સાંધાનો દુખાવો

સાંધાનો દુખાવો શું છે?

સાંધાનો દુખાવો એ શરીરના કોઈપણ સાંધામાં થતો દુખાવો, અગવડતા અથવા ખેંચાણ છે. તે એક અથવા વધુ સાંધાને અસર કરી શકે છે. ઘણી બધી સ્થિતિઓ સાંધાના દુખાવાનું કારણ બની શકે છે, જેમાં શામેલ છે:

• અસ્થિવા: આ એક સામાન્ય સ્થિતિ છે જેમાં સાંધાના કાર્ટિલેજનું ધીમે ધીમે ઘસારો થાય છે. તેનાથી દુખાવો, સોજો અને સાંધામાં કઠોરતા થઈ શકે છે.
• સંધિવા: આ એક સ્વયં-પ્રતિરક્ષા રોગ છે જે સાંધામાં સોજો અને દુખાવો પેદા કરે છે. ઘણા પ્રકારના સંધિવા છે, જેમાં સામેલ છે રુમેટોઇડ સંધિવા, સોરિયાટિક સંધિવા અને લ્યુપસ.
• ઇજા: સાંધા પર થતી ઇજા, જેમ કે મચકોડ, તાણ અથવા ભંગાણ, દુખાવો, સોજો અને અસ્થિરતાનું કારણ બની શકે છે.
• ગાઉટ: આ એક એવી સ્થિતિ છે જેમાં યુરિક એસિડના સ્ફટિકો સાંધામાં જમા થાય છે, જેનાથી તીવ્ર દુખાવો, સોજો અને લાલાશ થાય છે.
• સ્નાયુઓ અને અસ્થિબંધનોમાં તાણ: સાંધાની આસપાસના સ્નાયુઓ અને અસ્થિબંધનોમાં તાણ અથવા વધુ પડતો ઉપયોગ દુખાવોનું કારણ બની શકે છે.
• અન્ય સ્થિતિઓ: સંક્રમણ, હાડકાના કેન્સર અને કેટલીક દવાઓ સહિત અન્ય ઘણી સ્થિતિઓ પણ સાંધાના દુખાવાનું કારણ બની શકે છે.

સાંધાના દુખાવાના લક્ષણો કારણની સ્થિતિ પર આધાર રાખે છે. સામાન્ય લક્ષણોમાં શામેલ છે:

• દુખાવો
• સોજો
• કઠોરતા
• લાલાશ
• ગરમી
• સાંધામાં હલનચલનની મર્યાદા
• ક્રિકિંગ અથવા પોપિંગ અવાજો

જો તમને સાંધાના દુખાવાના કોઈપણ લક્ષણોનો અનુભવ થાય, તો તમારે ડૉક્ટરને મળવું જોઈએ. ડૉક્ટર તમારા દુખાવાનું કારણ નક્કી કરવા માટે શારીરિક પરીક્ષા અને ટેસ્ટ કરશે. સારવાર કારણ પર આધાર રાખે છે, પરંતુ તેમાં દવાઓ, ફિઝીકલ થેરાપી, સર્જરી અથવા જીવનશૈલીમાં ફેરફારનો સમાવેશ થઈ શકે છે.

શરીરના સાંધાની શરીરરચના

શરીરના સાંધા બે અથવા વધુ હાડકાંને જોડતા સંકુલ સ્થાપત્યો છે. તે હલનચલનને સક્ષમ કરે છે અને હાડકાંને એકબીજા સાથે ઘસવાથી રોકે છે. દરેક સાંધામાં ઘણા બધા ભાગો હોય છે, જેમાં શામેલ છે:

• હાડકા:સાંધા બનાવતા હાડકાના અંત કાર્ટિલેજથી ઢંકાયેલા હોય છે, જે એક સુગમ, ગાદીવાળું પદાર્થ છે.
• કાર્ટિલેજ: કાર્ટિલેજ હાડકાં વચ્ચે ઘર્ષણ ઘટાડવામાં અને આંચકો શોષવામાં મદદ કરે છે.
• સાયનોવિયલ ઝારણ: સાયનોવિયલ ઝારણ એ સાંધાને ઘેરતી પોલાણ છે. તે સિનોવિયલ પ્રવાહીનું ઉત્પાદન કરે છે, જે સાંધાને લુબ્રિકેટ કરવામાં અને પોષણ આપવામાં મદદ કરે છે.
• સાયનોવિયલ પ્રવાહી: સાયનોવિયલ પ્રવાહી એ એક પાતળું, ચીકણું પ્રવાહી છે જે સાંધાને લુબ્રિકેટ કરે છે અને ઘર્ષણ ઘટાડે છે.
• સ્નાયુઓ અને અસ્થિબંધનો: સ્નાયુઓ અને અસ્થિબંધનો સાંધાને એકસાથે રાખવામાં અને તેને સ્થિરતા પ્રદાન કરવામાં મદદ કરે છે.
• ટેન્ડન્સ: ટેન્ડન્સ એ સ્નાયુઓના બેન્ડ છે જે સ્નાયુઓને હાડકાં સાથે જોડે છે.
• લિગામેન્ટ્સ: લિગામેન્ટ્સ એ બંધન પેશીઓના બેન્ડ છે જે હાડકાંને એકબીજા સાથે જોડે છે.
• સાંધાને ત્રણ મુખ્ય પ્રકારોમાં વર્ગીકૃત કરી શકાય છે:
• ગોળાકાર સાંધા: ગોળાકાર સાંધા બે હાડકાંના ગોળાકાર અંતને જોડે છે. તે વિવિધ દિશાઓમાં વિશાળ શ્રેણીની હલનચલનની મંજૂરી આપે છે. ખભા અને હિપ સાંધા ગોળાકાર સાંધાના ઉદાહરણો છે.
• હિંજ સાંધા: હિંજ સાંધા એક દિશામાં આગળ અને પાછળની હલનચલનની મંજૂરી આપે છે. કોણી અને ગોઠણના સાંધા હિંજ સાંધાના ઉદાહરણો છે.
• પિવોટ સાંધા: પિવોટ સાંધા એક હાડકાંને બીજાની આસપાસ ઘૂમવાની મંજૂરી આપે છે. ગરદન અને હાથમથાના સાંધા પિવોટ સાંધાના ઉદાહરણો છે.
• સાંધા શરીરના હલનચલન માટે આવશ્યક છે. તેઓ આપણને ચાલવા, દોડવા, કૂદવા

