

જ્યારે તમને એનિમિયા હોય, ત્યારે કાં તો તમારા શરીરમાં પૂરતા પ્રમાણમાં લાલ રક્તકણો નથી અથવા તમારા લાલ રક્તકણો સારી રીતે કાર્ય કરી રહ્યાં નથી. જો તમારા લાલ રક્ત કોશિકાઓ તમારા બાકીના શરીર માટે પૂરતો ઓક્સિજન મેળવી શકતા નથી, તો તમને લક્ષણો હોઈ શકે છે જેમ કે:

• થાક: હળવા એનિમિયા સાથે પણ, તમે ખૂબ થાકેલા અને નબળાઈ અનુભવી શકો છો. થાક ઘણીવાર એનિમિયાના પ્રથમ લક્ષણોમાંનું એક છે.
• નિસ્તેજ ત્વચા અને પેઢાં: એનિમિયાનું બીજું પ્રારંભિક લક્ષણ ત્વચા અને પેઢાં છે જે સામાન્ય કરતાં નિસ્તેજ અથવા પીળાશ પડતા હોય છે.
• તાપમાનની સમસ્યાઓ: એનિમિયા વધુ બગડે છે, તેના કારણે પરસેવો વધી શકે છે અથવા હાથ અને પગ ઠંડા થઈ શકે છે.
• ચક્કર: મધ્યમ એનિમિયા તમને ચક્કર અનુભવી શકે છે (જેમ કે રૂમ ફરતો હોય) અથવા હળવા માથા (જેમ કે તમે બહાર નીકળી શકો છો).
• ઝડપી ધબકારા: ઓછા લાલ રક્ત કોશિકાઓનો અર્થ એ છે કે તમારા હૃદયને તમારા શરીરના તમામ ભાગોમાં પૂરતો ઓક્સિજન મેળવવા માટે સામાન્ય કરતાં વધુ સખત પંપ કરવો પડે છે, તેથી તમારી પલ્સ ઝડપી થઈ શકે છે. ગંભીર એનિમિયા પણ અનિયમિત ધબકારાનું કારણ બની શકે છે.
• ટિનીટસ: ટિનીટસ ધરાવતી વ્યક્તિ શાંત હોય ત્યારે પણ તેમના કાનમાં અવાજો સાંભળે છે. જ્યારે તમારા મગજને લોહી પહોંચાડવા માટે તમારા હૃદયને વધુ મહેનત કરવી પડે છે, ત્યારે તમે તમારા આંતરિક કાન દ્વારા રક્ત પ્રવાહમાં વધારો સાંભળી શકો છો. ટિનીટસને ઘણીવાર “કાનમાં રિંગિંગ” તરીકે વર્ણવવામાં આવે છે, પરંતુ એનિમિયા ધરાવતા લોકો વધુ ધબકારા અથવા હૂશિંગ અવાજ સાંભળી શકે છે.
• માથાનો દુખાવો: મધ્યમથી ગંભીર એનિમિયા વારંવાર માથાનો દુખાવો કરી શકે છે. અહીં સૂચિબદ્ધ અન્ય લક્ષણોની જેમ, માથાનો દુખાવો અન્ય કારણો ધરાવે છે અને તેનો અર્થ એ નથી કે તમને એનિમિયા છે.
• શ્વાસની તકલીફ: મધ્યમ એનિમિયા તમને સામાન્ય કરતાં વધુ ઝડપથી શ્વાસ લઈ શકે છે. જ્યારે એનિમિયા ગંભીર બને છે, ત્યારે તમને લાગે છે કે તમે તમારા શ્વાસને પકડી શકતા નથી અથવા છાતીમાં દુખાવો અનુભવી શકતા નથી.

ઉચ્ચ હિમોગ્લોબિન સ્તરનો અર્થ શું છે?

