માનવ શરીર વિશે જાણવા જેવું

માનવ શરીર શું છે?

માનવ શરીર એક અદ્ભુત અને જટિલ રચના છે જે અબજો કોષોથી બનેલી છે, જે ઘણા બધા અંગો અને તંત્રો સાથે મળીને કામ કરે છે જે આપણને જીવંત રહેવા, વિકાસ કરવા અને આપણી આસપાસની દુનિયા સાથે ક્રિયાપ્રતિક્રિયા કરવા સક્ષમ બનાવે છે.

શરીરના મુખ્ય સ્તરો:

• કોષીય સ્તર: શરીરનો મૂળભૂત એકમ કોષ છે. માનવ શરીરમાં 300 થી વધુ પ્રકારના કોષો હોય છે, જેમાં દરેકનું પોતાનું ચોક્કસ કાર્ય હોય છે.
• ગોઠવો સ્તર: કોષો એકસાથે જોડાઈને ટીશ્યુ બનાવે છે. શરીરમાં ચાર મુખ્ય પ્રકારના ટીશ્યુ છે: ઉપકલા, સંયોજક, સ્નાયુ અને તંતુ.
• અંગ સ્તર: ટીશ્યુ એકસાથે જોડાઈને અંગો બનાવે છે. દરેક અંગનું પોતાનું ચોક્કસ કાર્ય હોય છે, જેમ કે હૃદય રક્ત પમ્પ કરે છે, મગજ વિચારો અને ક્રિયાઓને નિયંત્રિત કરે છે, અને ફેફસાં શ્વસન માટે ઓક્સિજન પૂરો પાડે છે.
• તંત્ર સ્તર: સંબંધિત કાર્યો કરતા અંગો એકસાથે જોડાઈને તંત્ર બનાવે છે. શરીરમાં 11 મુખ્ય તંત્રો છે, જેમાં પાચન, શ્વસન, પરિભ્રમણ, સ્નાયુ, તંતુ, અંતઃસ્ત્રાવી, પ્રજનન, ઉત્સર્જન, રોગપ્રતિકારક શક્તિ અને ચામડીનો સમાવેશ થાય છે.
• જીવ સ્તર: બધા તંત્રો એકસાથે મળીને કામ કરે છે જે આપણને એક સંપૂર્ણ અને કાર્યક્ષમ જીવ બનાવે છે.

માનવ શરીરના કેટલાક મહત્વપૂર્ણ કાર્યો:

• જીવન જાળવવું: શરીર મૂળભૂત જૈવિક કાર્યો કરે છે જે આપણને જીવંત રહેવા માટે જરૂરી છે, જેમ કે શ્વસન, પાચન, પરિભ્રમણ અને ઉત્સર્જન.
• વૃદ્ધિ અને વિકાસ: શરીર બાળપણથી લઈને પુખ્તવય સુધી વધે છે અને વિકાસ પામે છે, અને આખા જીવન દરમિયાન સમારકામ અને પુનઃનિર્માણ કરે છે.
• ગતિ અને સંકલન: સ્નાયુઓ અને હાડકાં શરીરને ગતિ અને સંકલન આપે છે, જે આપણને ચાલવા, દોડવા, કૂદવા અને અન્ય શારીરિક કાર્યો કરવાની મંજૂરી આપે છે.
• ઇન્દ્રિય દ્વારા જ્ઞાન: આપણી આસપાસની દુનિયા વિશે જાણવા માટે આપણી પાસે દૃષ્ટિ, શ્રવણ, સ્પર્શ, સ્વાદ અને ગંધ જેવી ઇન્દ્રિયો છે.
• વિચાર અને ભાવના: મગજ આપણને વિચારવા, લાગણીઓ અનુભવવા

માનવ શરીરમાં કેટલી સિસ્ટમો કામ કરે છે?

માનવ શરીરમાં 11 મુખ્ય તંત્રો છે જે એકસાથે કામ કરીને આપણને સ્વસ્થ રહેવા અને કાર્ય કરવામાં મદદ કરે છે. દરેક તંત્રનું પોતાનું ચોક્કસ કાર્ય હોય છે જે શરીરના સંપૂર્ણ કાર્ય માટે જરૂરી છે.

આ 11 મુખ્ય તંત્રો નીચે મુજબ છે:

1. પાચન તંત્ર: ખોરાકનું પાચન કરે છે અને પોષક તત્વોને શોષી લે છે જે શરીર દ્વારા ઉપયોગમાં લેવાય છે.
2. શ્વસન તંત્ર: શરીરના કોષોમાં શ્વસન માટે ઓક્સિજન પૂરો પાડે છે અને કાર્બન ડાયોક્સાઇડને બહાર કાઢે છે.
3. પરિભ્રમણ તંત્ર: શરીરમાં બધા કોષોમાં ઓક્સિજન અને પોષક તત્વો પહોંચાડે છે અને કચરાના ઉત્પાદનોને દૂર કરે છે.
4. સ્નાયુ તંત્ર: શરીરને ગતિ અને શક્તિ આપે છે.
5. તંતુ તંત્ર: મગજ અને શરીરના બાકીના ભાગો વચ્ચે સંદેશાઓનું સંચાલન કરે છે.
6. અંતઃસ્ત્રાવી તંત્ર: હોર્મોન્સનું ઉત્પાદન અને સ્ત્રાવ કરે છે જે શરીરના ઘણા કાર્યોને નિયંત્રિત કરે છે.
7. પ્રજનન તંત્ર: બાળકોના પ્રજનન અને ઉછેર માટે જવાબદાર છે.
8. ઉત્સર્જન તંત્ર: શરીરમાંથી કચરાના ઉત્પાદનોને દૂર કરે છે.
9. રોગપ્રતિકારક શક્તિ તંત્ર: ચેપથી શરીરનું રક્ષણ કરે છે.
10. ચામડીનું તંત્ર: શરીરને બાહ્ય વાતાવરણથી સુરક્ષિત કરે છે.
11. અસ્થિ તંત્ર: શરીરને માળખું અને સહાય આપે છે.

આ 11 મુખ્ય તંત્રો ઉપરાંત, શરીરમાં અન્ય સહાયક તંત્રો પણ છે જે મહત્વપૂર્ણ કાર્યો કરે છે, જેમ કે લસિકા તંત્ર અને યોનિ તંત્ર.