સાંધાના દુખાવાના કારણો શું છે?

સાંધાના દુખાવાના ઘણાં કારણો હોઈ શકે છે, જેમાં શામેલ છે:

અસ્થિવા: આ એક સામાન્ય સ્થિતિ છે જેમાં સાંધાના કાર્ટિલેજનું ધીમે ધીમે ઘસારો થાય છે. તેનાથી દુખાવો, સોજો અને સાંધામાં કઠોરતા થઈ શકે છે.

સંધિવા: આ એક સ્વયં-પ્રતિરક્ષા રોગ છે જે સાંધામાં સોજો અને દુખાવો પેદા કરે છે. ઘણા પ્રકારના સંધિવા છે, જેમાં સામેલ છે રુમેટોઇડ સંધિવા, સોરિયાટિક સંધિવા અને લ્યુપસ.

ઇજા: સાંધા પર થતી ઇજા, જેમ કે મચકોડ, તાણ અથવા ભંગાણ, દુખાવો, સોજો અને અસ્થિરતાનું કારણ બની શકે છે.

સંધિવા: આ એક સ્થિતિ છે જેમાં સાંધાને ઘેરતી થેલીમાં સોજો આવે છે. તેનાથી દુખાવો, સોજો અને લાલાશ થઈ શકે છે.

ગાઉટ: આ એક એવી સ્થિતિ છે જેમાં યુરિક એસિડના સ્ફટિકો સાંધામાં જમા થાય છે, જેનાથી તીવ્ર દુખાવો, સોજો અને લાલાશ થાય છે.

સ્નાયુઓ અને અસ્થિબંધનોમાં તાણ: સાંધાની આસપાસના સ્નાયુઓ અને અસ્થિબંધનોમાં તાણ અથવા વધુ પડતો ઉપયોગ દુખાવોનું કારણ બની શકે છે.

અન્ય સ્થિતિઓ: સંક્રમણ, હાડકાના કેન્સર અને કેટલીક દવાઓ સહિત અન્ય ઘણી સ્થિતિઓ પણ સાંધાના દુખાવાનું કારણ બની શકે છે.

તમારા સાંધાના દુખાવાનું કારણ નક્કી કરવા માટે ડૉક્ટરની મુલાકાત લેવી મહત્વપૂર્ણ છે. ડૉક્ટર તમારા દુખાવાનું મૂલ્યાંકન કરવા માટે શારીરિક પરીક્ષા અને ટેસ્ટ કરશે. સારવાર કારણ પર આધાર રાખે છે, પરંતુ તેમાં દવાઓ, ફિઝીકલ થેરાપી, સર્જરી અથવા જીવનશૈલીમાં ફેરફારનો સમાવેશ થઈ શકે છે.

સાંધાના દુખાવાના ચિહ્નો અને લક્ષણો શું છે?

સાંધાના દુખાવાના ઘણા બધા ચિહ્નો અને લક્ષણો હોઈ શકે છે, જેમાં શામેલ છે:

• દુખાવો: આ સાંધાના દુખાવાનું સૌથી સામાન્ય લક્ષણ છે. દુખાવો તીવ્ર અથવા સતત હોઈ શકે છે, અને તે સાંધાને હલાવવા અથવા તેના પર વજન નાખવાથી વધુ ખરાબ થઈ શકે છે.
• સોજો: સાંધા ફૂલેલા અથવા તંગ લાગી શકે છે.
• કઠોરતા: સાંધા ખસેડવામાં મુશ્કેલી થઈ શકે છે, ખાસ કરીને સવારે અથવા લાંબા સમય સુધી બેસ્યા પછી.
• લાલાશ: સાંધાની ત્વચા લાલ થઈ શકે છે.
• ગરમી: સાંધાને સ્પર્શ કરવાથી ગરમ લાગી શકે છે.
• સાંધામાં હલનચલનની મર્યાદા: સાંધાને સામાન્ય રીતે જેટલું હલાવી શકાય તેટલું હલાવવામાં મુશ્કેલી થઈ શકે છે.
• ક્રિકિંગ અથવા પોપિંગ અવાજો: સાંધાને હલાવવાથી ક્રિકિંગ અથવા પોપિંગ અવાજો આવી શકે છે.