ઊંચાઈએ રહેતા લોકો અને ધૂમ્રપાન કરતા લોકોમાં સામાન્ય કરતાં વધુ હિમોગ્લોબિનનું સ્તર જોવા મળે છે. ડિહાઇડ્રેશન ખોટી રીતે ઉચ્ચ હિમોગ્લોબિન માપન ઉત્પન્ન કરે છે જે યોગ્ય પ્રવાહી સંતુલન પુનઃસ્થાપિત થાય ત્યારે અદૃશ્ય થઈ જાય છે.

ઉચ્ચ હિમોગ્લોબિન સ્તરનું કારણ શું છે?

હિમોગ્લોબિનનું ઊંચું સ્તર હોવાના કેટલાક અન્ય અચૂક કારણોમાં નીચેનાનો સમાવેશ થાય છે:

• ઉન્નત ફેફસાના રોગ (ઉદાહરણ તરીકે, એમ્ફિસીમા)
• ચોક્કસ ગાંઠો
• અસ્થિમજ્જાનો એક વિકાર જે પોલિસિથેમિયા રુબ્રા વેરા તરીકે ઓળખાય છે, અને
• રક્ત ડોપિંગ હેતુઓ માટે એથ્લેટ્સ દ્વારા દવા એરિથ્રોપોએટીન (ઇપોજેન) નો દુરુપયોગ (લાલ રક્ત કોશિકાઓનું ઉત્પાદન રાસાયણિક રીતે વધારીને શરીરમાં ઉપલબ્ધ ઓક્સિજનની માત્રામાં વધારો)

હિમોગ્લોબિન ઘટવાના કારણો શું છે?

હિમોગ્લોબિન ઘટવાના ઘણા કારણો હોઈ શકે છે, જેમાં નીચેનાનો સમાવેશ થાય છે:

આયર્નની ઉણપ: આ એ નીચા હિમોગ્લોબિનનું સૌથી સામાન્ય કારણ છે. જો તમારા શરીરમાં પૂરતું આયર્ન ન હોય, તો તે લાલ રક્ત કોષોમાં પૂરતું હિમોગ્લોબિન બનાવી શકતું નથી. આયર્નની ઉણપના ઘણા કારણો હોઈ શકે છે, જેમાં આહારમાં આયર્નનો અભાવ, લોહીનું વધુ પડતું નુકસાન અને આયર્નના શોષણમાં સમસ્યાઓનો સમાવેશ થાય છે.

વિટામિન B12 અથવા ફોલેટની ઉણપ: આ વિટામિન્સ લાલ રક્ત કોષોના નવા કોષોના નિર્માણ માટે જરૂરી છે. જો તમારા શરીરમાં પૂરતા પ્રમાણમાં વિટામિન B12 અથવા ફોલેટ ન હોય, તો તમને મેગાલોબ્લાસ્ટિક એનિમિયા થઈ શકે છે, જે એક પ્રકારનું એનિમિયા છે જે મોટા, અસામાન્ય લાલ રક્ત કોષો દ્વારા વર્ગીકૃત થયેલ છે.

કાળા ડાઘોવાળું એનિમિયા: આ એક વારસાગત રક્ત વિકાર છે જે લાલ રક્ત કોષોને અસામાન્ય આકાર આપે છે અને તેમને વહેલા નાશ પામવાનું કારણ બને છે.

ગંભીર બીમારીઓ: કિડની રોગ, કેન્સર અને રુમેટોઇડ આર્થરાઇટિસ જેવી કેટલીક ગંભીર બીમારીઓ હિમોગ્લોબિનના સ્તરને ઘટાડી શકે છે.

લોહીનું વધુ પડતું નુકસાન: ભારે માસિક સ્રાવ, ગળાના અલ્સર અને અન્ય સ્થિતિઓ જેના કારણે ભારે લોહી નીકળે છે તે હિમોગ્લોબિનના સ્તરને ઘટાડી શકે છે.

અસ્થિ મજ્જાની સમસ્યાઓ: અસ્થિ મજ્જા એ હાડકાંમાં હોય છે જ્યાં લાલ રક્ત કોષો બનાવવામાં આવે છે. અસ્થિ મજ્જાની કેટલીક સમસ્યાઓ, જેમ કે લ્યુકેમિયા, લાલ રક્ત કોષોના નવા કોષોના નિર્માણને ઘટાડી શકે છે અને હિમોગ્લોબિનના સ્તરને ઘટાડી શકે છે.