તમારા શરીરમાં રહેલા તમામ અદ્ભુત તંત્રો અને તેઓ કેવી રીતે એકસાથે કામ કરે છે તે વિશે વધુ જાણવા માટે તબીબી વેબસાઇટ અથવા શૈક્ષણિક પુસ્તકનો સંદર્ભ લેવાનું ભૂલશો નહીં.

માનવ શરીરના ભાગોની સૂચિ

માનવ શરીરના મુખ્ય ભાગો

માનવ શરીર એક જટિલ વ્યવસ્થા છે જે અબજો કોષોથી બનેલી છે જે ઘણા બધા અંગો અને તંત્રો સાથે મળીને કામ કરે છે જે આપણને જીવંત રહેવા, વિકાસ કરવા અને આપણી આસપાસની દુનિયા સાથે ક્રિયાપ્રતિક્રિયા કરવા સક્ષમ બનાવે છે. શરીરના કેટલાક મુખ્ય ભાગો નીચે મુજબ છે:

• માથું: મગજનું ઘર, જે શરીરનું નિયંત્રણ કેન્દ્ર છે. માથામાં ચહેરાના અંગો પણ હોય છે, જેમાં આંખો, કાન, નાક અને મોઢું શામેલ છે.
• ટોર્સો: છાતી અને પેટનું ઘર. ટોર્સોમાં મહત્વપૂર્ણ અંગો હોય છે જેમ કે હૃદય, ફેફસાં, પેટ અને આંતરડા.
• બાજુઓ: હાથ અને હાથનું ઘર. બાજુઓ સ્નાયુઓથી બનેલી હોય છે જે આપણને ગતિ કરવાની મંજૂરી આપે છે.
• પગ: પગ અને પગનું ઘર. પગ આપણને ચાલવા, દોડવા અને કૂદવાની મંજૂરી આપે છે.

આ માનવ શરીરના મુખ્ય ભાગોમાંના થોડા છે. દરેક ભાગનું પોતાનું ચોક્કસ કાર્ય હોય છે જે શરીરના સંપૂર્ણ કાર્ય માટે જરૂરી છે.

શરીરના અંગો અને તંત્રો વિશે વધુ જાણવા માટે તમે તબીબી વેબસાઇટ અથવા શૈક્ષણિક પુસ્તકનો સંદર્ભ લઈ શકો છો.

માનવ શરીરના અંગોની યાદી

માનવ શરીર અબજો કોષોથી બનેલું એક જટિલ વાતાવરણ છે, જે વિવિધ અંગો અને તંત્રો સાથે મળીને કામ કરે છે જે આપણને જીવંત રહેવા, વિકાસ કરવા અને આપણી આસપાસની દુનિયા સાથે ક્રિયાપ્રતિક્રિયા કરવાની મંજૂરી આપે છે.

નીચે માનવ શરીરના કેટલાક મુખ્ય અંગોની યાદી છે:

માથાના અંગો:

• મગજ: શરીરનું નિયંત્રણ કેન્દ્ર, જે વિચારો, ગતિઓ, સંવેદનાઓ અને શરીરના અન્ય કાર્યોને નિયંત્રિત કરે છે.
• આંખો: દૃષ્ટિનો અંગ, જે આપણને આપણી આસપાસની દુનિયાને જોવાની મંજૂરી આપે છે.
• કાન: શ્રવણનો અંગ, જે આપણને અવાજો સાંભળવાની મંજૂરી આપે છે.
• નાક: ગંધનો અંગ, જે આપણને ગંધોને સૂંઘવાની મંજૂરી આપે છે.
• મોઢું: સ્વાદનો અંગ, જે આપણને ખોરાકનો સ્વાદ ચાખવાની મંજૂરી આપે છે, અને બોલવાનો અંગ પણ છે.

ટોર્સોના અંગો:

• હૃદય: રક્ત પમ્પ કરવા માટે જવાબદાર સ્નાયુ અંગ, જે શરીરના બધા ભાગોમાં ઓક્સિજન અને પોષક તત્વો પહોંચાડે છે.
• ફેફસાં: શ્વસનનો અંગ, જે શરીરને ઓક્સિજન લેવા અને કાર્બન ડાયોક્સાઇડ છોડવાની મંજૂરી આપે છે.
• પેટ: ખોરાકનું પાચન કરવા માટે જવાબદાર અંગ.
• આંતરડા: પોષક તત્વોને શોષી લેવા માટે જવાબદાર અંગ જે ખોરાકમાંથી હોય છે.

બાજુના અંગો:

• હાથ: હાથ અને આંગળીઓથી બનેલા, જે આપણને વસ્તુઓને પકડવા અને હેરફેર કરવાની મંજૂરી આપે છે.
• બાજુઓ: સ્નાયુઓથી બનેલા, જે આપણને બાજુઓને ખસેડવા અને વસ્તુઓ ઉપાડવાની મંજૂરી આપે છે.

પગના અંગો:

• પગ: પગ અને પગની આંગળીઓથી બનેલા, જે આપણને ચાલવા, દોડવા અને કૂદવાની મંજૂરી આપે છે.
• પગ: સ્નાયુઓથી બનેલા, જે આપણા પગને ખસેડવા અને આપણને સંતુલન જાળવવાની મંજૂરી આપે છે.

આ માનવ શરીરના ઘણા બધા અંગોમાંના થોડા છે.

માનવ શરીરની રચના

માનવ શરીર એક જટિલ અને આશ્ચર્યજનક રીતે રચાયેલ મશીન છે જે અબજો કોષો, અંગો અને તંત્રોથી બનેલું છે જે એકસાથે કામ કરીને આપણને જીવંત રહેવા, વિકાસ કરવા અને આપણી આસપાસની દુનિયા સાથે ક્રિયાપ્રતિક્રિયા કરવાની મંજૂરી આપે છે.