જો તમને આમાંના કોઈપણ ચિહ્નો અથવા લક્ષણોનો અનુભવ થાય, તો ડૉક્ટરને મળવું મહત્વપૂર્ણ છે.

સાંધાના દુખાવાનું જોખમ કોને વધારે છે?

ઘણા પરિબળો છે જે સાંધાના દુખાવાના જોખમને વધારી શકે છે, જેમાં શામેલ છે:

વય: જેમ જેમ આપણી ઉંમર વધે છે તેમ તેમ સાંધાના કાર્ટિલેજનું ધીમે ધીમે ઘસારો થાય છે, જેનાથી અસ્થિવા જેવી સ્થિતિઓ થવાનું જોખમ વધે છે.

વજન: વધારાનું વજન સાંધા, ખાસ કરીને ઘૂંટણ અને હિપ પર વધારાનું દબાણ મૂકી શકે છે, જેનાથી સાંધાના દુખાવા અને અસ્થિવાનું જોખમ વધે છે.

ઇજા: સાંધા પર થતી ઇજા, જેમ કે મચકોડ, તાણ અથવા ભંગાણ, સાંધાના દુખાવા અને અસ્થિવાના વિકાસનું જોખમ વધારી શકે છે.

વ્યવસાય અથવા રમતગમત: જે લોકો એવી નોકરીઓ અથવા રમતગમત કરે છે જે સાંધા પર પુનરાવર્તિત તાણ અથવા આઘાત મૂકે છે તેઓ સાંધાના દુખાવા અને અસ્થિવાના વિકાસનું જોખમ વધુ ધરાવે છે.

પારિવારિક ઇતિહાસ: જો તમારા પરિવારમાં કોઈને અસ્થિવા અથવા અન્ય સાંધાની સમસ્યાઓ હોય, તો તમને તે થવાનું જોખમ વધુ હોઈ શકે છે.

અન્ય સ્થિતિઓ: કેટલીક અન્ય સ્થિતિઓ, જેમ કે રુમેટોઇડ સંધિવા, સોરિયાટિક સંધિવા અને લ્યુપસ, સાંધાના દુખાવાનું જોખમ પણ વધારી શકે છે.

સાંધાના દુખાવાથી સંબંધિત કયા રોગો છે?

સાંધાના દુખાવા સાથે સંકળાયેલા ઘણા બધા રોગો છે, જેમાં શામેલ છે:

• અસ્થિવા:આ એક સામાન્ય સ્થિતિ છે જેમાં સાંધાના કાર્ટિલેજનું ધીમે ધીમે ઘસારો થાય છે. તેનાથી દુખાવો, સોજો અને સાંધામાં કઠોરતા થઈ શકે છે.
• સંધિવા:આ એક સ્વયં-પ્રતિરક્ષા રોગ છે જે સાંધામાં સોજો અને દુખાવો પેદા કરે છે. ઘણા પ્રકારના સંધિવા છે, જેમાં સામેલ છે રુમેટોઇડ સંધિવા, સોરિયાટિક સંધિવા અને લ્યુપસ.
• ઇજા:સાંધા પર થતી ઇજા, જેમ કે મચકોડ, તાણ અથવા ભંગાણ, દુખાવો, સોજો અને અસ્થિરતાનું કારણ બની શકે છે.
• બર્સાઇટિસ:આ એક એવી સ્થિતિ છે જેમાં સાંધાને ઘેરતી થેલીમાં સોજો આવે છે. તેનાથી દુખાવો, સોજો અને લાલાશ થઈ શકે છે.
• ગાઉટ:આ એક એવી સ્થિતિ છે જેમાં યુરિક એસિડના સ્ફટિકો સાંધામાં જમા થાય છે, જેનાથી તીવ્ર દુખાવો, સોજો અને લાલાશ થાય છે.
• ટેન્ડિનિટિસ:આ એવી સ્થિતિ છે જેમાં સ્નાયુઓને હાડકા સાથે જોડતી સ્નાયુઓમાં સોજો આવે છે. તેનાથી દુખાવો, સોજો અને કોમળતા થઈ શકે છે.
• લાઇગામેન્ટ ઇન્જરી:આ એવી સ્થિતિ છે જેમાં હાડકાંને એકસાથે જોડતી પટ્ટીઓમાં તાણ અથવા ભંગાણ થાય છે. તેનાથી દુખાવો, સોજો અને અસ્થિરતા થઈ શકે છે.
• મેનિસ્કસ ઇન્જરી: આ એવી સ્થિતિ છે જેમાં હાડકાં વચ્ચેના ગાદીવાળા કાર્ટિલેજમાં ઇજા થાય છે. તેનાથી દુખાવો, સોજો અને અસ્થિરતા થઈ શકે છે.
• સંધિવા:આ એક એવી સ્થિતિ છે જેમાં હાડકાંના છેડા પર રક્ષણાત્મક કાર્ટિલેજનું ધીમે ધીમે ઘસારો થાય છે. તેનાથી દુખાવો, સોજો અને સાંધામાં કઠોરતા થઈ શકે છે.

સાંધાના દુખાવાનું નિદાન કેવી રીતે કરવું?