જો તમને નીચા હિમોગ્લોબિનના લક્ષણોનો અનુભવ થાય, જેમ કે થાક, શ્વાસ લેવામાં તકલીફ, ચક્કર આવવા અને ત્વચાનો રંગ પીળો પડવો, તો તમારે તમારા ડૉક્ટર સાથે વાત કરવી જોઈએ. તેઓ તમારા હિમોગ્લોબિનના સ્તરની તપાસ કરી શકે છે અને કારણ નક્કી કરવા માટે પરીક્ષણો કરી શકે છે.

હિમોગ્લોબિન શેમાંથી મળે?

હિમોગ્લોબિન મુખ્યત્વે આહારમાંથી મળે છે, ખાસ કરીને આયર્ન યુક્ત ખોરાકમાંથી. આયર્ન શરીર દ્વારા શોષાય છે અને લાલ રક્ત કોષોમાં હિમોગ્લોબિન બનાવવા માટે વપરાય છે.

હિમોગ્લોબિન વધારવા માટે આયર્નથી ભરપૂર ખોરાક ખાવાનું મહત્વપૂર્ણ છે. આ ખોરાકમાં નીચેનાનો સમાવેશ થાય છે:

• માસ: લાલ માંસ, ડુક્કરનું માંસ, ઘેટાંનું માંસ અને માછલી આયર્નના ઉત્તમ સ્ત્રોતો છે.
• પક્ષીઓ: ચિકન અને ટર્કી પણ આયર્નના સારા સ્ત્રોતો છે.
• બીજ: દાળ, કઠોળ અને સોયાબીન આયર્નના ઉત્તમ સ્ત્રોતો છે.
• પાનવાળી શાકભાજી: પાલક, શતાવરી અને બ્રોકોલી જેવી લીલી શાકભાજીમાં પણ આયર્ન હોય છે.
• ફળો: સૂકા ખજૂર, દ્રાક્ષ અને કિસમિસ આયર્નના સારા સ્ત્રોતો છે.
• ગાઢ દૂધ અને દૂધ ઉત્પાદનો: દૂધ, દહીં અને ચીઝમાં પણ આયર્ન હોય છે.

વિટામિન સી યુક્ત ખોરાક ખાવાથી શરીર દ્વારા આયર્નનું શોષણ વધારવામાં મદદ મળી શકે છે. વિટામિન સી યુક્ત ફળો અને શાકભાજીમાં સંતરા, દ્રાક્ષ, શેરીફળ, બ્રોકોલી અને ટામેટાંનો સમાવેશ થાય છે.

તમારા આહારમાં પૂરતું આયર્ન મેળવવામાં તમને મુશ્કેલી થઈ રહી હોય, તો તમારા ડૉક્ટર આયર્ન સપ્લીમેન્ટ્સ લેવાની ભલામણ કરી શકે છે.

હિમોગ્લોબિન વધારવા શું કરવાનું?

હિમોગ્લોબિન વધારવા માટે તમે ઘણી બધી બાબતો કરી શકો છો, જેમાં ડાયટમાં ફેરફાર કરવા, જીવનશૈલીમાં ફેરફાર કરવા અને જરૂર પડે તો દવાઓ લેવાનો સમાવેશ થાય છે.

ડાયટમાં ફેરફાર:

• આયર્નથી ભરપૂર ખોરાક ખાઓ: લાલ માંસ, ડુક્કરનું માંસ, માછલી, દાળ, કઠોળ, લીલા શાકભાજી, સૂકા ખજૂર, દ્રાક્ષ અને ગાઢ દૂધ જેવા ખોરાક આયર્નના સારા સ્ત્રોતો છે.
• વિટામિન સી યુક્ત ખોરાક ખાઓ: સંતરા, દ્રાક્ષ, શેરીફળ, બ્રોકોલી અને ટામેટાં જેવા ખોરાક શરીર દ્વારા આયર્નના શોષણમાં સુધારો કરે છે.
• કેફીન અને આલ્કોહોલનું સેવન મર્યાદિત કરો: આ પદાર્થો શરીર દ્વારા આયર્નના શોષણમાં વિક્ષેપ કરી શકે છે.