શરીરના સ્તરો

માનવ શરીરને સામાન્ય રીતે 6 મુખ્ય સ્તરોમાં વહેંચી શકાય છે:

1. કોષીય સ્તર: શરીરનો મૂળભૂત એકમ કોષ છે. માનવ શરીરમાં 300થી વધુ પ્રકારના કોષો હોય છે, જેમાં દરેકનું પોતાનું ચોક્કસ કાર્ય હોય છે. ઉદાહરણ તરીકે, લાલ રક્ત કોષો ઓક્સિજનનું પરિવહન કરે છે, સ્નાયુ કોષો ગતિ પેદા કરે છે, અને ચેતા કોષો સંદેશાઓનું સંચાલન કરે છે.
2. ટીશ્યુ સ્તર: કોષો એકસાથે જોડાઈને ટીશ્યુ બનાવે છે. શરીરમાં ચાર મુખ્ય પ્રકારના ટીશ્યુ છે: ઉપકલા ટીશ્યુ, જે શરીરને આવરી રાખે છે અને રક્ષણ આપે છે; સંયોજક ટીશ્યુ, જે શરીરને સપોર્ટ અને માળખું આપે છે; સ્નાયુ ટીશ્યુ, જે શરીરને ગતિ આપે છે; અને તંતુ ટીશ્યુ, જે શરીરમાં સંદેશાઓનું સંચાલન કરે છે.
3. અંગ સ્તર: અંગો એકસાથે જોડાયેલા ટીશ્યુનું જૂથ છે જે એક ચોક્કસ કાર્ય કરે છે. ઉદાહરણ તરીકે, હૃદય રક્ત પમ્પ કરે છે, ફેફસાં શ્વસન માટે ઓક્સિજન લે છે, અને પેટ ખોરાકનું પાચન કરે છે.
4. તંત્ર સ્તર: તંત્ર એકસાથે જોડાયેલા અંગોનું જૂથ છે જે એકસાથે કામ કરે છે. એક ચોક્કસ કાર્ય કરવા માટે. ઉદાહરણ તરીકે, પાચન તંત્ર ખોરાકનું પાચન અને શોષણ કરે છે, શ્વસન તંત્ર શરીરમાં ઓક્સિજન પહોંચાડે છે અને કાર્બન ડાયોક્સાઇડને દૂર કરે છે, અને પરિભ્રમણ તંત્ર શરીરમાં બધા કોષોમાં ઓક્સિજન અને પોષક તત્વો પહોંચાડે છે.
5. જીવ સ્તર: જીવ સ્તર એ સૌથી ઉચ્ચ સ્તરનું સંગઠન છે અને તેમાં શરીરના બધા કોષો, ટીશ્યુ, અંગો અને તંત્રોનો સમાવેશ થાય છે જે એકસાથે કામ કરીને એક જીવંત જીવ બનાવે છે.

માનવ શરીર વિજ્ઞાન

માનવ શરીરવિજ્ઞાન એ માનવ શરીરના કાર્યો અને તે કેવી રીતે કાર્ય કરે છે તેનો અભ્યાસ છે. તે જીવવિજ્ઞાનની એક શાખા છે જે માનવ શરીરની રચના, કાર્ય અને કાર્યોનો અભ્યાસ કરે છે, જેમાં સ્તરોથી શરૂ કરીને કોષીય સ્તરથી લઈને સંપૂર્ણ જીવ સુધીનો સમાવેશ થાય છે.

માનવ શરીરવિજ્ઞાનના કેટલાક મુખ્ય વિષયોમાં શામેલ છે:

• કોષીય શરીરવિજ્ઞાન: કોષોની રચના અને કાર્યનો અભ્યાસ, જે માનવ શરીરના મૂળભૂત બિલ્ડિંગ બ્લોક્સ છે.
• જૈવિક રસાયણશાસ્ત્ર: શરીરમાં રાસાયણિક પ્રક્રિયાઓનો અભ્યાસ, જેમાં ખોરાકનું પાચન, ઊર્જાનું ઉત્પાદન અને કચરાના ઉત્પાદનોનું નિષ્કાસન શામેલ છે.
• શરીરરચના: શરીરની રચનાનો અભ્યાસ, જેમાં અંગો, ટીશ્યુ અને કોષોનો સમાવેશ થાય છે.
• શરીરક્રિયાશાસ્ત્ર: શરીરના કાર્યોનો અભ્યાસ, જેમાં પાચન, શ્વસન, પરિભ્રમણ, સ્નાયુ કાર્ય અને તંતુતંત્રનો સમાવેશ થાય છે.
• ગંદકી: રોગોના કારણો, નિદાન અને સારવારનો અભ્યાસ.

માનવ શરીરવિજ્ઞાન એ એક જટિલ અને આકર્ષક વિષય છે જે આપણને આપણા શરીર અને તે કેવી રીતે કામ કરે છે તે વિશે વધુ જાણવામાં મદદ કરી શકે છે. આ જ્ઞાનનો ઉપયોગ સ્વાસ્થ્ય અને સુખાકારીને સુધારવા માટે અને રોગોની રોકથામ અને સારવાર માટે થઈ શકે છે.

માનવ શરીર વિશેના મુખ્ય મુદ્દાઓ

માનવ શરીર વિશે મુખ્ય મુદ્દાઓ:

1. રચના:

• માનવ શરીર અબજો કોષોથી બનેલું છે જે ટીશ્યુ, અંગો અને તંત્રો બનાવે છે.
• શરીરના મુખ્ય સ્તરોમાં કોષીય, ટીશ્યુ, અંગ, તંત્ર અને જીવ સ્તરનો સમાવેશ થાય છે.
• શરીરના મુખ્ય અંગોમાં મગજ, હૃદય, ફેફસાં, પેટ, આંતરડા, હાથ, પગ અને ચામડીનો સમાવેશ થાય છે.
• શરીરના મુખ્ય તંત્રોમાં પાચન, શ્વસન, પરિભ્રમણ, સ્નાયુ, તંતુ, અંતઃસ્ત્રાવી, પ્રજનન, ઉત્સર્જન, રોગપ્રતિકારક શક્તિ અને ચામડીનો સમાવેશ થાય છે.

2. કાર્ય:

• માનવ શરીર જીવંત રહેવા, વિકાસ કરવા અને પ્રજનન કરવા માટે જરૂરી કાર્યો કરે છે.
• આ કાર્યોમાં પાચન, શ્વસન, પરિભ્રમણ, ગતિ, સંવેદના, વિચાર, લાગણી અને પ્રજનનનો સમાવેશ થાય છે.
• શરીરના વિવિધ અંગો અને તંત્રો આ કાર્યોને સંપૂર્ણ કરવા માટે એકસાથે કામ કરે છે.