સાંધાના દુખાવાનું નિદાન કરવા માટે ડૉક્ટર ઘણી બધી પદ્ધતિઓનો ઉપયોગ કરી શકે છે, જેમાં શામેલ છે:

શારીરિક પરીક્ષા: ડૉક્ટર તમારા સાંધાઓની તપાસ કરશે, તેમને હલાવશે અને ખસેડશે અને કોઈપણ દુખાવો, સોજો અથવા કઠોરતા તપાસશે. છબીઓ: ડૉક્ટર તમારા સાંધાઓના X-રે, MRI અથવા CT સ્કેન લેવાનું ઓર્ડર આપી શકે છે જેથી હાડકા અને કાર્ટિલેજમાં કોઈપણ નુકસાન જોઈ શકાય. રક્ત પરીક્ષણો: ડૉક્ટર સંધિવા અથવા અન્ય સ્થિતિઓ જે સાંધાના દુખાવાનું કારણ બની શકે છે તેને નકારી કાઢવા માટે રક્ત પરીક્ષણો કરી શકે છે. અન્ય પરીક્ષણો: ડૉક્ટર સંધિવાના પ્રકાર અથવા સાંધાના દુખાવાના અન્ય કારણો નક્કી કરવા માટે અન્ય પરીક્ષણો કરી શકે છે.

ડૉક્ટર તમારા લક્ષણો, તમારી તબીબી ઇતિહાસ અને શારીરિક પરીક્ષાના પરિણામોના આધારે સાંધાના દુખાવાનું નિદાન કરશે.

સાંધાના દુખાવાના નિદાનમાં મદદ કરી શકે તેવી કેટલીક સામાન્ય શારીરિક પરીક્ષાઓમાં શામેલ છે:

• સાંધાની તપાસ: ડૉક્ટર તમારા સાંધાઓની તપાસ કરશે, તેમને હલાવશે અને ખસેડશે અને કોઈપણ દુખાવો, સોજો અથવા કઠોરતા તપાસશે.
• સાંધાની ગતિની શ્રેણીનું પરીક્ષણ: ડૉક્ટર દરેક સાંધા કેટલું દૂર ખસી શકે છે તે તપાસશે.
• સાંધાની સ્થિરતાનું પરીક્ષણ: ડૉક્ટર સાંધા કેટલો સ્થિર છે તે તપાસશે.
• સ્નાયુઓની શક્તિનું પરીક્ષણ: ડૉક્ટર સાંધાની આસપાસના સ્નાયુઓની શક્તિનું પરીક્ષણ કરશે.

સાંધાના દુખાવાના નિદાનમાં મદદ કરી શકે તેવી કેટલીક સામાન્ય છબી પરીક્ષાઓમાં શામેલ છે:

• X-રે: X-રે હાડકાંની છબીઓ બનાવે છે. તે સાંધામાં કોઈપણ હાડકાના નુકસાન, જેમ કે ભંગાણ અથવા અસ્થિવા, દર્શાવી શકે છે.
• MRI: MRI હાડકાં, સ્નાયુઓ, કાર્ટિલેજ અને અન્ય નરમ પેશીઓની વિગતવાર છબીઓ બનાવે છે. તે સાંધામાં કોઈપણ નુકસાનનું નિદાન કરવામાં મદદ કરી શકે છે જે X-રે દ્વારા દેખાતું નથી.
• CT સ્કેન: CT સ્કેન X-રેની શ્રેણી છે જે હાડકાં, સ્નાયુઓ

સાંધાના દુખાવાની સારવાર શું છે?

સાંધાના દુખાવાની સારવાર કારણ પર આધાર રાખે છે. કેટલાક સામાન્ય સારવાર વિકલ્પોમાં શામેલ છે:

દવાઓ:

• ઓવર-ધ-counter દવાઓ: ઇબુપ્રોફેન (એડવિલ, મોટ્રિન) અને એસિટામિનોફેન (ટાઇલેનોલ) જેવી ઓવર-ધ-counter દવાઓ દુખાવો અને સોજો ઘટાડવામાં મદદ કરી શકે છે.
• પ્રિસ્ક્રિપ્શન દવાઓ: જો ઓવર-ધ-counter દવાઓ પૂરતી ન હોય, તો ડૉક્ટર વધુ મજબૂત દવાઓ, જેમ કે નોન-સ્ટીરોઇડલ એન્ટી-ઇન્ફ્લેમેટરી ડ્રગ્સ (NSAIDs) અથવા કોર્ટિકોસ્ટીરોઇડ્સ લખી શકે છે.
• રોગ-સુધારક દવાઓ: જો સાંધાના દુખાવાનું કારણ સંધિવા જેવી સ્થિતિ હોય, તો ડૉક્ટર રોગ-સુધારક દવાઓ લખી શકે છે જે રોગની પ્રગતિને ધીમી કરવામાં મદદ કરી શકે છે.

ફિઝીકલ થેરાપી:

• વ્યાયામ: ફિઝીકલથેરાપિસ્ટ તમને તમારા સાંધાની ગતિની શ્રેણી અને શક્તિ સુધારવા માટે વ્યાયામો શીખવી શકે છે.
• સ્ટ્રેચિંગ: ફિઝીકલ થેરાપિસ્ટ તમને તમારા સ્નાયુઓને ખેંચવા માટે શીખવી શકે છે જેથી સાંધાની ગતિની શ્રેણીમાં સુધારો થાય અને દુખાવો ઘટે.
• આઇસ અને ગરમી: ફિઝીકલ થેરાપિસ્ટ સોજો અને દુખાવો ઘટાડવા માટે બરફ અથવા ગરમીનો ઉપયોગ કરવાની ભલામણ કરી શકે છે.