જીવનશૈલીમાં ફેરફાર:

• નિયમિત કસરત કરો: કસરત કરવાથી ઓક્સિજનનું પરિવહન કરવાની શરીરની ક્ષમતામાં સુધારો થઈ શકે છે અને હિમોગ્લોબિનના સ્તરમાં વધારો થઈ શકે છે.
• પૂરતી ઊંઘ લો: ઊંઘ દરમિયાન લાલ રક્ત કોષોનું નિર્માણ થાય છે.
• તમારા તણાવનું સ્તરનું સંચાલન કરો: તણાવ હિમોગ્લોબિનના સ્તરને ઘટાડી શકે છે. યોગ, ધ્યાન અથવા ઊંડી શ્વાસ લેવા જેવી તણાવ ઘટાડવાની તકનીકોનો અભ્યાસ કરો.

દવાઓ:

જો તમારા ડાયટ અને જીવનશૈલીમાં ફેરફાર કરવાથી તમારા હિમોગ્લોબિનના સ્તરમાં સુધારો ન થાય, તો તમારા ડૉક્ટર આયર્ન સપ્લીમેન્ટ્સ અથવા અન્ય દવાઓ લખી શકે છે.

હિમોગ્લોબિન વધારવા માટે કેટલીક વધારાની ટિપ્સ:

• તમારા ડૉક્ટર સાથે વાત કરો: તમારા હિમોગ્લોબિનના સ્તરને વધારવા માટે શ્રેષ્ઠ રીત વિશે તમારા ડૉક્ટર સાથે વાત કરો. તેઓ તમારા સ્વાસ્થ્યના ઇતિહાસ અને અન્ય દવાઓ કે જે તમે લઈ રહ્યા છો તેના આધારે ચોક્કસ સલાહ આપી શકશે.
• ધીરજ રાખો: હિમોગ્લોબિનના સ્તરમાં સુધારો થવામાં સમય લાગી શકે છે. તમારા ડાયટ અને જીવનશૈલીમાં ફેરફાર કર્યા પછી પણ, તમારા ડૉક્ટરોએ તમારા પ્રગતિનું મૂલ્યાંકન કરવા માટે થોડા મહિનાઓ પછી ફરીથી તમારા હિમોગ્લોબિનના સ્તરની તપાસ કરવાની જર

હિમોગ્લોબીન નું કાર્ય શું છે?

હિમોગ્લોબિન એ લાલ રક્ત કોષોમાં જોવા મળતું એક પ્રોટીન છે જે શરીરમાં ઓક્સિજનનું પરિવહન કરવાનું મહત્વપૂર્ણ કાર્ય કરે છે.

હિમોગ્લોબિનમાં આયર્ન નામનું ખનિજ હોય છે, જે ઓક્સિજનના પરમાણુઓ સાથે બંધન કરવા માટે જવાબદાર હોય છે. જ્યારે આપણે શ્વાસ લઈએ છીએ, ત્યારે ફેફસાંમાંથી ઓક્સિજન હિમોગ્લોબિન સાથે જોડાય છે અને શરીરના બધા ભાગોમાં લઈ જવામાં આવે છે.

હિમોગ્લોબિનના મુખ્ય કાર્યો નીચે મુજબ છે:

• શરીરમાં ઓક્સિજનનું પરિવહન: હિમોગ્લોબિન ફેફસાંમાંથી શરીરના બધા ભાગોમાં ઓક્સિજનનું પરિવહન કરે છે.
• કાર્બન ડાયોક્સાઇડનું પરિવહન: શરીરના કોષો દ્વારા ઉપયોગમાં લેવામાં આવતા ઓક્સિજન પછી કાર્બન ડાયોક્સાઇડમાં ફેરવાય છે. હિમોગ્લોબિન કાર્બન ડાયોક્સાઇડને શરીરના કોષોમાંથી ફેફસાંમાં પાછો લઈ જાય છે, જ્યાં તે શ્વાસ દ્વારા બહાર કાઢવામાં આવે છે.
• શરીરનું તાપમાન નિયંત્રિત કરવું: હિમોગ્લોબિન લોહીને તેનો લાલ રંગ આપે છે, જે ગરમીને શોષવામાં અને જાળવવામાં મદદ કરે છે.
• એસિડ-બેઝ સંતુલન જાળવવું: હિમોગ્લોબિન લોહીમાં એસિડ અને બેઝના સંતુલનને જાળવવામાં મદદ કરે છે.

જો તમારા શરીરમાં પૂરતું હિમોગ્લોબિન ન હોય, તો તમને એનિમિયા નામની સ્થિતિ થઈ શકે છે. એનિમિયાના લક્ષણોમાં થાક, શ્વાસ લેવામાં તકલીફ, ચક્કર આવવો અને ત્વચાનો રંગ પીળો પડવો શામેલ હોઈ શકે છે.

જો તમને આમાંથી કોઈપણ લક્ષણોનો અનુભવ થાય, તો તમારે તમારા ડૉક્ટરને મળવું જોઈએ.

હિમોગ્લોબિનનું સ્તર વધારવા શું ખાવું?

હિમોગ્લોબિનનું સ્તર વધારવા માટે તમે ઘણા બધા પૌષ્ટિક ખોરાક ખાઈ શકો છો. યાદ રાખો કે આહારમાં ફેરફાર કરવા ઉપરાંત, નિયમિત કસરત કરવી, પૂરતી ઊંઘ લેવી અને તણાવનું સ્તર ઘટાડવું પણ મહત્વપૂર્ણ છે.

આયર્નથી ભરપૂર ખોરાક:

• માનસિક માંસ: લાલ માંસ, ડુક્કરનું માંસ, ઘેટાંનું માંસ અને માછલી આયર્નના ઉત્તમ સ્ત્રોતો છે.
• પક્ષીઓ: ચિકન અને ટર્કી પણ આયર્નના સારા સ્ત્રોતો છે.
• બીજ: દાળ, કઠોળ અને સોયાબીન આયર્નના ઉત્તમ સ્ત્રોતો છે.
• પાનવાળી શાકભાજી: પાલક, શતાવરી અને બ્રોકોલી જેવી લીલી શાકભાજીમાં પણ આયર્ન હોય છે.
• ફળો: સૂકા ખજૂર, દ્રાક્ષ અને કિસમિસ આયર્નના સારા સ્ત્રોતો છે.
• ગાઢ દૂધ અને દૂધ ઉત્પાદનો: દૂધ, દહીં અને ચીઝમાં પણ આયર્ન હોય છે.

વિટામિન સી યુક્ત ખોરાક:

• વિટામિન સી શરીર દ્વારા આયર્નના શોષણમાં વધારો કરે છે. તેથી, વિટામિન સી યુક્ત ખોરાક ખાવાથી તમારા હિમોગ્લોબિનના સ્તરને વધારવામાં મદદ મળી શકે છે.
• સંતરા, દ્રાક્ષ, શેરીફળ, બ્રોકોલી અને ટામેટાં જેવા ફળો અને શાકભાજી વિટામિન સીના સારા સ્ત્રોતો છે.

અન્ય ટિપ્સ:

• આહારમાંથી મળતા આયર્નનું શોષણ વધારવા માટે વિટામિન સી યુક્ત ખોરાક સાથે આયર્નથી ભરપૂર ખોરાક ખાઓ.
• કેફીન અને આલ્કોહોલનું સેવન મર્યાદિત કરો, કારણ કે તે શરીર દ્વારા આયર્નના શોષણમાં વિક્ષેપ કરી શકે છે.
• જો તમને ગંભીર આયર્નની ઉણપ હોય, તો તમારા ડૉક્ટર આયર્ન સપ્લીમેન્ટ્સ લખી શકે છે.