3. નિયંત્રણ:

• માનવ શરીર મગજ, તંતુતંત્ર અને હોર્મોન્સ દ્વારા નિયંત્રિત થાય છે.
• મગજ શરીરનું નિયંત્રણ કેન્દ્ર છે અને તે બધા શારીરિક કાર્યોને નિયંત્રિત કરવા માટે જવાબદાર છે.
• તંતુતંત્ર મગજ અને શરીરના બાકીના ભાગો વચ્ચે સંદેશાઓનું સંચાલન કરે છે.
• હોર્મોન્સ શરીરના વિવિધ કાર્યોને નિયંત્રિત કરવા માટે રક્તમાં લઈ જવામાં આવતા રાસાયણિક સંદેશાવાહકો છે.

4. સંરક્ષણ:

• માનવ શરીર ચામડી, રોગપ્રતિકારક શક્તિ અને રસીકરણ દ્વારા રક્ષિત છે.
• ચામડી શરીરને બાહ્ય વાતાવરણથી સુરક્ષિત કરે છે.
• રોગપ્રતિકારક શક્તિ ચેપથી શરીરનું રક્ષણ કરે છે.
• રસીકરણ શરીરને ચોક્કસ રોગોથી રક્ષણ આપે છે.

5. સ્વાસ્થ્ય:

• સ્વસ્થ રહેવા માટે સંતુલિત આહાર ખાવો, નિયમિત કસરત કરવી અને પૂરતી ઊંઘ લેવી મહત્વપૂર્ણ છે.
• ધૂમ્રપાન ટાળવું, મદ્યનું સેવન મર્યાદિત કરવું અને તણાવનું સ્તરનું સંચાલન કરવું પણ મહત્વપૂર્ણ છે.
• નિયમિત તબીબી તપાસ કરાવવી અને તમામ રસીકરણો અપ-ટૂ-ડેટ રાખવાથી પણ સારા સ્વાસ્થ્યને જાળવવામાં મદદ મળી શકે છે.

હાડપિંજર સિસ્ટમ

મનુષ્યના શરીરમાં કેટલા હાડકા હોય?

માનવ હાડપિંજર સિસ્ટમ 206 હાડકાંથી બનેલું એક જટિલ માળખું છે જે શરીરને આકાર, સપોર્ટ અને ગતિ પ્રદાન કરે છે. હાડકાં કઠોર, સફેદ સંયોજક ટીશ્યુથી બનેલા હોય છે જેને અસ્થિ કહેવામાં આવે છે. હાડકાં એકબીજા સાથે સાંધા દ્વારા જોડાયેલા હોય છે, જે હાડકાંને ગતિની વિવિધ શ્રેણીમાં ખસેડવાની મંજૂરી આપે છે.

હાડપિંજર સિસ્ટમના ચાર મુખ્ય ભાગો છે:

• અક્ષીય કঙ্કાલ: આમાં કરોડરજ્જુ, ખોપરી અને છાતીના પાંજરાનો સમાવેશ થાય છે. કરોડરજ્જુ શરીરનો મુખ્ય સપોર્ટ છે અને તે મગજથી રીઢની નીચે સુધી ચાલે છે. ખોપરી મગજનું રક્ષણ કરે છે અને ચહેરાના હાડકાંનો સમાવેશ કરે છે. છાતીના પાંજરા ફેફસાં અને હૃદયનું રક્ષણ કરે છે.
• અંગ કঙ্કાલ: આમાં હાથ અને પગના હાડકાંનો સમાવેશ થાય છે. હાથના હાડકાંમાં ખભા, ઉપલા બાજુ, પીઠ અને હાથનો સમાવેશ થાય છે. પગના હાડકાંમાં કૂલહા, ટાંટિયા, ઘૂંટણ, પગની ટાંટી અને પગનો સમાવેશ થાય છે.
• અપેન્ડિક્યુલર કঙ্કાલ: આમાં હાથ અને પગના હાડકાંનો સમાવેશ થાય છે. હાથના હાડકાંમાં ખભા, ઉપલા બાજુ, પીઠ અને હાથનો સમાવેશ થાય છે. પગના હાડકાંમાં કૂલહા, ટાંટિયા, ઘૂંટણ, પગની ટાંટી અને પગનો સમાવેશ થાય છે.
• પેલ્વિક ગર્ડલ: આમાં પેલ્વિક હાડકાંનો સમાવેશ થાય છે, જે હાડકાંનો એક રિંગ છે જે કરોડરજ્જુના તળિયે સ્થિત હોય છે. પેલ્વિક ગર્ડલ મૂત્રાશય, આંતરડા અને પ્રજનન અંગોનું સમર્થન કરે છે.

હાડપિંજર સિસ્ટમ શરીર માટે ઘણા મહત્વપૂર્ણ કાર્યો કરે છે, જેમાં શામેલ છે:

• સપોર્ટ: હાડપિંજર શરીરને આકાર આપે છે અને સ્નાયુઓને જોડાવા માટેની સપાટી પ્રદાન કરે છે.
• ગતિ: હાડકાં અને સાંધા ગતિની વિશાળ શ્રેણીને મંજૂરી આપે છે, જે આપણને ખસવાનું, દોડવાનું, કૂદવાનું અને અન્ય શારીરિક પ્રવૃત્તિઓ કરવાની મંજૂરી આપે છે.
• સુરક્ષણ: હાડપિંજર મગજ, કરોડરજ્જુ

સ્નાયુબદ્ધ સિસ્ટમ

સ્નાયુબદ્ધ સિસ્ટમ શરીરની ગતિ માટે જવાબદાર છે. તેમાં ત્રણ મુખ્ય પ્રકારના સ્નાયુઓનો સમાવેશ થાય છે:

• હાડકાંના સ્નાયુઓ: આ સ્નાયુઓ હાડકાં સાથે જોડાયેલા હોય છે અને તેમને ખેંચીને શરીરને ગતિ આપે છે. હાડકાંના સ્નાયુઓ શરીરમાં સૌથી સામાન્ય પ્રકારના સ્નાયુઓ છે.
• સ્મૂથ સ્નાયુઓ: આ સ્નાયુઓ આંતરડા, રક્તવાહિનીઓ અને અન્ય અંગોની દિવાલોમાં જોવા મળે છે. તેઓ અનૈચ્છિક ગતિ માટે જવાબદાર છે, જેનો અર્થ એ છે કે આપણે તેમને નિયંત્રિત કરી શકતા નથી.
• હૃદયના સ્નાયુઓ: આ સ્નાયુઓ ફક્ત હૃદયમાં જ જોવા મળે છે અને તે અનૈચ્છિક પણ હોય છે. તેઓ હૃદયના સંકોચન માટે જવાબદાર છે, જે રક્તને શરીરમાં ફેલાવે છે.