અન્ય સારવાર:

• ઇન્જેક્શન: ડૉક્ટર સાંધામાં દવાઓ, જેમ કે કોર્ટિકોસ્ટીરોઇડ્સ અથવા હાયલુરોનિક એસિડ ઇન્જેક્ટ કરી શકે છે.
• સર્જરી: ગંભીર કિસ્સાઓમાં, સાંધાને બદલવા અથવા સમારકામ કરવા માટે સર્જરી જરૂરી બની શકે છે.

જીવનશૈલીમાં ફેરફાર:

• વજન ઘટાડવું: જો તમે વધારે વજન ધરાવો છો, તો વજન ઘટાડવાથી તમારા સાંધા પરના દબાણને ઘટાડવામાં મદદ મળી શકે છે અને સાંધાના દુખાવામાં સુધારો થઈ શકે છે.
• વ્યાયામ: નિયમિત વ્યાયામ કરવાથી સાંધાને મજબૂત બનાવવામાં અને સાંધાની ગતિની શ્રેણી અને લવચીકતામાં સુધારો કરવામાં મદદ મળી શકે છે.
• આરામ: જો તમારા સાંધામાં દુખાવો થાય, તો તેમને આરામ આપો અને તેમનો વધુ પડતો ઉપયોગ કરવાનું ટાળો.

સાંધાના દુખાવાની ઓર્થોપેડિક સારવાર શું છે?

સાંધાના દુખાવાની ઓર્થોપેડિક સારવાર ડૉક્ટર દ્વારા નક્કી કરવામાં આવે છે, જે દુખાવાના મૂળ કારણ પર આધાર રાખે છે.

કેટલાક સામાન્ય ઓર્થોપેડિક સારવાર વિકલ્પોમાં શામેલ છે:

ફિઝીકલ થેરાપી:

• વ્યાયામ: ફિઝીકલ થેરાપિસ્ટ તમને તમારા સાંધાની ગતિની શ્રેણી અને શક્તિ સુધારવા માટે કસરતો શીખવી શકે છે.
• સ્ટ્રેચિંગ: ફિઝીકલ થેરાપિસ્ટ તમને તમારા સ્નાયુઓને ખેંચવા માટે શીખવી શકે છે જેથી સાંધાની ગતિની શ્રેણીમાં સુધારો થાય અને દુખાવો ઘટે.
• આઇસ અને ગરમી: ફિઝીકલ થેરાપિસ્ટ સોજો અને દુખાવો ઘટાડવા માટે બરફ અથવા ગરમીનો ઉપયોગ કરવાની ભલામણ કરી શકે છે.

ઇન્જેક્શન:

• કોર્ટિકોસ્ટીરોઇડ ઇન્જેક્શન: ડૉક્ટર સાંધામાં કોર્ટિકોસ્ટીરોઇડ નામની દવા ઇન્જેક્ટ કરી શકે છે જે સોજો અને દુખાવો ઘટાડવામાં મદદ કરી શકે છે.
• હાયલુરોનિક એસિડ ઇન્જેક્શન: હાયલુરોનિક એસિડ એ કુદરતી પદાર્થ છે જે સાંધાના કાર્ટિલેજમાં જોવા મળે છે. ઇન્જેક્શન સાંધાને કુશન કરવા અને દુખાવો ઘટાડવામાં મદદ કરી શકે છે.

સર્જરી:

• અસ્થિવા સર્જરી: ગંભીર અસ્થિવાના કિસ્સાઓમાં, ડૉક્ટર સાંધાને બદલવા અથવા સમારકામ કરવા માટે સર્જરી કરી શકે છે. ઘણા પ્રકારની અસ્થિવા સર્જરી ઉપલબ્ધ છે, જેમાં શામેલ છે:
  • ટોટલ જોઇન્ટ રિપ્લેસમેન્ટ: આ સર્જરીમાં સાંધાના નુકસાન પામેલા ભાગોને ધાતુ, પ્લાસ્ટિક અથવા સિરામિકના કૃત્રિમ ઇમ્પ્લાન્ટ સાથે બદલવામાં આવે છે.
  • આર્થ્રોસ્કોપી: આ એક પ્રકારની શસ્ત્રક્રિયા છે જેમાં સર્જન નાના છિદ્રો દ્વારા સાંધામાં નાના કેમેરા અને સાધનો દાખલ કરે છે. આ સર્જનને સાંધાના અંદરના ભાગોને જોવા અને સમારકામ કરવાની મંજૂરી આપે છે.
• અન્ય સર્જરીઓ: અન્ય પ્રકારની ઓર્થોપેડિક સર્જરી પણ ઉપલબ્ધ છે જે સાંધાના દુખાવાને સંબોધવા માટે ઉપયોગ કરી શકાય છે, જેમ કે હાડકાનું ફ્યુઝન અથવા સાંધાનું રિઅલાઇનમેન્ટ.

સાંધાના દુખાવાની ફિઝીયોથેરાપી સારવાર શું છે?

સાંધાના દુખાવા માટે ફિઝીયોથેરાપી એ એક મહત્વપૂર્ણ સારવાર વિકલ્પ છે જે દુખાવો ઘટાડવા, ગતિશીલતામાં સુધારો કરવા અને સાંધાના કાર્યને પુનઃસ્થાપિત કરવામાં મદદ કરી શકે છે.