સ્નાયુઓ સ્નાયુ ફાઇબરથી બનેલા હોય છે, જે લાંબા, પાતળા કોષો હોય છે જે સંકોચન કરવામાં સક્ષમ હોય છે. જ્યારે સ્નાયુ ફાઇબર સંકોચાય છે, ત્યારે તે હાડકાંને ખેંચે છે અથવા અંગોને ખસેડે છે. સ્નાયુઓને ન્યુરોન્સ દ્વારા નિયંત્રિત કરવામાં આવે છે, જે તંતુતંત્રના કોષો છે. જ્યારે મગજ અથવા કરોડરજ્જુમાંથી સંકેત મોકલવામાં આવે છે, ત્યારે ન્યુરોન્સ સ્નાયુ ફાઇબરને સંકોચન કરવાનું કહે છે.

સ્નાયુબદ્ધ સિસ્ટમ શરીર માટે ઘણા મહત્વપૂર્ણ કાર્યો કરે છે, જેમાં શામેલ છે:

• ગતિ: સ્નાયુઓ શરીરને ખસેડવા, દોડવા, કૂદવા અને અન્ય શારીરિક પ્રવૃત્તિઓ કરવાની મંજૂરી આપે છે.
• સ્થિરતા: સ્નાયુઓ શરીરને સ્થિર રાખવામાં અને પડી જવાથી અટકાવવામાં મદદ કરે છે.
• શરીરનું તાપમાન: સ્નાયુઓ ગતિ દ્વારા શરીરની ગરમીનું ઉત્પાદન કરે છે. આ ઠંડા હવામાનમાં શરીરના તાપમાનને જાળવવામાં મદદ કરે છે.
• રક્ત પરિભ્રમણ: સ્નાયુઓ હૃદયના સંકોચનમાં મદદ કરે છે અને રક્તને શરીરમાં ફેલાવે છે.
• પચન: સ્નાયુઓ ખોરાકને પાચન તંત્ર દ્વારા ખસેડવામાં મદદ કરે છે.
• શ્વસન: સ્નાયુઓ ફેફસાંને વિસ્તૃત કરવા અને સંકોચન કરવામાં મદદ કરે છે, જે શ્વસન પ્રક્રિયા માટે જરૂરી છે.

સ્નાયુબદ્ધ સિસ્ટમને સ્વસ્થ રાખવા માટે, નિયમિત કસરત કરવી અને સ્વસ્થ આહાર લેવો મહત્વપૂર્ણ છે.

ચેતાતંત્ર

ચેતાતંત્ર એ શરીરનું નિયંત્રણ કેન્દ્ર સમાન છે. તે વિદ્યુત સંકેતો અને રસાયણોનો ઉપયોગ કરીને શરીરની તમામ પ્રવૃત્તિઓનું સંકલન અને નિયમન કરવા માટે જવાબદાર છે.

ચેતાતંત્રના મુખ્ય ભાગો:

ચેતાતંત્રને મુખ્યત્વે બે ભાગમાં વહેંચવામાં આવે છે:

• કેન્દ્રીય ચેતાતંત્ર (CNS): મગજ અને કરોડરજ્જુનો સમાવેશ થાય છે. મગજ વિચાર, શીખવા, યાદશક્તિ, ઇન્દ્રિયો તમેથી સંવેદના પ્રાપ્ત કરવી અને શરીરની ગતિવિધિઓનું નિયમન જેવા જટીલ કાર્યો માટે જવાબદાર છે. કરોડરજ્જુ મગજ અને શરીરના અન્ય ભાગો વચ્ચે સંદેશાવહનનું કામ કરે છે.
• બહિર્વિસ્તારી ચેતાતંત્ર (PNS): કેન્દ્રીય ચેતાતંત્ર અને શરીરના અન્ય ભાગો વચ્ચે સંદેશા વહન કરવા માટે જવાબદાર ચેતાઓનો સમાવેશ થાય છે. બહિર્વિસ્તારી ચેતાતંત્રને વધુ બે ભાગમાં વહેચવામાં આવે છે:
  • સંવેદી ચેતાતંત્ર: આ ચેતાઓ શરીરના વિવિધ ભાગો (various parts) (to send) કરીને બાહ્ય વાતાવરણ અને શરીરની આંતરિક પરિસ્થિતિ વિશેની માહિતી કેન્દ્રીય ચેતાતંત્ર સુધી પહોંચાડે છે. દા.ત., ત્વચા પર સ્પર્શ અનુભવવા માટે જવાબદાર ચેતા.
  • ચાલક ચેતાતંત્ર: આ ચેતાઓ કેન્દ્રીય ચેતાતંત્ર నుથી સ્નાયુઓ અને ગ્રંથિઓ સુધી સંદેશાઓ વહન કરે છે, જેના પરિણામે શરીર પ્રતિક્રિયા આપે છે. દા.ત., ગરમ વસ્તુ સ્પર્શ કરતા হাত (hath) (hand) ખેંચવાનો સંકેત.

ચેતાતંત્રનાં કાર્યો:

ચેતાતંત્ર ઘણા મહત્વપૂર્ણ કાર્યો કરે છે, જેમાં નીચેનાનો સમાવેશ થાય છે:

• સંવેદના: બાહ્ય વાતાવરણ (ગરમી, ઠંડી, અવાજ) અને શરીરની આંતरिक પરિસ્થિતિ (ભૂખ, તરસ) વિશેની માહિતી એકત્રિત કરવી.
• સંકલન: શરીરના વિવિધ સ્થળો (various parts) વચ્ચે સંકલન સાધીને ચળવળ અને પ્રતિભાવ આપવો. દા.ત., ચાલવાનું કાર્ય.
• અંકુશ: સ્નાયુઓને સંકોચવા અને ગ્રંથિઓને સ્ત્રાવ કરવા માટે સંકેતો મોકલીને શરીરની પ્રવૃત્તિઓનું નિયમન કરવું.
• વિચાર અને યાદશક્તિ: મગજ વિચાર, યાદશક્તિ, લાગણી (ihsaas) (feelings) અને લાગણીઓ માટે જવાબ

રોગપ્રતિકારક તંત્ર

રોગપ્રતિકારક તંત્ર એ શરીરનું રક્ષણ તંત્ર છે જે ચેપથી લડે છે. તેમાં વિવિધ પ્રકારના કોષો, ટીશ્યુ અને અંગોનો સમાવેશ થાય છે જે બેક્ટેરિયા, વાયરસ, શિલીંધ્ર અને અન્ય હાનિકારક સૂક્ષ્મજીવો સામે લડવા માટે સાથે મળીને કામ કરે છે.

રોગપ્રતિકારક તંત્રના મુખ્ય ભાગો:

• શ્વેત રક્ત કોષો: શ્વેત રક્ત કોષો રક્તમાં જોવા મળતા કોષો છે જે ચેપથી લડવા માટે જવાબદાર છે. ઘણા પ્રકારના શ્વેત રક્ત કોષો છે, દરેક તેની પોતાની ચોક્કસ કામગીરી સાથે.
  • ન્યુટ્રોફિલ્સ: આ સૌથી સામાન્ય પ્રકારના શ્વેત રક્ત કોષો છે અને તે બેક્ટેરિયા અને અન્ય સૂક્ષ્મજીવોને ગળી જવા માટે જવાબદાર છે.
  • લિમ્ફોસાઇટ્સ: આ શ્વેત રક્ત કોષો ચોક્કસ પ્રકારના ચેપ સામે રક્ષણ આપે છે અને યાદશક્તિ કોષો પણ બનાવે છે જે ભવિષ્યમાં તે જ ચેપથી લડવા માટે શરીરને તૈયાર કરે છે.
  • મોનોસાઇટ્સ: આ શ્વેત રક્ત કોષો મૃત કોષો અને કચરાને દૂર કરવા માટે જવાબદાર છે.
• લસિકા પ્રણાલી: લસિકા પ્રણાલી એ લસિકા નામના પ્રવાહીનો નેટવર્ક છે જે શરીરમાં ફરે છે. લસિકા પ્રણાલી શ્વેત રક્ત કોષો અને અન્ય રોગપ્રતિકારક કોષોને શરીરમાં પરિવહન કરે છે.
• પ્રતિરક્ષક અંગો: પ્રતિરક્ષક અંગો એ અંગો છે જે રોગપ્રતિકારક કોષોનું ઉત્પાદન અને પરિપક્વ કરે છે. કેટલાક મહત્વપૂર્ણ પ્રતિરક્ષક અંગોમાં થાઇમસ, સ્પ્લીન અને લસિકા ગાંઠોનો સમાવેશ થાય છે.

રોગપ્રતિકારક તંત્ર કેવી રીતે કાર્ય કરે છે:

જ્યારે ચેપી સૂક્ષ્મજીવ શરીરમાં પ્રવેશ કરે છે, ત્યારે રોગપ્રતિકારક તંત્ર તેને ઓળખે છે અને તેને દૂર કરવા માટે કાર્ય કરે છે. શ્વેત રક્ત કોષો ચેપી સૂક્ષ્મજીવોને ગળી જવા અથવા તેમને નાશ કરવા માટે રસાયણો છોડે છે. લસિકા પ્રણાલી શ્વેત રક્ત કોષોને શરીરમાં ચેપના સ્થળે પરિવહન કરે છે. પ્રતિરક્ષક અંગો નવા રોગપ્રતિકારક કોષોનું ઉત્પાદન કરે છે જે ચેપ સામે લડવામાં મદદ કરે છે.

રોગપ્રતિકારક તંત્રને મજબૂત રાખવું:

તમે તમારા રોગપ્રતિકારક તંત્રને મજબૂત રાખવા માટે ઘણી બધી બાબતો કરી શકો છો.

રુધિરાભિસરણ તંત્ર

રુધિરાભિસરણ તંત્ર એ શરીરનું પરિવહન તંત્ર છે જે શરીરના બધા કોષોમાં ઓક્સિજન અને પોષક તત્વો પહોંચાડવા અને કચરાના ઉત્પાદનો દૂર કરવા માટે જવાબદાર છે. તે હૃદય, રક્તવાહિનીઓ અને રક્તથી બનેલું છે.

રુધિરાભિસરણ તંત્રના મુખ્ય ભાગો:

• હૃદય: હૃદય એ સ્નાયુનો અંગ છે જે રક્તને શરીરમાં પમ્પ કરે છે. હૃદયમાં ચાર કોષો હોય છે: બે અટ્રિયા અને બે વેન્ટ્રિકલ્સ. અટ્રિયા રક્ત એકત્રિત કરે છે, જ્યારે વેન્ટ્રિકલ્સ તેને બહાર કાઢે છે.
• રક્તવાહિનીઓ: રક્તવાહિનીઓ એ નળીઓ છે જે રક્તને શરીરમાં લઈ જાય છે. ત્રણ પ્રકારની રક્તવાહિનીઓ છે: ધમનીઓ, શિરાઓ અને કેપિલરી. ધમનીઓ શુદ્ધ, ઓક્સિજનયુક્ત રક્તને હૃદયથી શરીરના બાકીના ભાગોમાં લઈ જાય છે. શિરાઓ ગંદા, ડીઓક્સિજનયુક્ત રક્તને શરીરના બાકીના ભાગોથી પાછા હૃદયમાં લઈ જાય છે. કેપિલરી નાની, સૂક્ષ્મ રક્તવાહિનીઓ છે જે ધમનીઓ અને શિરાઓને જોડે છે. તેઓ કોષોમાં ઓક્સિજન અને પોષક તત્વો પહોંચાડે છે અને કચરાના ઉત્પાદનો દૂર કરે છે.
• રક્ત: રક્ત એ પ્રવાહી પદાર્થ છે જે શરીરમાં ફરે છે. તે ઘણા બધા મહત્વપૂર્ણ કાર્યો કરે છે, જેમાં ઓક્સિજન અને પોષક તત્વોનું પરિવહન, કચરાના ઉત્પાદનોને દૂર કરવું, રોગ સામે લડવું અને શરીરનું તાપમાન નિયંત્રિત કરવું શામેલ છે. રક્તમાં લાલ રક્ત કોષો, સફેદ રક્ત કોષો અને પ્લેટલેટ્સનો સમાવેશ થાય છે. લાલ રક્ત કોષો શરીરના કોષોમાં ઓક્સિજન પહોંચાડવા માટે જવાબદાર છે. સફેદ રક્ત કોષો ચેપ સામે લડવા માટે જવાબદાર છે. પ્લેટલેટ્સ રક્ત ગંઠાવવામાં મદદ કરે છે.