ફિઝીયોથેરાપિસ્ટ દ્વારા સૂચવવામાં આવતી સામાન્ય ફિઝીયોથેરાપી સારવારમાં શામેલ હોઈ શકે છે:

વ્યાયામ:

• શક્તિ તાલીમ: આ વ્યાયામો નબળા સ્નાયુઓને મજબૂત બનાવવા પર ધ્યાન કેન્દ્રિત કરે છે જે સાંધાને સહાય કરે છે અને તેમને સ્થિર કરે છે.
• ગતિની શ્રેણી વ્યાયામ: આ વ્યાયામો સાંધાની ગતિની શ્રેણીમાં સુધારો કરવામાં મદદ કરે છે જેથી તમે વધુ સરળતાથી ખસી શકો.
• સ્વાસ્થ્ય અને સુખાકારી માટે વ્યાયામ: આ વ્યાયામો હૃદયના સ્વાસ્થ્યમાં સુધારો કરવા અને વજન ઘટાડવામાં મદદ કરી શકે છે, જે સાંધા પરના તણાવને ઘટાડી શકે છે.

સ્ટ્રેચિંગ:

• સ્નાયુઓને ખેંચવાથી: તે સાંધાની આસપાસના સ્નાયુઓને લંબાવી અને શિથિલ કરવામાં મદદ કરે છે, જે ગતિની શ્રેણી અને દુખાવો ઘટાડવામાં સુધારો કરી શકે છે.

પેઇન મેનેજમેન્ટ ટેકનિક:

• બરફ અને ગરમી: બરફ સોજો અને દુખાવો ઘટાડવામાં મદદ કરી શકે છે, જ્યારે ગરમી સ્નાયુઓને ગરમ કરી શકે છે અને દુખાવો ઘટાડી શકે છે.
• ટ્રાન્સઇલેક્ટ્રિકલ ઉત્તેજના (TENS): TENS એ એક પ્રકારનું ઉપકરણ છે જે ત્વચા દ્વારા વીજળીના સંકેતો મોકલે છે જે દુખાવો ઘટાડવામાં મદદ કરી શકે છે.
• અલ્ટ્રાસાઉન્ડ: અલ્ટ્રાસાઉન્ડ એક પ્રકારની અવાજની તરંગો છે જેનો ઉપયોગ સોજો અને દુખાવો ઘટાડવા માટે થઈ શકે છે.

માન્યુઅલ થેરાપી:

• જોડાણ મોબિલાઇઝેશન: આ તકનીકમાં સાંધાને હળવાથી ખસેડવાનો સમાવેશ થાય છે જે ગતિની શ્રેણી અને કાર્યમાં સુધારો કરવામાં મદદ કરી શકે છે.
• માસાજ: માસાજ સ્નાયુઓમાં તણાવ અને તાણ ઘટાડવામાં મદદ કરી શકે છે, જે દુખાવો ઘટાડી શકે છે અને રક્ત પરિભ્રમણમાં સુધારો કરી શકે છે.

સાંધાના દુખાવા માટે ઘરેલું ઉપચાર શું છે?

સાંધાના દુખાવા માટે ઘણા ઘરેલું ઉપચાર છે જે દુખાવો અને સોજો ઘટાડવામાં મદદ કરી શકે છે. જો કે, યાદ રાખો કે આ ઉપચારો કોઈપણ તબીબી સારવારનો વિકલ્પ નથી. જો તમને તીવ્ર અથવા કાયમી સાંધાના દુખાવો થાય, તો યોગ્ય નિદાન અને સારવાર માટે તમારે હંમેશા ડૉક્ટરની સલાહ લેવી જોઈએ.

અહીં કેટલાક સામાન્ય ઘરેલું ઉપચારો છે જે તમે અજમાવી શકો છો:

આરામ: તમારા સાંધાને આરામ આપો અને તેનો વધુ પડતો ઉપયોગ કરવાનું ટાળો. જો તમને કોઈ ચોક્કસ સાંધામાં દુખાવો થતો હોય, તો તે સાંધા પર વધુ દબાણ પડતું અટકાવવા માટે તમારે કસરત અથવા અન્ય પ્રવૃત્તિઓને સમાયોજિત કરવાની જરૂર પડી શકે છે.

બરફ: બરફ સોજો અને દુખાવો ઘટાડવામાં મદદ કરી શકે છે. સોજાવાળા વિસ્તાર પર 20 મિનિટ માટે બરફનો પેક લગાવો, દિવસમાં ઘણી વખત. બરફના પેક અને તમારી ત્વચા વચ્ચે પાતળું કપડું અથવા ટુવાલ રાખવાનું ભૂલશો નહીં.

ગરમી: ગરમી સ્નાયુઓને શાંત કરી શકે છે અને દુખાવો ઘટાડી શકે છે. સોજાવાળા વિસ્તાર પર ગરમ પાણીની બોટલ અથવા ગરમ કપડું લગાવો, 20 મિનિટ સુધી, દિવસમાં ઘણી વખત.