રુધિરાભિસરણ તંત્ર કેવી રીતે કાર્ય કરે છે:

હૃદય શરીરમાં રક્તને પમ્પ કરે છે. જ્યારે હૃદયનો ડાબો વેન્ટ્રિકલ સંકોચાય છે, ત્યારે તે શુદ્ધ, ઓક્સિજનયુક્ત રક્તને ધમનીઓમાં બહાર કાઢે છે. ધમનીઓ રક્તને શરીરના બધા ભાગોમાં લઈ જાય છે. કેપિલરીમાં, ઓક્સિજન અને પોષક તત્વો કોષોમાં પ્રવેશે છે, અને કચરાના ઉત્પાદનો રક્તમાં પ્રવેશે છે.

પાચન તંત્ર

પાચન તંત્ર એ શરીરનો એક ભાગ છે જે ખોરાકને નાના, શોષી શકાય તેવા પોષક તત્વોમાં તોડી નાખે છે જે શરીર દ્વારા ઉપયોગમાં લઈ શકાય છે. તે મોઢાથી શરૂ થાય છે અને ગુદાદ્વારા સમાપ્ત થાય છે.

પાચન તંત્રના મુખ્ય ભાગો:

• મોઢું: મોઢામાં, ખોરાકને દાંત દ્વારા ચાવવામાં આવે છે અને લાળ સાથે ભળી જાય છે. લાળમાં એન્ઝાઇમ્સ હોય છે જે ખોરાકમાંના સ્ટાર્ચનું પાચન શરૂ કરે છે.
• અન્નનળી: અન્નનળી એ એક સ્નાયુની નળી છે જે ખોરાકને મોઢામાંથી પેટમાં લઈ જાય છે.
• પેટ: પેટ એ એક સ્નાયુની થેલી છે જ્યાં ખોરાક એસિડ અને એન્ઝાઇમ્સ સાથે ભળી જાય છે. એસિડ ખોરાકમાંના બેક્ટેરિયાને મારી નાખે છે, અને એન્ઝાઇમ્સ પ્રોટીનનું પાચન શરૂ કરે છે.
• પાતળું આંતરું: પાતળું આંતરું એ એક લાંબી, સાંકડી નળી છે જ્યાં મોટાભાગના પોષક તત્વો શોષાય છે. પાતળા આંતરડાની દિવાલમાં નાના, આંગળી જેવા પ્રક્ષેપણ હોય છે જેને વિલાયી કહેવાય છે. વિલાયી પાચન સપાટીમાં વધારો કરે છે, જે શરીરને વધુ પોષક તત્વો શોષવામાં મદદ કરે છે.
• મોટું આંતરું: મોટું આંતરું પાણી અને કચરાના પદાર્થો શોષી લે છે. જે બાકી રહે છે તે મળ તરીકે ગુદાદ્વારા શરીરમાંથી બહાર કાઢી નાખવામાં આવે છે.

પાચન પ્રક્રિયા:

1. ખાવું: આપણે ખોરાક ખાઈએ છીએ અને તેને મોઢામાં ચાવીએ છીએ. લાળ ખોરાક સાથે ભળી જાય છે અને તેનું પાચન શરૂ થાય છે.
2. ગળી જવું: આપણે ખોરાકને ગળી જઈએ છીએ અને તે અન્નનળી દ્વારા પેટમાં જાય છે.
3. પેટમાં પાચન: પેટમાં, ખોરાક એસિડ અને એન્ઝાઇમ્સ સાથે ભળી જાય છે. એસિડ બેક્ટેરિયાને મારી નાખે છે અને એન્ઝાઇમ્સ પ્રોટીનનું પાચન શરૂ કરે છે.
4. પાતળા આંતરડામાં શોષણ: પેટમાંથી, ખોરાક પાતળા આંતરડામાં પ્રવેશે છે. અહીં, પોષક તત્વો પાતળા આંતરડાની દિવાલ દ્વારા રક્તપ્રવાહમાં શોષાય છે.
5. મોટા આંતરડામાં શોષણ: મોટું આંતરું પાણી અને કચરાના પદાર્થો શોષી લે છે.
6. બહાર કાઢવું: જે બાકી રહે છે તે મળ તરીકે ગુદાદ્વારા શરીરમાંથી બહાર કાઢી નાખવા

પ્રજનન તંત્ર

પુરુષો અને સ્ત્રીઓ બંનેમાં પ્રજનન તંત્ર હોય છે, જે શરીરને બાળકોનું સંચયન અને પ્રસૂતિ કરવાની મંજૂરી આપે છે.

પુરુષ પ્રજનન તંત્ર

પુરુષ પ્રજનન તંત્રમાં નીચેના અંગોનો સમાવેશ થાય છે:

• વૃષણ: વૃષણ બે અંગો છે જે શુક્રાણુ અને પુરુષ હોર્મોન ટેસ્ટોસ્ટેરોનનું ઉત્પાદન કરે છે.
• શુક્રાશય: શુક્રાશય એ એક નળી છે જે વૃષણમાંથી શુક્રાણુને વહન કરે છે.
• પ્રોસ્ટેટ ગ્રંથિ: પ્રોસ્ટેટ ગ્રંથિ એ એક અંગ છે જે શુક્રાણુને પ્રવાહી ઉમેરે છે જે શુક્રાણુને બનાવે છે.
• લિંગ: લિંગ એ પુરુષનું બાહ્ય જનનાંગ છે. તેમાં શુક્રાણુને શરીરની બહાર કાઢવા માટે ઉપયોગમાં લેવાતી મૂત્રમાર્ગ અને યુરેથ્રાનો સમાવેશ થાય છે.

સ્ત્રી પ્રજનન તંત્ર

સ્ત્રી પ્રજનન તંત્રમાં નીચેના અંગોનો સમાવેશ થાય છે:

• અંડાશય: અંડાશય બે અંગો છે જે ઇંડાનું ઉત્પાદન કરે છે અને સ્ત્રી હોર્મોન ઇસ્ટ્રોજન અને પ્રોજેસ્ટેરોનનું ઉત્પાદન કરે છે.
• ફેલોપિયન ટ્યુબ: ફેલોપિયન ટ્યુબ બે નળીઓ છે જે ઇંડાને અંડાશયમાંથી ગર્ભાશયમાં લઈ જાય છે.
• ગર્ભાશય: ગર્ભાશય એ એક સ્નાયુનો અંગ છે જ્યાં બાળક વિકાસ પામે છે.
• યોનિ: યોનિ એ શરીરનો માર્ગ છે જેમાંથી બાળકનો જન્મ થાય છે અને જ્યાંથી મેથુન થાય છે.