ઓવર-ધ-counter દવાઓ: ઇબુપ્રોફેન (એડવિલ, મોટ્રિન) અથવા એસિટામિનોફેન (ટાઇલેનોલ) જેવી ઓવર-ધ-counter દવાઓ દુખાવો અને સોજો ઘટાડવામાં મદદ કરી શકે છે. સૂચનાઓનું પાલન કરવાનું અને ભલામણ કરેલ માત્રા કરતાં વધુ ન લેવાનું ભૂલશો નહીં.

સપોર્ટ: સાંધાને સહાય અને સ્થિર કરવા માટે બ્રેસ, બેન્ડેજ અથવા ટેપનો ઉપયોગ કરો. આ ખાસ કરીને મદદરૂપ થઈ શકે છે જો તમને સાંધામાં અસ્થિરતા અથવા નબળાઈ અનુભવાય.

સ્ટ્રેચિંગ અને વ્યાયામ: એકવાર તમારા સાંધાના દુખાવાનો તીવ્ર તબક્કો ઓછો થઈ જાય, પછી નિયમિત સ્ટ્રેચિંગ અને વ્યાયામ શરૂ કરવાથી ગતિની શ્રેણી, સ્નાયુઓની શક્તિ અને સાંધાના કાર્યમાં સુધારો થઈ શકે છે. જો કે, કોઈપણ નવી કસરત શરૂ કરતા પહેલા તમારા ડૉક્ટર અથવા ફિઝીયોથેરાપિસ્ટ સાથે વાત કરો.

સાંધાનો દુખાવો કેવી રીતે અટકાવવો?

સાંધાના દુખાવાને અટકાવવા માટે તમે ઘણા બધા પગલાં લઈ શકો છો:

વજન નિયંત્રણ: જો તમે વધારે વજન ધરાવો છો, તો વજન ઘટાડવું તમારા સાંધા પરના દબાણને ઘટાડવામાં મદદ કરી શકે છે અને સાંધાના દુખાવાના જોખમને ઘટાડી શકે છે.

નિયમિત વ્યાયામ: નિયમિત વ્યાયામ કરવાથી સાંધાને મજબૂત બનાવવામાં, ગતિની શ્રેણીમાં સુધારો કરવામાં અને વજન નિયંત્રણમાં રાખવામાં મદદ મળી શકે છે.

શક્તિ તાલીમ: શક્તિ તાલીમના વ્યાયામો કરવાથી સાંધાની આસપાસના સ્નાયુઓને મજબૂત બનાવવામાં મદદ મળી શકે છે, જે સાંધાને સહાય કરે છે અને તેમને સ્થિર કરે છે.

સ્ટ્રેચિંગ: નિયમિત સ્ટ્રેચિંગ કરવાથી સાંધાની ગતિની શ્રેણીમાં સુધારો થઈ શકે છે અને ઇજાનું જોખમ ઘટાડી શકાય છે.

સંતુલન વ્યાયામ: સંતુલન વ્યાયામ કરવાથી પડી જવાનું જોખમ ઘટાડવામાં મદદ મળી શકે છે, જે સાંધાના દુખાવાનું એક સામાન્ય કારણ છે.

સુરક્ષિત તકનીકોનો ઉપયોગ કરો: જ્યારે તમે વસ્તુઓ ઉપાડો છો અથવા ખસેડો છો ત્યારે યોગ્ય તકનીકોનો ઉપયોગ કરો જેથી તમારા સાંધા પર તાણ ન આવે. આરામ કરો: પૂરતો આરામ કરો જેથી તમારા શરીરને પુનઃપ્રાપ્ત કરવાનો સમય મળે.

ધૂમ્રપાન ટાળો: ધૂમ્રપાન સાંધાના કાર્ટિલેજને નુકસાન પહોંચાડી શકે છે અને સાંધાના દુખાવાના જોખમને વધારી શકે છે.

સ્વસ્થ આહાર લો: સ્વસ્થ આહાર લેવાથી તમારા સાંધાને સ્વસ્થ રાખવા માટે જરૂરી પોષક તત્વો મળી શકે છે. તમારા ડૉક્ટર સાથે વાત કરો: જો તમને સાંધાના દુખાવાનો ઇતિહાસ હોય, તો તમારા ડૉક્ટર સાથે વાત કરો કે તમારા જોખમને ઘટાડવા માટે તમે શું કરી શકો છો.

અહીં કેટલાક વધારાના ટીપ્સ છે જે સાંધાના દુખાવાને અટકાવવામાં મદદ કરી શકે છે:

• યોગ્ય જૂતા પહેરો: તમારા પગને ટેકો આપતા અને આરામદાયક જૂતા પહેરો.
• ગરમ અને ઠંડા તાપમાનથી સાવચેત રહો: તમારા સાંધાને ખૂબ ગરમ અથવા ખૂબ ઠંડા તાપમાનથી બચાવો.
• તમારા સાંધા પર વધુ પડતો દબાણ ટાળો:

સાંધાના દુખાવાની જટિલતાઓ

જો સાંધાના દુખાવાની સારવાર ન કરવામાં આવે તો તે ઘણી જટિલતાઓનું કારણ બની શકે છે.