પ્રજનન પ્રક્રિયા

પ્રજનન પ્રક્રિયા ત્યારે શરૂ થાય છે જ્યારે પુરુષનું શુક્રાણુ સ્ત્રીના ઇંડા સાથે ફલિત થાય છે. આ સામાન્ય રીતે મેથુન દરમિયાન થાય છે, જ્યારે પુરુષનું શુક્રાણુ યોનિમાં સ્ખલિત થાય છે અને ફેલોપિયન ટ્યુબમાં તેના માર્ગ તરફ આગળ વધે છે. જો ઇંડા ફલિત થાય, તો તે ગર્ભાશયમાં પ્રત્યારોપિત થાય છે અને વિકાસ પામવાનું શરૂ કરે છે. ગર્ભાવસ્થા લગભગ 9 મહિના સુધી ચાલે છે, જેના અંતે સ્ત્રી બાળકનો જન્મ આપે છે.

પ્રજનન તંત્ર એક જટિલ અને આકર્ષક સિસ્ટમ છે જે શરીરને નવું જીવન બનાવવાની મંજૂરી આપે છે.

શ્વસનતંત્ર

શ્વસનતંત્ર એ અંગોનો સમૂહ છે જે શરીરને ऑક્સિજન (વાયુ) શ્વાસ લેવા અને કાર્બન ડાયોક્સાઇડ (ગેસ) छोड़વવા (છોડવું) માટે સક્ષમ બનાવે છે. આ વાયુઓના વિનિમયને શ્વસન કહેવાય છે. શ્વસન કોષોના કાર્ય માટે જરૂરી છે, જે શરીરના તમામ કાર્યો માટે કારણ છે.

શ્વસનતંત્રના મુખ્ય અંગો:

• નાક: નાક શ્વસનતંત્રનું પ્રવેશદ્વાર છે.

• નાસા passages: નાસા passages વાળથી અસ્તરવાળી નળીઓ છે જે નાકને ગળા (pharynx) સાથે જોડે છે. નાસા passages હવાને ગરમ, ભેજવાળી અને ધૂળ જેવા જોખમીઓથી મુક્ત કરે છે.

• સ્વરપેટી: સ્વરપેટી (larynx) સ્વરસ્થાન છે. તેમાં સ્વરવાળા વાયર (vocal cords) હોય છે જે વાયુ પસાર થાય ત્યારે કંપન કરે છે અને અવાજ પેદા કરે છે.

શ્વાસનળી (Trachea): શ્વાસનળી (Trachea) એક નળી છે જે ગળાને ફેફસા સાથે જોડે છે. તેની દિવાલોમાં કાર્ટિলেજ રિંગ્સ હોય છે જે વાયુમાર્ગ ખુલ્લું રાખવામાં મદદ કરે છે.

બ્રોન્કી (Bronchi): શ્વાસનળી બે બ્રોન્કી (Bronchi) માં વિભાજિત થાય છે, જે દરેક ફેફસામાં જાય છે. દરેક બ્રોન્કસ વધુ નાના અને નાના બ્રોન્કિયોલ્સમાં શાखा બને છે.

માનવ શરીરમાં કેટલું લોહી હોય છે?

એક સરેરાશ પુખ્ત વ્યક્તિના શરીરમાં લગભગ 5 લિટર (13.2 પિન્ટ) લોહી હોય છે. આ માત્રા વ્યક્તિના વજન, લિંગ અને શરીરના કદ પર આધારિત થોડી બદલાઈ શકે છે.

• શિશુઓમાં: જન્મ સમયે, શિશુના શરીરમાં લગભગ 300 મિલીલીટર (10.14 ઔંસ) લોહી હોય છે.
• બાળકોમાં: 5 વર્ષની ઉંમરે, બાળકના શરીરમાં લગભગ 1.2 લિટર (3.2 પિન્ટ) લોહી હોય છે.
• કિશોરોમાં: 15 વર્ષની ઉંમરે, કિશોરના શરીરમાં લગભગ 4.7 લિટર (12.5 પિન્ટ) લોહી હોય છે.

લોહી શરીરમાં ઘણા મહત્વપૂર્ણ કાર્યો કરે છે, જેમાં ઓક્સિજન અને પોષક તત્વોનું પરિવહન, કચરાના ઉત્પાદનોને દૂર કરવું, રોગ સામે લડવું અને શરીરનું તાપમાન નિયંત્રિત કરવું શામેલ છે.

લોહીનું પ્રમાણ ઘણા પરિબળોથી પ્રભાવિત થઈ શકે છે, જેમ કે:

• તરલનું સેવન: જો તમે પૂરતું પ્રવાહી ન પીવો, તો તમારું લોહીનું પ્રમાણ ઘટી શકે છે અને તમને ડિહાઇડ્રેશન થઈ શકે છે.
• વ્યાયામ: જ્યારે તમે વ્યાયામ કરો છો, ત્યારે તમારું હૃદય વધુ ઝડપથી ધબકે છે અને તમારા શરીરમાં વધુ લોહી ફરે છે.
• બ્લડ લોસ: જો તમને ગંભીર રીતે રક્તસ્રાવ થાય, તો તમારું લોહીનું પ્રમાણ ઝડપથી ઘટી શકે છે અને તમને જીવલેણ સ્થિતિ થઈ શકે છે.
• બીમારી: કેટલીક બીમારીઓ, જેમ કે એનિમિયા, લોહીના કોષોની સંખ્યા અથવા ગુણવત્તાને અસર કરી શકે છે, જેના કારણે લોહીનું પ્રમાણ ઘટે છે.

જો તમને લાગે કે તમારું લોહીનું પ્રમાણ ઓછું હોઈ શકે છે, તો ડૉક્ટરને મળવું મહત્વપૂર્ણ છે. ડૉક્ટર તમારા લોહીનું પ્રમાણ ચકાસવા માટે બ્લડ ટેસ્ટ કરી શકે છે અને જો જરૂરી હોય તો સારવાર આપી શકે છે.