કેટલીક સંભવિત જટિલતાઓમાં શામેલ છે:

• સ્થાયી નુકસાન: જો સાંધાના કાર્ટિલેજને નુકસાન પહોંચે છે, તો તે સ્થાયી રીતે નુકસાન પામી શકે છે અને ગંભીર અસ્થિવા તરફ દોરી શકે છે.
• સાંધાની વિકૃતિ: સમય જતાં, નુકસાન પામેલા સાંધા વિકૃત થઈ શકે છે અને ખસેડવામાં મુશ્કેલ બની શકે છે.
• સીમિત ગતિશીલતા: સાંધાના દુખાવાને કારણે તમે તમારા સાંધાને જેટલું ખસેડી શકો છો તેટલું ખસેડી શકશો નહીં, જે તમારી દૈનિક પ્રવૃત્તિઓ કરવાની ક્ષમતાને મર્યાદિત કરી શકે છે.
• બળતરા: ગંભીર સાંધાના દુખાવાને કારણે બળતરા અને થાક થઈ શકે છે.
• માનસિક સ્વાસ્થ્યની સમસ્યાઓ: કાયમી દુખાવો હતાશા અને ચિંતા તરફ દોરી શકે છે.

અન્ય સંભવિત જટિલતાઓમાં શામેલ છે:

• સંક્રમણ: જો સાંધામાં ચેપ લાગે છે, તો તે ગંભીર સ્વાસ્થ્ય સમસ્યાઓનું કારણ બની શકે છે.
• અસ્થિભંગ: નબળા હાડકા સાંધાના દુખાવાને કારણે ભંગાવાની સંભાવના વધુ હોય છે.
• દવાઓના આડઅસરો: સાંધાના દુખાવાની સારવાર માટે ઉપયોગમાં લેવાતી કેટલીક દવાઓના આડઅસરો થઈ શકે છે.

જો તમને સાંધાના દુખાવો થતો હોય, તો તમારા ડૉક્ટર સાથે વાત કરવી મહત્વપૂર્ણ છે જેથી તેઓ કારણનું નિદાન કરી શકે અને યોગ્ય સારવારની ભલામણ કરી શકે. જટિલતાઓને અટકાવવા માટે વહેલી સારવાર મેળવવી મહત્વપૂર્ણ છે.

સારાંશ

સાંધાનો દુખાવો એ એક સામાન્ય સમસ્યા છે જે કોઈપણ ઉંમરના લોકોને અસર કરી શકે છે. તે સાંધામાં દુખાવો, સોજો, કઠોરતા અને ગતિની શ્રેણીમાં ઘટાડોનું કારણ બની શકે છે. સાંધાના દુખાવાના ઘણા કારણો હોઈ શકે છે, જેમાં શામેલ છે:

• અસ્થિવા: અસ્થિવા એ સાંધાના કાર્ટિલેજના ઘસારાનું સૌથી સામાન્ય કારણ છે.
• ઇજા: સાંધા પર ઇજા, જેમ કે ઘૂંટણમાં મચકોડ, સાંધાના દુખાવાનું કારણ બની શકે છે.
• સંધિવા: સંધિવા એ એક સ્વયંપ્રતિરક્ષી રોગ છે જે સાંધામાં સોજો અને દુખાવોનું કારણ બને છે.
• અન્ય સ્થિતિઓ: ફાઇબ્રોમ્યલ્જિયા, લ્યુપસ અને ગાઉટ જેવી અન્ય ઘણી સ્થિતિઓ સાંધાના દુખાવાનું કારણ બની શકે છે.

સાંધાના દુખાવાની સારવાર કારણ પર આધાર રાખે છે. સારવારમાં દવાઓ, ફિઝીયોથેરાપી, સર્જરી અને જીવનશૈલીમાં ફેરફારનો સમાવેશ થઈ શકે છે.

સાંધાના દુખાવાને અટકાવવા માટે તમે ઘણા બધા પગલાં લઈ શકો છો, જેમાં શામેલ છે:

• વજન નિયંત્રણ: જો તમે વધારે વજન ધરાવો છો, તો વજન ઘટાડવું તમારા સાંધા પરના દબાણને ઘટાડવામાં મદદ કરી શકે છે.
• નિયમિત વ્યાયામ: નિયમિત વ્યાયામ કરવાથી સાંધાને મજબૂત બનાવવામાં, ગતિની શ્રેણીમાં સુધારો કરવામાં અને વજન નિયંત્રણમાં રાખવામાં મદદ મળી શકે છે.
• શક્તિ તાલીમ: શક્તિ તાલીમના વ્યાયામો કરવાથી સાંધાની આસપાસના સ્નાયુઓને મજબૂત બનાવવામાં મદદ મળી શકે છે, જે સાંધાને સહાય કરે છે અને તેમને સ્થિર કરે છે.
• સ્ટ્રેચિંગ: નિયમિત સ્ટ્રેચિંગ કરવાથી સાંધાની ગતિની શ્રેણીમાં સુધારો થઈ શકે છે અને ઇજાનું જોખમ ઘટાડી શકાય છે.
• સંતુલન વ્યાયામ: સંતુલન વ્યાયામ કરવાથી પડી જવાનું જોખમ ઘટાડવામાં મદદ મળી શકે છે, જે સાંધાના દુખાવાનું એક સામાન્ય કારણ છે.
• સુરક્ષિત તકનીકોનો ઉપયોગ કરો: જ્યારે તમે વસ્તુઓ ઉપાડો છો અથવા ખસેડો છો ત્યારે યોગ્ય તકનીકોનો ઉપયોગ કરો જેથી તમારા સાંધા પર તાણ ન આવે.
• આરામ કરો